InfoHub Logo

Úlken izdenis pen ilimdi qajet etetin aýdarma kitaptardyń qaı ǵasyrda bolmasyn dárejesi joǵary. Aýdarmashy avtordyń da maqsaty – ózge tildi meńgerip, aýdara salý emes, avtordyń kúıin jetkizgisi kelgen oıdy sezine bilý.  Eń bastysy, avtordyń oıynan alystamaı, tolqynda júzgen, bir qaıyqta ekenin umytpaý.  

Aýdarmashy – jaýapkershilikti qajet etetin úlken maman dep bilemin. Al men biletin aýdarmashylar sany osy joly jazýshy, jýrnalıs Serik Ábdiraıymulymen tolyqty.  

Jaqynda Serik Ábdiraıymulynyń «Mahabbat pen mansap» atty kitaby qolyma tústi. Ǵashyqtar jaıly oqymaǵaly biraz boldy dep  ishteı mázbin. Alaıda kitap túrli shetel avtorlarynyń eń eń degen áńgime-jınaqtarynyń aýdarmasy eken. Maǵan múldem tańsyq shetel avtorlarynyń áńgimelerin nelikten eń eń dep maqtady deıtin shyǵarsyz? Serik Ábdiraıymulynyń túrik jazýshysy Ázız Nesınnen aýdarǵan «Kúlesiń be, jylaısyń ba?» atty áńgimesi birden kózime túsip, oqyp shyqtym. Áńgimedegi oqıǵa ata-analar jınalysymen bastalyp, jınalysqa kelgen ata-analar shaǵymdarymen órbıdi. Al sizdi ata-ana retinde jınalysqa shaqyrsa, qandaı másele boıynsha sóılesip, ustazdarmen ne jaıynda aqyldasar edińiz? 

Mektep – tek bilim ordasy ǵana emes, balanyń ósip, jetilýine áser etetin orta ekeni shyndyq. Al áńgimedegi ata-analardy ne alańdatty, oqıǵaǵa kóz júgirtsek: «Onyń sózin bólgen bir oqýshynyń anasy:

– Qyzdarǵa jibek uıyq kıýge tyıym salýǵa tıis, – dedi kıip-jaryp, — jáne qyzdarǵa ǵana emes, kekse áıelder de kımeıtin bolsyn” [1. 14-bet].

Al biri: 

– Bizde odan da mańyzdy zat bar, tórt kózimiz túgel kezde talqylaýǵa tıispiz! – daýsyjaryqshaqtana shyqty.  

– Shulyq – sóz etýge turmaıtyn dúnıe. Bárinen buryn biz shet tilderin oqytý máselesin sheshýimiz kerek. Meniń oıymsha, barlyq pán nemis tilinde júrgizilýi qajet. Men uzaq jyl Germanıada turdym. Onda balalar barlyq pándi tek nemisshe oqıdy [1. 15-bet].

Bir sátte: 

– Bárinen buryn mektepte fýtbol oınaýǵa tyıym salyný kerek, – dedi zaldan egde tartqan bir kisi.  – Aıaqkıim shaq kelmeıtin boldy! Aı saıyn sý jańasyn alamyz…» [1. 15-bet].

Balanyń durys kıinip, ózge de tilderdi  ıgergeni jaqsy, biraq, mańyzdysy, onyń, shyn máninde, nege alańdap, ne oılap júrgeni emes pe?! Qazirgi kezde eń aýqymdy máselelerdiń biri – ata-ana men bala arasyndaǵy qarym qatynas. Negedeseńiz, dúnıe esigin ashqan sátten bastap, ananyń jyly qushaǵy seni úlken ómirge jeteleıdi. Kishkentaıyńnan áke, anashym dep erkelep ósken ár perzent úshin ata-ana mahabbatynan asqan keremet joq. Gúldi ýaqytyly sýǵarmaý – onyń solyp qalýyna aparady. Sol sekildi, ata-ana mahabbaty da – bala úshin kerek dárýmen. Dárýmenin belgili mólsherimen berip otyrmasań, onyń álsirep, tipti joq bolyp ketýi ǵajap emes. Meniń pikirimshe, adamnyń qansha perzenti bary mańyzdy emes, mańyzdysy, barlyq perzentine birdeı kóńil bólip, qaraýy. Tula boıyn jaryp shyqqan perzentin jaqsy kórmeıtin ata-ana joq,biraq durys tárbıe men mahabbatyn bere almaıtyn ata-ana kóp. Ata-ana mahabbatyn seziný– bir bólek, al kórsetý – bir bólek. Bastysy,qarny toq, jaqsy mektepte bilim alýda degen oımen shektelý – ata-ana úshin úlken qate. Bala tárbıesi ony qamtamasyz etýden bólek, onyń ishki álemimen syrlasý, sana sezimine áser etýmen tolyǵady.

Áńgimede jańaǵy ata-analar qatarynan taǵy bir kisi shyǵyp:

«Sizder jaǵdaıy tómen oqýshylarǵa kómek beremiz dep aqsha jınatady ekensizder, qyzym túrli syltaýmen birdeńkege aqsha suraýmen keledi.  «Bermeıdi ekensińder – mekteptke barmaımyn. Qurbylarymnyń aldynda jerge qaraǵym kelmeıdi» dep tabandap otyryp alady. Ár nárseniń shegi bar. Ynsap kerek. Aı saıyn beriletin aqshanyń mólsherin belgilegen jón jáne onyń nege jumsalǵanyn tekserip otyrmaı bolmaıdy.  

– Sizdiń qyzyńyzdyń aty kim? – dep surady.

– Gúlten Iashoba!

Býryl shashty áıel:

– Úshinshi «B» júz qyryq birinshi nómirli Gúlten Iashoba ǵoı? Sizdiń qyzyńyz kanıkýldan keıin mektepke bar-joǵy bir apta ǵana keldi. Sosyn ushty-kúıli joǵalyp ketti. Ol jóninde biz jazbasha túrde habarlaǵanbyz, – dep kartasyn jaıyp saldy.  

– Qarańyz, úıge de kelýdi qoıdy. Qaıda qańǵyp júr? Ákesi ekeýmiz ajyrasyp ketkenbiz. Ol sonda turyp jatqan boldy ǵoı…» [1. 18-bet]

Otbasy ishindegi kıkiljiń bala sanasynyń ósýine qatty áser etetini belgili. Bala úshin ana men áke meıirimi – bir-birin almastyra almaıtyn úlken mahabbat. Shyǵarmada óz balasynyń nelikten aqsha surap júrgenin bilemin dep kelgen ana, tipti qyzynyń qaıda ekenin bilmeıtini – aýyr jaǵdaı. Bul tek áńgimede emes, qazirgi qoǵamda oryn alyp jatqan úlken másele. Balańyzdyń qaıda, kimmen júrgenin bilý – sizdiń mindetińiz. Al eger aqsha surap, keleńsiz is-áreketterin baıqasańyz, balańyzben jeke ashyq túrde sóılesip, mán-jaıdy sheshýińiz qajet. Balamen sóılesý kóp otbasylarda urys sózimen almasyp ketedi. Qataldyq pen túsinistik, meniń oıymsha,teń júrýi tıis, al biz úshin balamen ashyq túrde tildesip, máseleni sheshý – uıat áreket sanalady.  Kitap ishindegi áńgimelerden  bolashaq ómirde kádeme jarar dep biraz aqparat aldym. Álde ata-ana bolmaǵan soń, maǵan aıtý ońaı bolǵan shyǵar,sirá. Al osyndaı kerek dúnıeni bizge aýdaryp jetkizgen Serik Ábdiraıymulyn men ózge qyrynynan tanydym. Ádebıet áleminde áńgime degen óte kóp qoı, biz, ıaǵnı óskeleń urpaq úshin maǵynaly áńgimelerdi aýdaryp, kitap etip shyǵarý – úlken ǵanıbet. Bul pánıde bala  ǵana emes, ata-anada bolatynymyzdy umytpaıyq.  Taǵylymy mol, bereri kóp Serik Ábdiraıymulynyń dál osy aýdarmasyn, ár ata-ana oqysa deımin.  

Serik Ábdiraıymuly «Mansap pen mahabbat» kórkem aýdarma. Almaty — «Sanat», 2007, 288-bet.

Aıaýlym Qorǵanbaı

Ál-Farabı atyndaǵy QazUÝ, Jýrnalısıka fakúlteti, 

Baspagerlik, redaktorlyq jáne dızaınerlik óner kafedrasynyń 3 kýrs stýdenti

 

---