Aqqý - qazdar
Aqqý - qazdar
Ertede bir er adam men áıel bolypty. Olardyń Masha degen qyzy, Ivan atty uly bar eken. Masha – tuńǵyshy. Ivanýshka – kenje balasy.
Birde balalardyń áke - sheshesi qalaǵa attanady. Keterinde olar Mashaǵa:
- Al, qyzym, aqyldy bol! Úı men Vanúsha – ózińe amanat. Baýyryńdy kózińnen tasa qaldyrma. Saǵan senip ketip baramyz, jaraı ma? Biz senderge qaladan bazarlyq ala kelemiz, – dep qatań eskertedi de, qoshtasyp jolǵa shyǵady.
Áke - sheshesi ketisimen Mashany aýlada oınap júrgen dostary shaqyrady. Qyz Ivanýshkany tereze aldyndaǵy kógalǵa otyrǵyzyp, ózi balalarǵa baryp qosylady.
Biraz ýaqyt ótedi. Masha oıyn qyzyǵyna kirip ketken. Kishkentaı Vanúsha múldem umyt qaldy. Osy kezde bir top jabaıy qazdar paıda bolady. Olar tereze aldynda otyrǵan balany qanattaryna otyrǵyzyp, ushyp ketedi.
Oınaı - oınaı sharshaǵan qyzdar tarqaı bastaıdy. Masha da úıine oralady. Kelse, Ivanýshka joq. Ol ary - beri júgirip izdeıdi. Aıqaılaı - aıqaılaı daýysy qarlyǵady. Áke - sheshesiniń aıtqan sózderi esine túsip, ókinip jylaıdy.
İnisin nede bolsa izdep tabý kerek. Júgirip aýyl shetindegi jazyq dalaǵa shyǵady. Ol alysta ushyp bara jatqan bir top qazdardy kóredi. Jabaıy qazdar lezde qalyń ormanǵa kirip, kózden ǵaıyp bolady.
Masha Vanány osy qazdardyń alyp ketkenin biledi. Sebebi birde ol aýyl adamdarynyń bala urlaıtyn jabaıy qazdar týraly aıtqan áńgimesin estigen edi. Qyz qustardyń izine túsedi. Júgirip kele jatyp ol bir peshke tap bolady. Qasyna kelip:
- Pesh - aý, pesh, aıta qoıshy, jabaıy qazdar qaı jaqqa qaraı ushyp ótti? – dep suraıdy.
- Aldymen sen maǵan otyn sal. Sodan soń aıtamyn, – deıdi pesh.
Masha tezdetip otyn jarady. Jarǵan otyndy peshke salady. Pesh oǵan jol kór setedi. Qyz pesh siltegen baǵytqa qaraı júgire jóneledi.
Birazdan keıin ol ósip turǵan jalǵyz túp alma aǵashyn keziktiredi. Alma aǵashtyń butaqtary qyp - qyzyl almalaryn kótere almaı, jerge qaraı ıilip tur eken. Masha oǵan:
- Alma aǵashy - aý, alma aǵashy, jabaıy qazdar qaıda ushyp ketti? – deıdi ótinip.
- Butalarym ıilip, synýǵa aınaldy. Eger salǵan almalarymdy terip alsań, aıtamyn, – dep aǵash bir kúrsindi.
Masha tezdetip pisip turǵan almalardy tere bastaıdy. Aǵashtyń jerge qaraı ıilip turǵan butaqtary birtindep joǵary kóteriledi. Jeńildep, boı túzegen alma aǵashy qyzǵa jol kórsetedi.
Masha saparyn jalǵastyrady. Onyń aldynan endi ózen shyǵady. Onda sý emes, sút aǵyp jatyr eken. Qyz jaqyn kelip:
- Sútti ózen, sútti ózen, jabaıy qazdardyń qaıda ushyp ketkenin kórsetip jibershi, – deıdi jalynyshty únimen.
- Baǵana bir úlken tas domalap qulap ketip, jolymdy bógedi. Endi súttiń ary qa - raı aǵýyna kedergi keltirip tur. Eger sol tasty jaǵaǵa shyǵarsań, men saǵan jol silter edim, – dep ózen muńyn shaǵady.
Masha qolyna úlken taıaq alyp, tasty ıterip, jaǵaǵa shyǵarady. Syńǵyrlap aqqan sútti ózen oǵan jabaıy qazdardy qaıdan tabatynyn aıtyp beredi.
Sóıtip, Masha júgirgen qalpy qalyń ormanǵa jetedi. Ary qaraı qaıda júrerin bilmeı, ańtarylyp turyp qalady. Col sátte bórene túbinde otyrǵan kirpini kóredi. Qasyna jaqyndap:
- Kirpi - aý, kirpi, jabaıy qazdardy qalaı tabýǵa bolady? – dep suraıdy.
Kirpi oǵan:
- Meniń sońymnan er, – deıdi de ózi jıyrylyp, dóńgelep ketedi.
Osylaı olar aldymen shyrshalardyń arasynan, odan ári aqqaıyńdar ortasynan ótip, bir alańqaıǵa jetedi.
Alańqaıda bir taýyq aıaqty úıshik tur. İshte, tereze aldynda jalmaýyz kempir toqyma toqýda eken. Al Vanúsha esik aldynda altyn almamen oınap otyr. Masha aqyryn basyp, taýyq aıaqty úıshikke jaqyndaıdy. İnisin kóterip alady da, qasha jóneledi.
Birazdan keıin jalmaýyz kempir terezeden syrtqa qaraıdy. Oınap otyrǵan bala joq. Ashýlanǵan ol ysqyryp, jabaıy qazdaryn shaqyrady.
- Tez ustańdar ony! Qýyp jetińder! Balany aldyma alyp kelińder! – dep buıyrady.
Jabaıy qazdar qańqyldap usha jóneledi.
Vanúshany kótergen Masha qashyp keledi. Anda - sanda artyna burylyp qarap qoıady. Mine, jol - jónekeı kezikken sútti ózenge de jetedi. Taǵy bir ret burylyp, artyna qaraıdy. Jabaıy qazdar jaqyndap qalǵan eken. Qyz qaıda tyǵylaryn bilmeı, ábden sasady. Ol ózenge:
- Ózen, ózen, bizdi jabaıy qazdardan jasyrshy, – deıdi.
Sútti ózen arnasynan joǵary kóteriledi. Balalar astyna kirip otyrady. Ózen ústimen aǵyp, olardy kózden tasa qylady. Jabaıy qazdar Masha men Vanúshany kórmeı, ushyp ótedi.
Qýǵynshylar ketisimen balalar jaǵaǵa shyǵyp, ózenge raqmetin aıtady da, joldaryn jalǵastyrady. Aǵaıyndy ekeýin tappaǵan jabaıy qazdar keri qaıtady da, júgirip kele jatqan Mashany taǵy da baıqap qalady. Bul kezde inisin kóterip alǵan Masha ózi kezdestirgen alma aǵashyna jetken edi. Qyz aǵashqa:
- Alma aǵashy, bizdi jabaıy qazdardan jasyrshy, – dep kómek suraıdy.
Aǵash Masha men Vanúshany qalyń butalarynyń astyna otyrǵyzyp, japyraqtarymen jaýyp, kórsetpeı tastaıdy. Qyzdan adasyp qalǵan jabaıy qazdar alma aǵashyn ary - beri aınalyp, balalardy tappaǵan soń ushyp ketedi.
Masha tasadan shyǵyp, aǵashqa alǵysyn bildirip, jolyn jalǵastyrady.
Mine, úılerine de jaqyndap qalǵan edi. Masha burylyp, artyna qaraıdy. Jabaıy qazdar taǵy sońdaryna túsken eken. Olar qyzdy qýyp jetip, tipti Vanúshany qanattarymen qaǵyp áketpekshi bolady. Biraq qyz inisin qushaǵyna qatty qysyp jibermeıdi. Áreń degende qustardan sytylyp shyqqan Masha alǵash kezdestirgen peshke jetedi de:
- Pesh, pesh, bizdi myna jabaıy qazdardan qutqarshy, – dep ótinedi. Pesh balalardy ishine otyrǵyzyp, betin japqyshpen jabady. Al jabaıy qazdar peshti aınalshyqtap uzaq ushyp júredi. Japqyshty qanattarymen sabalap, sabalap asha almaı, ábden sharshaıdy. Sóıtip amaldary taýsylǵan olar keri, jalmaýyz kempirge qaıtady. Masha inisin kóterip, jerge túsedi. Olar peshke alǵysyn aıtyp, úıine keledi. Artynsha qaladan ákesi men anasy oralady. Qyzy Masha men kishkentaı uldary Vanáǵa mol syılyq beredi.
Ertegiler eline saıahat, ertegiler jınaǵy
Ertede bir er adam men áıel bolypty. Olardyń Masha degen qyzy, Ivan atty uly bar eken. Masha – tuńǵyshy. Ivanýshka – kenje balasy.
Birde balalardyń áke - sheshesi qalaǵa attanady. Keterinde olar Mashaǵa:
- Al, qyzym, aqyldy bol! Úı men Vanúsha – ózińe amanat. Baýyryńdy kózińnen tasa qaldyrma. Saǵan senip ketip baramyz, jaraı ma? Biz senderge qaladan bazarlyq ala kelemiz, – dep qatań eskertedi de, qoshtasyp jolǵa shyǵady.
Áke - sheshesi ketisimen Mashany aýlada oınap júrgen dostary shaqyrady. Qyz Ivanýshkany tereze aldyndaǵy kógalǵa otyrǵyzyp, ózi balalarǵa baryp qosylady.
Biraz ýaqyt ótedi. Masha oıyn qyzyǵyna kirip ketken. Kishkentaı Vanúsha múldem umyt qaldy. Osy kezde bir top jabaıy qazdar paıda bolady. Olar tereze aldynda otyrǵan balany qanattaryna otyrǵyzyp, ushyp ketedi.
Oınaı - oınaı sharshaǵan qyzdar tarqaı bastaıdy. Masha da úıine oralady. Kelse, Ivanýshka joq. Ol ary - beri júgirip izdeıdi. Aıqaılaı - aıqaılaı daýysy qarlyǵady. Áke - sheshesiniń aıtqan sózderi esine túsip, ókinip jylaıdy.
İnisin nede bolsa izdep tabý kerek. Júgirip aýyl shetindegi jazyq dalaǵa shyǵady. Ol alysta ushyp bara jatqan bir top qazdardy kóredi. Jabaıy qazdar lezde qalyń ormanǵa kirip, kózden ǵaıyp bolady.
Masha Vanány osy qazdardyń alyp ketkenin biledi. Sebebi birde ol aýyl adamdarynyń bala urlaıtyn jabaıy qazdar týraly aıtqan áńgimesin estigen edi. Qyz qustardyń izine túsedi. Júgirip kele jatyp ol bir peshke tap bolady. Qasyna kelip:
- Pesh - aý, pesh, aıta qoıshy, jabaıy qazdar qaı jaqqa qaraı ushyp ótti? – dep suraıdy.
- Aldymen sen maǵan otyn sal. Sodan soń aıtamyn, – deıdi pesh.
Masha tezdetip otyn jarady. Jarǵan otyndy peshke salady. Pesh oǵan jol kór setedi. Qyz pesh siltegen baǵytqa qaraı júgire jóneledi.
Birazdan keıin ol ósip turǵan jalǵyz túp alma aǵashyn keziktiredi. Alma aǵashtyń butaqtary qyp - qyzyl almalaryn kótere almaı, jerge qaraı ıilip tur eken. Masha oǵan:
- Alma aǵashy - aý, alma aǵashy, jabaıy qazdar qaıda ushyp ketti? – deıdi ótinip.
- Butalarym ıilip, synýǵa aınaldy. Eger salǵan almalarymdy terip alsań, aıtamyn, – dep aǵash bir kúrsindi.
Masha tezdetip pisip turǵan almalardy tere bastaıdy. Aǵashtyń jerge qaraı ıilip turǵan butaqtary birtindep joǵary kóteriledi. Jeńildep, boı túzegen alma aǵashy qyzǵa jol kórsetedi.
Masha saparyn jalǵastyrady. Onyń aldynan endi ózen shyǵady. Onda sý emes, sút aǵyp jatyr eken. Qyz jaqyn kelip:
- Sútti ózen, sútti ózen, jabaıy qazdardyń qaıda ushyp ketkenin kórsetip jibershi, – deıdi jalynyshty únimen.
- Baǵana bir úlken tas domalap qulap ketip, jolymdy bógedi. Endi súttiń ary qa - raı aǵýyna kedergi keltirip tur. Eger sol tasty jaǵaǵa shyǵarsań, men saǵan jol silter edim, – dep ózen muńyn shaǵady.
Masha qolyna úlken taıaq alyp, tasty ıterip, jaǵaǵa shyǵarady. Syńǵyrlap aqqan sútti ózen oǵan jabaıy qazdardy qaıdan tabatynyn aıtyp beredi.
Sóıtip, Masha júgirgen qalpy qalyń ormanǵa jetedi. Ary qaraı qaıda júrerin bilmeı, ańtarylyp turyp qalady. Col sátte bórene túbinde otyrǵan kirpini kóredi. Qasyna jaqyndap:
- Kirpi - aý, kirpi, jabaıy qazdardy qalaı tabýǵa bolady? – dep suraıdy.
Kirpi oǵan:
- Meniń sońymnan er, – deıdi de ózi jıyrylyp, dóńgelep ketedi.
Osylaı olar aldymen shyrshalardyń arasynan, odan ári aqqaıyńdar ortasynan ótip, bir alańqaıǵa jetedi.
Alańqaıda bir taýyq aıaqty úıshik tur. İshte, tereze aldynda jalmaýyz kempir toqyma toqýda eken. Al Vanúsha esik aldynda altyn almamen oınap otyr. Masha aqyryn basyp, taýyq aıaqty úıshikke jaqyndaıdy. İnisin kóterip alady da, qasha jóneledi.
Birazdan keıin jalmaýyz kempir terezeden syrtqa qaraıdy. Oınap otyrǵan bala joq. Ashýlanǵan ol ysqyryp, jabaıy qazdaryn shaqyrady.
- Tez ustańdar ony! Qýyp jetińder! Balany aldyma alyp kelińder! – dep buıyrady.
Jabaıy qazdar qańqyldap usha jóneledi.
Vanúshany kótergen Masha qashyp keledi. Anda - sanda artyna burylyp qarap qoıady. Mine, jol - jónekeı kezikken sútti ózenge de jetedi. Taǵy bir ret burylyp, artyna qaraıdy. Jabaıy qazdar jaqyndap qalǵan eken. Qyz qaıda tyǵylaryn bilmeı, ábden sasady. Ol ózenge:
- Ózen, ózen, bizdi jabaıy qazdardan jasyrshy, – deıdi.
Sútti ózen arnasynan joǵary kóteriledi. Balalar astyna kirip otyrady. Ózen ústimen aǵyp, olardy kózden tasa qylady. Jabaıy qazdar Masha men Vanúshany kórmeı, ushyp ótedi.
Qýǵynshylar ketisimen balalar jaǵaǵa shyǵyp, ózenge raqmetin aıtady da, joldaryn jalǵastyrady. Aǵaıyndy ekeýin tappaǵan jabaıy qazdar keri qaıtady da, júgirip kele jatqan Mashany taǵy da baıqap qalady. Bul kezde inisin kóterip alǵan Masha ózi kezdestirgen alma aǵashyna jetken edi. Qyz aǵashqa:
- Alma aǵashy, bizdi jabaıy qazdardan jasyrshy, – dep kómek suraıdy.
Aǵash Masha men Vanúshany qalyń butalarynyń astyna otyrǵyzyp, japyraqtarymen jaýyp, kórsetpeı tastaıdy. Qyzdan adasyp qalǵan jabaıy qazdar alma aǵashyn ary - beri aınalyp, balalardy tappaǵan soń ushyp ketedi.
Masha tasadan shyǵyp, aǵashqa alǵysyn bildirip, jolyn jalǵastyrady.
Mine, úılerine de jaqyndap qalǵan edi. Masha burylyp, artyna qaraıdy. Jabaıy qazdar taǵy sońdaryna túsken eken. Olar qyzdy qýyp jetip, tipti Vanúshany qanattarymen qaǵyp áketpekshi bolady. Biraq qyz inisin qushaǵyna qatty qysyp jibermeıdi. Áreń degende qustardan sytylyp shyqqan Masha alǵash kezdestirgen peshke jetedi de:
- Pesh, pesh, bizdi myna jabaıy qazdardan qutqarshy, – dep ótinedi. Pesh balalardy ishine otyrǵyzyp, betin japqyshpen jabady. Al jabaıy qazdar peshti aınalshyqtap uzaq ushyp júredi. Japqyshty qanattarymen sabalap, sabalap asha almaı, ábden sharshaıdy. Sóıtip amaldary taýsylǵan olar keri, jalmaýyz kempirge qaıtady. Masha inisin kóterip, jerge túsedi. Olar peshke alǵysyn aıtyp, úıine keledi. Artynsha qaladan ákesi men anasy oralady. Qyzy Masha men kishkentaı uldary Vanáǵa mol syılyq beredi.
Ertegiler eline saıahat, ertegiler jınaǵy
You Might Also Like
