Aqyn qonaqtar. Muhtar Áýezov
Kókshetaý qalasy № 6 orta mektebi.
qazaq tili men ádebıeti páni muǵalimi
Sambaeva Almagúl Qadyrbaıqyzy
5 - synyp
Sabaqtyń taqyryby: Muhtar Áýezov «Aqyn qonaqtar»
Sabaqtyń maqsaty:
1. Bilimdilik: M. Áýezovtiń «Abaı joly»romanynan alynǵan úzindisiniń mazmunyn taldaý, jazýshynyń ıdeıalyq muratyn mátinge súıene otyryp ashý. Abaı ómiri men aqyn bolý sebepterine kóz
jetkizý.
2. Damytýshylyq: Shyǵarmanyń ıdeıalyq mánin túsine bilýge, ózindik taldaý, jınaqtaý jasap oılaı bilýge daǵdylandyrý; jeke, juptyq, ujymdyq jumysta shapshańdyq, tapqyrlyq tanytý, oıyn ádebı tilmen órnekteı bilýge tóseldirý.
3. Tárbıelik: Bolashaq uly aqynnyń halyq ónerin, aýyz ádebıetin, kisige qurmetpen qaraýyn oqýshy boıyna darytý.
Sabaqtyń túri: Dástúrli sabaq.
Ótilý ádisi: Mátinnen taýyp oqý, suraq - jaýap, toptastyrý, shyǵarmashylyq, test.
Kórnekiligi: Abaı men Muhtar sýreti, qanatty sózder, slaıdtar, ınteraktıvti taqta, mýzykalyq áýen, sózdikter.
Pánaralyq baılanys: Tarıh, til, halyq pedagogıkasy, aýyz ádebıeti.
Sabaqtyń barysy:
Uıymdastyrý kezeńi
Oqýshylardy búgingi kúnniń sabaq maqsatymen tanystyrý. Sabaqtyń úsh kezeńnen turatyn josparymen tanystyrý.
Úı tapsyrmasy: M. Áýezovtiń «Aqyn qonaqtar»úzindisin oqý, Abaı men Muhtar ómiri men shyǵarmashylyqtary týraly izdenýshilik jumys jasap kelý kerektigi esterine salynady.
I. Etnografıalyq kezeń.
1. Muhtar men Abaı sabaqtastyǵy.(toptastyrý strategıasy boıynsha áńgimeleý)
Kórkem sózdiń zergeri, zamanymyzdyń kemeńger jazýshysy, asa oıshyl ǵalym M. Áýezov tvorchestvosyna toqtala otyryp, onyń 1959 jyly Lenındik syılyqqa ıe bolǵan «Abaı joly» romanynan berilgen úzindidegi basty keıipker Abaı ómirine toqtalý.
2. Abaı men Muhtar (Venn dıagramsy)
II. Lıngvısıkalyq kezeń.
1. Sózder syryna úńilý.
Mátinde kezdesetin túsiniksiz sózderdi tapqyzý, maǵynalaryn anyqtatý. Sózdik dápterlerine jazdyrý.
Músin - bet álpet, kelbet, pishin
reń - shyraı
qylań - aqshyl, bozǵyl
qulan taza - ábden, múlde
seıilý - aıyǵý, jadyraý
mashyq - ádet, daǵdy
peıil - nıet, yqylas
qajaý - mazalaı berý
qan bazar - qalyń jıyn
sum naýqas - sozylyp, aıyqpaǵan uzaq aýrý
2. Ádebı teorıalyq uǵymdaryn tereńdetý.
Ádebıet teorıasynan minezdeme, sıpattama, portret uǵymdarymen tanys ekendigin eskere otyryp, mátinnen Abaı, Barlas aqyndardyń portretin, Baıkókshe, Uljan, Zereniń sıpattalýyn, aqyndardyń shabytyn, Abaıdyń minezin taýyp oqý.
3. Jospar qurý. Mátinniń mazmunyn esterine túsire otyryp jospar qurý.
Jospar.
A. Abaı on úshte.
Á. Analar men Abaı arasyndaǵy mashyq.
B. Qonaqtar.
V. Uljan ana úıindegi án men jyr.
G. Aýrýdan ada bolǵan Abaı.
D. Qonaqtarǵa berilgen syı.
4. Mátindi mazmundaý. «Tizbekpen jaýap berý»oıyny arqyly berilgen suraqtarǵa jaýap alý.
1. Abaıdyń jasy neshede edi, syrt kórinisinde qandaı ózgeshelik bar edi?
2. Abaıdy analarymen dostastyrǵan qandaı qudiretti kúsh?
3. Uljan ananyń áńgime aıtý sheberligi qalaı erekshelengen?
4. Aýylǵa kelgen qandaı qonaqtar edi? Olar kimder?
5. Abaıǵa dombyrany syıǵa tartqan kim?
6. Barlas aqyn qandaı bata berdi? Ol bata Abaı úshin qabyl boldy ma?
7. Syı berýdegi ana men bala úndestigine toqtalyp ót.
III. Shyǵarmashylyq kezeń.
1. Halyq aýyz ádebıeti, dástúrleri men yrym - joralǵylaryn bildiretin úzindiler beriledi. Kerekti sózderdi óz ornyna qoıý arqyly túrlerin ajyratý. (Tapsyrma ınteraktıvti taqtada shyǵady, al oqýshylar aldaryndaǵy kompúterde oryndaıdy).
Halyq aýyz ádebıeti, dástúrleri men yrym-joralǵylary.
Úzindiler
1....- E - e Buldyr - buldyr kún ótken. Burynǵyda kim ótken...
2.... El men eldiń shabysy, talasy jaıynda birtalaı kúnder ótti...
3.... Taǵy bir kúnderi Mamyr, Eńlik qaıǵylaryn da aıtyp berdi. « Qozy Kórpesh - Baıan sulýdy» jyrlap berdi.
4.... Osy túnde as pisirildi... Asyqpaı áli biraz kún qonaq bop jatyp ketińder...
5.... Barlas «Qobylandy batyr» jyryn jyrlady.
6.... Uǵymtal zerektigine qatty rıza bop Barlas Abaıǵa:
Shyraǵym, er jetersiń,
Er jetseń, sirá ne etersiń?!
Alysqa shyrqap ketersiń,
Shyndasań, shyńǵa jetersiń,- dep dombyrasyn usyndy.
7.... Kelgen saparlaryńa tysta bir azyraq yrym baılattym. Ala ketińder... Rıza, qosh bop attanyńdar! - dedi.
Jaýaby Kerekti sózder
syı berý
bata berý
ertegi
batyrlar jyry
lıro - epostyq jyr
qonaq kútý
el daýy, jer daýy
2. Kórinis.
Qorytyndy.
1. Test.
2. Slaıd qaraý.(Muhtar men Abaı otbasylary t. b.)
3. Úntaspa tyńdaý: (Baıaý kúı oınap turady.) «Qazaqstan úshin Áýezov - ekinshi Abaı» Nıkolaı Pogodın. Salystyrý ataýlynyń bári sátti bola bermeıdi. Dese de, Pogodınniń metaforasynda birsypyra shyndyq bar: Abaı da, Muhtar Áýezov te – jomart tabıǵattyń jaryq dúnıege tym sarań syılaıtyn birtýarlary, halqymyzdyń parasat álemindegi ǵasyrlyq ǵajaıyptar, saf taza sulý, aıryqsha oqshaý qubylystar.
Tek bir ulttyń ǵana tárbıeli bolýyn, kemeldenýin kóksegen joq, olar búkil adamzat qamyn oılaǵan aqylman, danyshpan, kemeńger oıshyldar. Aıtty aıtpady, qazaq ádebıetiniń XIX ǵasyr daǵy asqar beli - Abaı, XX ǵasyrdaǵy zańǵar bıigi - Áýezov. Ádebıetke eń qatal synshy, eń ádil tóreshi ýaqyt desek, sol ýaqyttyńózi osyny dáleldep otyr.
4. Refleksıa: Búgingi sabaqtan biz ózimizge ne aldyq?- degen suraqqa oqýshylardan jaýap alý.
Muǵalim sózi: Búgin biz sabaǵymyzda jaqynda ǵana 110 jasqa tolǵanyn atap ótken halyqtyń máńgi umytylmaıtyn uldarynyń biri Muhtar Omarhanuly Áýezovtiń shyǵarmasyn taldap sóz ettik. Bul sabaqtan Muhtardyń da uly Abaı ánimen áldılenip, uly Abaı ósken topyraqta kindigi kesilip, sonda asyq oınap óskenin uqtyq. Osy shyǵarmasy arqyly Abaıdy, qazaq halqyn álemge pash etti.
Sondyqtan da Muhtardyń ǵajaıyp shyǵarmalaryn árdaıym halqymyzdyń aq aryndaı qasterlep, aq júregindeı qadirlep oqıyq. Ol bizdiń júregimizde óziniń kemeńgerligimen, máńgi-baqı óshpes jalynymen mazdaı bersin demekpin.
Oqýshylardy baǵalaý.
qazaq tili men ádebıeti páni muǵalimi
Sambaeva Almagúl Qadyrbaıqyzy
5 - synyp
Sabaqtyń taqyryby: Muhtar Áýezov «Aqyn qonaqtar»
Sabaqtyń maqsaty:
1. Bilimdilik: M. Áýezovtiń «Abaı joly»romanynan alynǵan úzindisiniń mazmunyn taldaý, jazýshynyń ıdeıalyq muratyn mátinge súıene otyryp ashý. Abaı ómiri men aqyn bolý sebepterine kóz
jetkizý.
2. Damytýshylyq: Shyǵarmanyń ıdeıalyq mánin túsine bilýge, ózindik taldaý, jınaqtaý jasap oılaı bilýge daǵdylandyrý; jeke, juptyq, ujymdyq jumysta shapshańdyq, tapqyrlyq tanytý, oıyn ádebı tilmen órnekteı bilýge tóseldirý.
3. Tárbıelik: Bolashaq uly aqynnyń halyq ónerin, aýyz ádebıetin, kisige qurmetpen qaraýyn oqýshy boıyna darytý.
Sabaqtyń túri: Dástúrli sabaq.
Ótilý ádisi: Mátinnen taýyp oqý, suraq - jaýap, toptastyrý, shyǵarmashylyq, test.
Kórnekiligi: Abaı men Muhtar sýreti, qanatty sózder, slaıdtar, ınteraktıvti taqta, mýzykalyq áýen, sózdikter.
Pánaralyq baılanys: Tarıh, til, halyq pedagogıkasy, aýyz ádebıeti.
Sabaqtyń barysy:
Uıymdastyrý kezeńi
Oqýshylardy búgingi kúnniń sabaq maqsatymen tanystyrý. Sabaqtyń úsh kezeńnen turatyn josparymen tanystyrý.
Úı tapsyrmasy: M. Áýezovtiń «Aqyn qonaqtar»úzindisin oqý, Abaı men Muhtar ómiri men shyǵarmashylyqtary týraly izdenýshilik jumys jasap kelý kerektigi esterine salynady.
I. Etnografıalyq kezeń.
1. Muhtar men Abaı sabaqtastyǵy.(toptastyrý strategıasy boıynsha áńgimeleý)
Kórkem sózdiń zergeri, zamanymyzdyń kemeńger jazýshysy, asa oıshyl ǵalym M. Áýezov tvorchestvosyna toqtala otyryp, onyń 1959 jyly Lenındik syılyqqa ıe bolǵan «Abaı joly» romanynan berilgen úzindidegi basty keıipker Abaı ómirine toqtalý.
2. Abaı men Muhtar (Venn dıagramsy)
II. Lıngvısıkalyq kezeń.
1. Sózder syryna úńilý.
Mátinde kezdesetin túsiniksiz sózderdi tapqyzý, maǵynalaryn anyqtatý. Sózdik dápterlerine jazdyrý.
Músin - bet álpet, kelbet, pishin
reń - shyraı
qylań - aqshyl, bozǵyl
qulan taza - ábden, múlde
seıilý - aıyǵý, jadyraý
mashyq - ádet, daǵdy
peıil - nıet, yqylas
qajaý - mazalaı berý
qan bazar - qalyń jıyn
sum naýqas - sozylyp, aıyqpaǵan uzaq aýrý
2. Ádebı teorıalyq uǵymdaryn tereńdetý.
Ádebıet teorıasynan minezdeme, sıpattama, portret uǵymdarymen tanys ekendigin eskere otyryp, mátinnen Abaı, Barlas aqyndardyń portretin, Baıkókshe, Uljan, Zereniń sıpattalýyn, aqyndardyń shabytyn, Abaıdyń minezin taýyp oqý.
3. Jospar qurý. Mátinniń mazmunyn esterine túsire otyryp jospar qurý.
Jospar.
A. Abaı on úshte.
Á. Analar men Abaı arasyndaǵy mashyq.
B. Qonaqtar.
V. Uljan ana úıindegi án men jyr.
G. Aýrýdan ada bolǵan Abaı.
D. Qonaqtarǵa berilgen syı.
4. Mátindi mazmundaý. «Tizbekpen jaýap berý»oıyny arqyly berilgen suraqtarǵa jaýap alý.
1. Abaıdyń jasy neshede edi, syrt kórinisinde qandaı ózgeshelik bar edi?
2. Abaıdy analarymen dostastyrǵan qandaı qudiretti kúsh?
3. Uljan ananyń áńgime aıtý sheberligi qalaı erekshelengen?
4. Aýylǵa kelgen qandaı qonaqtar edi? Olar kimder?
5. Abaıǵa dombyrany syıǵa tartqan kim?
6. Barlas aqyn qandaı bata berdi? Ol bata Abaı úshin qabyl boldy ma?
7. Syı berýdegi ana men bala úndestigine toqtalyp ót.
III. Shyǵarmashylyq kezeń.
1. Halyq aýyz ádebıeti, dástúrleri men yrym - joralǵylaryn bildiretin úzindiler beriledi. Kerekti sózderdi óz ornyna qoıý arqyly túrlerin ajyratý. (Tapsyrma ınteraktıvti taqtada shyǵady, al oqýshylar aldaryndaǵy kompúterde oryndaıdy).
Halyq aýyz ádebıeti, dástúrleri men yrym-joralǵylary.
Úzindiler
1....- E - e Buldyr - buldyr kún ótken. Burynǵyda kim ótken...
2.... El men eldiń shabysy, talasy jaıynda birtalaı kúnder ótti...
3.... Taǵy bir kúnderi Mamyr, Eńlik qaıǵylaryn da aıtyp berdi. « Qozy Kórpesh - Baıan sulýdy» jyrlap berdi.
4.... Osy túnde as pisirildi... Asyqpaı áli biraz kún qonaq bop jatyp ketińder...
5.... Barlas «Qobylandy batyr» jyryn jyrlady.
6.... Uǵymtal zerektigine qatty rıza bop Barlas Abaıǵa:
Shyraǵym, er jetersiń,
Er jetseń, sirá ne etersiń?!
Alysqa shyrqap ketersiń,
Shyndasań, shyńǵa jetersiń,- dep dombyrasyn usyndy.
7.... Kelgen saparlaryńa tysta bir azyraq yrym baılattym. Ala ketińder... Rıza, qosh bop attanyńdar! - dedi.
Jaýaby Kerekti sózder
syı berý
bata berý
ertegi
batyrlar jyry
lıro - epostyq jyr
qonaq kútý
el daýy, jer daýy
2. Kórinis.
Qorytyndy.
1. Test.
2. Slaıd qaraý.(Muhtar men Abaı otbasylary t. b.)
3. Úntaspa tyńdaý: (Baıaý kúı oınap turady.) «Qazaqstan úshin Áýezov - ekinshi Abaı» Nıkolaı Pogodın. Salystyrý ataýlynyń bári sátti bola bermeıdi. Dese de, Pogodınniń metaforasynda birsypyra shyndyq bar: Abaı da, Muhtar Áýezov te – jomart tabıǵattyń jaryq dúnıege tym sarań syılaıtyn birtýarlary, halqymyzdyń parasat álemindegi ǵasyrlyq ǵajaıyptar, saf taza sulý, aıryqsha oqshaý qubylystar.
Tek bir ulttyń ǵana tárbıeli bolýyn, kemeldenýin kóksegen joq, olar búkil adamzat qamyn oılaǵan aqylman, danyshpan, kemeńger oıshyldar. Aıtty aıtpady, qazaq ádebıetiniń XIX ǵasyr daǵy asqar beli - Abaı, XX ǵasyrdaǵy zańǵar bıigi - Áýezov. Ádebıetke eń qatal synshy, eń ádil tóreshi ýaqyt desek, sol ýaqyttyńózi osyny dáleldep otyr.
4. Refleksıa: Búgingi sabaqtan biz ózimizge ne aldyq?- degen suraqqa oqýshylardan jaýap alý.
Muǵalim sózi: Búgin biz sabaǵymyzda jaqynda ǵana 110 jasqa tolǵanyn atap ótken halyqtyń máńgi umytylmaıtyn uldarynyń biri Muhtar Omarhanuly Áýezovtiń shyǵarmasyn taldap sóz ettik. Bul sabaqtan Muhtardyń da uly Abaı ánimen áldılenip, uly Abaı ósken topyraqta kindigi kesilip, sonda asyq oınap óskenin uqtyq. Osy shyǵarmasy arqyly Abaıdy, qazaq halqyn álemge pash etti.
Sondyqtan da Muhtardyń ǵajaıyp shyǵarmalaryn árdaıym halqymyzdyń aq aryndaı qasterlep, aq júregindeı qadirlep oqıyq. Ol bizdiń júregimizde óziniń kemeńgerligimen, máńgi-baqı óshpes jalynymen mazdaı bersin demekpin.
Oqýshylardy baǵalaý.
You Might Also Like
