InfoHub Logo

Esenǵul berish Syrlybaı degen kisi qazaqtyń pishen shappaı, kóship-qonyp, mal otarlap júrgen kezinde Kishi júz Taısoıǵan degen qonysynda otyryp, Búgeli degen balasyn qulanǵa qysyraq mata dep jiberedi. Ondaǵy maqsaty qulan sýyqqa shydamdy, tapyl-jal, qaba quıryq, boranǵa yqpaıtuǵyn asyl tuqymdy janýar bolǵandyqtan tuqym alý bolady.

Búgeli qasyna úsh-tórt jylqyshy jigit alyp, qos artyp, on eki qysyraq baıtaldy jetelep, qulan izdep Kishi júz, Orta júz jeriniń bárin aralaıdy. Aqyry bir jerden úıirli qulan tabady. Qulannyń órisine, ormannyń shetine on eki baıtaldy shiderlep tastaıdy da, syrtynan baqylap ózderi alysqa qosyn tigip jata beredi. Qulan birte-birte jylqyǵa úıir bolyp qulannyń bir aıǵyry on eki baıtaldyń qasynda qalyp qoıady. Baıtaldar túgeldeı aıǵyrdan shyǵady. Buny anyq bilip alǵan Búgeli aıǵyrdyń ózin de ustap alady. Qaıtyp kele jatqanda, jazym bolyp Búgelini qulan teýip óltiredi. Joldastary aq jaýyp arýlap, bir bıik tóbeniń basyna qoıyp ketedi.

Atasy Syrlybaı keler jylynda jylqynyń tý quıryǵyn jáne eshkiniń qylyn artyp kelip Búgelige tórt qulaqty bıik mola salyp, syrtyn bormen sylaıdy. Mola aǵaryp alystan kórinedi. Sodan bylaı qaraı álgi jer Aqmola atanyp ketedi.

Baıbaqty Syrymnyń ákesi Dat bir zaman aǵaıynshylap orta júz ishine jol júredi. Qys aıaǵy, jazǵy salym bolý kerek, aty júrmeı boldyryp álgi Aqmolaǵa qonyp, elsiz dalada jalǵyz jatyp qalady. Túnde uıaly qasqyrlar tap bolyp, Datty atymenen jep qoıady. Qaldyǵyn qar basyp qalady. İz-tuzy bilinbeı ketedi. Dattyń qaıtar ýaqyty asyp ketedi, artynan Syrym ákesin izdetip jiberedi. Biraq izdegen kisi tappaı qaıtady. Mal qaraǵan bireý Aqmolaǵa kez bolyp, qýrap jatqan adamnyń súıegi men jylqynyń súıegine tap bolady. Aqyry halyq arasyna habar tarap, baıbaqtylar Syrymǵa kisi jiberedi. Syrym kelse, durysynda ákesiniń súıegi eken, jınap sol arada Aqmolanyń janyna kómip ketedi.

Syrym keler jyly el jınap, qamdanyp jylqynyń qylyn, qoıdyń júnin artyp kelip ákesine mola salady. Burynǵy turǵan berish Búgeliniń molasynan da eki ese bıik qyp salady. Sonan keıin «Dat molasy» degen ataq jaıylady. Baıaǵy Búgeliniń Aqmolasy degen ataq qala bastaıdy. Sonda seben berish Sarjala batyr bul ataqty orta júz ishinde bolǵan asta otyryp esitip, ábden qanyp alady. Sol sadaqadan el tarasymen Dattyń molasyn tas-talqan etip buzyp ketedi. Bul isti Syrym batyr esitip, Sarjalamen araz bolady jáne ákemniń molasyn qaıta turǵyzyp ber dep Sarjaladan talap etedi.

«Eger ákeńe mola kerek bolsa, óziń salyp al, biraq bıik etpe, bıik etseń, taǵy da qulatamyn», — dep kúshtilik aıtady. Arada narazylyq kóp bolady. Biraq shabynshylyq bolmaıdy. Aqyry kelise almaı bular han aldyna baryp júginisýge májbúr bolady. Júginiste Syrymǵa dýan tımeı qalady, sebebi Nuraly han: «Syrym, sen ákeńdi Búgeliniń molasynyń aldyna qoıypsyń, ekinshiden burynǵy turǵan moladan eki ese bıik salypsyń. Mundaı sharıǵatty sen qaıdan aldyń? Bul ólim shaqyrý degen sóz, qazaqtyń sharıǵatynda mundaı nárse istegen adamǵa moldalar laǵnet duǵasyn oqıdy. Sarjala ákesiniń molasyn qazyp, Dattyń súıegin dalaǵa laqtyryp tastasa da, saǵan dýan tımeıdi», — deıdi. Sóıtip, Syrym jyǵylyp qaıtady. Aqmola qalasynyń janynda Búgeli men Dattyń molasy kúni búginge deıin bar deıdi.

Oqýǵa keńes beremiz:

Syrym batyrdyń sheshendik sózderi

Syrymǵa anasynyń aıtqany (I nusqa)

Baıbaqty Syrym batyrdyń ákesiniń atyn Dat dep qoıýdyń syry?

---