As - adamnyń arqaýy
Jambyl oblysy, Qordaı aýdany,
№6 negizgi mektep Bahytjanova D.
As — adamnyń arqaýy.
Maqsaty: Oqýshylardy dastarhan basynda saqtalatyn salt - dástúrmen, yrym - tıymdarmen tanystyrý jáne ulttyq taǵamdarymyzdyń qasıetimen tanystyrý.
Oqýshylardy salt - dástúrdi saqtaýǵa, ulttyq taǵamdardy qasterleýge, as ishý tártibin este saqtaýǵa tárbıeleý.
As — adamnyń arqaýy.
Maqsaty: Oqýshylardy dastarhan basynda saqtalatyn salt - dástúrmen, yrym - tıymdarmen tanystyrý jáne ulttyq taǵamdarymyzdyń qasıetimen tanystyrý.
Oqýshylardy salt - dástúrdi saqtaýǵa, ulttyq taǵamdardy qasterleýge, as ishý tártibin este saqtaýǵa tárbıeleý.
Kórnekiligi: slaıd, taǵamdar.
Sabaqtyń barysy:
1. Psıhologıalyq sát
2. Kirispe
3. Dastarhan basyndaǵy dástúrler
4. Yrym - tyıymdar
5. As ishýdegi 10 qatelik
6. Túrli - túrli taǵamdar
7. Sergitý sáti
8. Dárýmender
9. Qorytyndylaý
Densaýlyq adamnyń eń qasıetti de, qundy, qaıtalanbas, joǵaltsa, qaıta ornyna qıyndyqpen keletin, orny tolmas asyl qazynasy. Elbasymyz N. Á. Nazarbaev «Qazaqstan - 2030» baǵdarlamasynda Qazaqstan azamattarynyń densaýlyǵy men ál - aýqatyna basa nazar aýdarylyp, erekshe atalyp ótilgeni bizdiń azamattarymyzdyń erteńi búginnen bastalatynyn kórsetse kerek. Adam aǵzasyna paıdasyn da, zıanyn da keltiretin taǵam.
Jalpy balalar durys tamaqtanýy úshin, aldymen tamaqtanbas buryn, qolymyzdy sabyndap jýyp, oramalǵa qolymyzdy súrtip, sosyn dastarhan basyna otyrýymyz kerek. Sonymen qatar salt – dástúrler men yrym - tyıymdardy da bile júreıik.
İ. Dastarhan basyndaǵy salt - dástúrler.
Toǵjan:
Halyq qýanyshyn da, qaıǵyny da, dastarhan basynda bólisken. Ósıet aıtý, bata berý, dostasý bári de dastarhan basynda sheshilgen. Sondyqtan halyq dastarhandy «Quttyhananyń berekesi» dep qasıet sanaǵan.
Aıbar: Dastarhannan dám tatqandar, tatýlasý, kelisý sıaqty rásimderdi oryndaıdy.
Quralaı. «Taspen atqandy aspen at» dep halyq beker aıtpaǵan. Sebebi dastarhan dámi kıeli. Ony tatyp, kelisimin buzsa, astyń kıesi urady.
Uljan: Sonymen birge dastarhan kúndelikti otbasynyń tamaqtanýyna, úıge kelgen adamǵa dám tattyrýǵa, toı - tamashaǵa, as - sý berýge jaıylady.
İİ. Dastarhan basynda saqtalatyn yrym - tıymdar.
1. Ǵalymjan. Dastarhanǵa birinshi nandy ákelip qoıady.
2. Nargıza. Nandy bir qolmen syndyrýǵa bolmaıdy.
3. Aıda. Qonaqqa synyq ydyspen as berýge bolmaıdy. Sebebi synyq ydyspen as berý qonaqty syılamaǵandyq. Jáne synyq ydyspen as ishý jaman yrym. Bul júziń synyp, kóńiliń jarym bolsyn degendi bildiredi.
4. Eldıar. Tamaqty jatyp ishýge bolmaıdy. Deni saý adam durys otyryp tamaqtanady. Al otyra almaıtyn adam jatyp ishedi. Sondyqtan múgedek adamnyń qylyǵyn jasama. Durys otyrmaımyn dep densaýlyǵyńdy buzyp alma.
5. Aıdyn. As iship bolǵan soń «toıdym» deýge bolmaıdy, «qanaǵat» deý kerek.
6. Aıdos. Dastarhannan attaýǵa bolmaıdy.
7. Muhamedalı. As ústinen attama
Astan úlken emessiń.
8. Symbat. Erteńgi asty tastama,
Keshki asqa qarama.
Kez - kelgen adam tamaqtanbaı ómir súre almaıdy. Adamzat ǵasyrlar boıy tamaq tabý úshin kúresýmen keledi. Balalarynyń densaýlyǵy myqty, jany, táni kúshti de qaıratty bolyp ósýi, ózderiniń jumys qabiletin saqtaı otyryp uzaq jasaýy úshin árbir adam tıimdi tamaqtaný tártibin, taǵamdardyń emdik qasıetin bilýge tıis.
Tamaqtanýdaǵy 10 qatelik
Birinshi qatelik. Tamaqty kóp jeımiz.
Ekinshi qatelik. Qashanda maıly tamaqty jaqsy kóremiz..
Úshinshi qatelik. Qandaı taǵamdy iship - jegenimiz jón, ony tańdap – talǵaı bilmeımiz. Sodan dastarhanǵa ne ákelse, sonyń bárin asaımyz.
Tórtinshi qatelik. Ár túrli suıyq asty kóp ishemiz.
Besinshi qatelik. Óz ýaqytynda tamaqtanbaımyz. Dastarhan ústindegi tamaqty tez iship, tez jeımiz. Tamaqtaný merzimimen sanaspaımyz. Negizinen, kúnine 3 ret tamaqtanǵan abzal.
Altynshy qatelik. Táttini kóp jeımiz. Qant, konfet, tort, t. b. asyra iship - jeımiz.
Jetinshi qatelik. Tamaqty jaqsy ázirlep, durys saqtaı bilmeımiz. Biz kóbinese qýyrǵan taǵamdy, tuzy kóp asty daıyndaımyz.
Segizinshi qatelik. Keshkilik teledıdar kórip otyryp tamaq ishkendi unatamyz.
Toǵyzynshy qatelik.
Mindetti túrde ár tamaqtyń quramynda qansha belok, maı, dárýmender mólsheri bar ekenin bilgen jón.
Onynshy qatelik. Tamaqty jasqa qaraı iship - jeýge tıistimiz. Bizdiń bir jaman ádetimiz 6 - 10 jas aralyǵyndaǵy balany kóp tamaqtandyrýǵa tyrysamyz. Jáne de kári adamdar áline qaraı az – azdap tamaqtanǵany durys.
Tıimdi tamaqtaný.
Tıimdi tamaqtaný degenimiz ne?
Tıimdi tamaqtaný degenimiz – jaqsy daıyndalǵan, quramynda aǵzanyń damýy men qyzmet atqarýy úshin qajetti alýan túrli tamaqtyq zattardyń tolyq mólsheri bar tamaqpen aǵzany durys ta ýaqytyly jabdyqtap otyrý.
Tıimdi tamaqtaný degenimiz – tamaqtanýdyń belgili tártibin, ıaǵnı kún uzaǵyna tamaqtyń bólip – bólip ishilýin, tamaqtyń qolaıly temperatýrasynyń saqtalýyn qamtamasyz etý.
Tıimdi tamaqtaný aǵzanyń fızıologıalyq qajetin ýaqytyly jáne tolyq qamtamsyz etip, ol óz kezeginde adamnyń jumys qabiletiniń meılinshe joǵary bolýyna, onyń uzaq jyldar boıy belsendi, sergek, jarqyn ómir súrýine kómektesedi.
Túrli - túrli taǵamdar
Taǵam túrleri úshke bólinedi. 1. Et taǵamdary 2. Sút taǵamdary 3. Un taǵamdary Kestemen jumys.
Sergitý sáti.
Dárýmender
A - dárýmen toby. V - dárýmen toby. S - dárýmen toby. D - dárýmen toby.
Taqpaqtar. Jumbaqtar:
1. Kúbige quıyp pisken ne? (qymyz)
2. Uıytyp qoıyp ishkenim ne? (aıran)
3. Tabaǵa salyp japqanym ne? (taba nan)
4. Úıitip qazanǵa asqanym ne? (bas, sıraq)
5. Kilegeı shaıqap alǵanym ne? (maı)
6. Sórege keptirip jaıǵanym ne? (qurt)
7. Tuzyn kórip tatqanym ne? (sorpa)
8. Kelige túıip aqtaǵanym ne? (tary)
Án. «Qazaqy dastarqanym» Oryndaıtyn Toǵjan.
Bata berý. Ǵalymjan.
Qorytý.
№6 negizgi mektep Bahytjanova D.
As — adamnyń arqaýy.
Maqsaty: Oqýshylardy dastarhan basynda saqtalatyn salt - dástúrmen, yrym - tıymdarmen tanystyrý jáne ulttyq taǵamdarymyzdyń qasıetimen tanystyrý.
Oqýshylardy salt - dástúrdi saqtaýǵa, ulttyq taǵamdardy qasterleýge, as ishý tártibin este saqtaýǵa tárbıeleý.
As — adamnyń arqaýy.
Maqsaty: Oqýshylardy dastarhan basynda saqtalatyn salt - dástúrmen, yrym - tıymdarmen tanystyrý jáne ulttyq taǵamdarymyzdyń qasıetimen tanystyrý.
Oqýshylardy salt - dástúrdi saqtaýǵa, ulttyq taǵamdardy qasterleýge, as ishý tártibin este saqtaýǵa tárbıeleý.
Kórnekiligi: slaıd, taǵamdar.
Sabaqtyń barysy:
1. Psıhologıalyq sát
2. Kirispe
3. Dastarhan basyndaǵy dástúrler
4. Yrym - tyıymdar
5. As ishýdegi 10 qatelik
6. Túrli - túrli taǵamdar
7. Sergitý sáti
8. Dárýmender
9. Qorytyndylaý
Densaýlyq adamnyń eń qasıetti de, qundy, qaıtalanbas, joǵaltsa, qaıta ornyna qıyndyqpen keletin, orny tolmas asyl qazynasy. Elbasymyz N. Á. Nazarbaev «Qazaqstan - 2030» baǵdarlamasynda Qazaqstan azamattarynyń densaýlyǵy men ál - aýqatyna basa nazar aýdarylyp, erekshe atalyp ótilgeni bizdiń azamattarymyzdyń erteńi búginnen bastalatynyn kórsetse kerek. Adam aǵzasyna paıdasyn da, zıanyn da keltiretin taǵam.
Jalpy balalar durys tamaqtanýy úshin, aldymen tamaqtanbas buryn, qolymyzdy sabyndap jýyp, oramalǵa qolymyzdy súrtip, sosyn dastarhan basyna otyrýymyz kerek. Sonymen qatar salt – dástúrler men yrym - tyıymdardy da bile júreıik.
İ. Dastarhan basyndaǵy salt - dástúrler.
Toǵjan:
Halyq qýanyshyn da, qaıǵyny da, dastarhan basynda bólisken. Ósıet aıtý, bata berý, dostasý bári de dastarhan basynda sheshilgen. Sondyqtan halyq dastarhandy «Quttyhananyń berekesi» dep qasıet sanaǵan.
Aıbar: Dastarhannan dám tatqandar, tatýlasý, kelisý sıaqty rásimderdi oryndaıdy.
Quralaı. «Taspen atqandy aspen at» dep halyq beker aıtpaǵan. Sebebi dastarhan dámi kıeli. Ony tatyp, kelisimin buzsa, astyń kıesi urady.
Uljan: Sonymen birge dastarhan kúndelikti otbasynyń tamaqtanýyna, úıge kelgen adamǵa dám tattyrýǵa, toı - tamashaǵa, as - sý berýge jaıylady.
İİ. Dastarhan basynda saqtalatyn yrym - tıymdar.
1. Ǵalymjan. Dastarhanǵa birinshi nandy ákelip qoıady.
2. Nargıza. Nandy bir qolmen syndyrýǵa bolmaıdy.
3. Aıda. Qonaqqa synyq ydyspen as berýge bolmaıdy. Sebebi synyq ydyspen as berý qonaqty syılamaǵandyq. Jáne synyq ydyspen as ishý jaman yrym. Bul júziń synyp, kóńiliń jarym bolsyn degendi bildiredi.
4. Eldıar. Tamaqty jatyp ishýge bolmaıdy. Deni saý adam durys otyryp tamaqtanady. Al otyra almaıtyn adam jatyp ishedi. Sondyqtan múgedek adamnyń qylyǵyn jasama. Durys otyrmaımyn dep densaýlyǵyńdy buzyp alma.
5. Aıdyn. As iship bolǵan soń «toıdym» deýge bolmaıdy, «qanaǵat» deý kerek.
6. Aıdos. Dastarhannan attaýǵa bolmaıdy.
7. Muhamedalı. As ústinen attama
Astan úlken emessiń.
8. Symbat. Erteńgi asty tastama,
Keshki asqa qarama.
Kez - kelgen adam tamaqtanbaı ómir súre almaıdy. Adamzat ǵasyrlar boıy tamaq tabý úshin kúresýmen keledi. Balalarynyń densaýlyǵy myqty, jany, táni kúshti de qaıratty bolyp ósýi, ózderiniń jumys qabiletin saqtaı otyryp uzaq jasaýy úshin árbir adam tıimdi tamaqtaný tártibin, taǵamdardyń emdik qasıetin bilýge tıis.
Tamaqtanýdaǵy 10 qatelik
Birinshi qatelik. Tamaqty kóp jeımiz.
Ekinshi qatelik. Qashanda maıly tamaqty jaqsy kóremiz..
Úshinshi qatelik. Qandaı taǵamdy iship - jegenimiz jón, ony tańdap – talǵaı bilmeımiz. Sodan dastarhanǵa ne ákelse, sonyń bárin asaımyz.
Tórtinshi qatelik. Ár túrli suıyq asty kóp ishemiz.
Besinshi qatelik. Óz ýaqytynda tamaqtanbaımyz. Dastarhan ústindegi tamaqty tez iship, tez jeımiz. Tamaqtaný merzimimen sanaspaımyz. Negizinen, kúnine 3 ret tamaqtanǵan abzal.
Altynshy qatelik. Táttini kóp jeımiz. Qant, konfet, tort, t. b. asyra iship - jeımiz.
Jetinshi qatelik. Tamaqty jaqsy ázirlep, durys saqtaı bilmeımiz. Biz kóbinese qýyrǵan taǵamdy, tuzy kóp asty daıyndaımyz.
Segizinshi qatelik. Keshkilik teledıdar kórip otyryp tamaq ishkendi unatamyz.
Toǵyzynshy qatelik.
Mindetti túrde ár tamaqtyń quramynda qansha belok, maı, dárýmender mólsheri bar ekenin bilgen jón.
Onynshy qatelik. Tamaqty jasqa qaraı iship - jeýge tıistimiz. Bizdiń bir jaman ádetimiz 6 - 10 jas aralyǵyndaǵy balany kóp tamaqtandyrýǵa tyrysamyz. Jáne de kári adamdar áline qaraı az – azdap tamaqtanǵany durys.
Tıimdi tamaqtaný.
Tıimdi tamaqtaný degenimiz ne?
Tıimdi tamaqtaný degenimiz – jaqsy daıyndalǵan, quramynda aǵzanyń damýy men qyzmet atqarýy úshin qajetti alýan túrli tamaqtyq zattardyń tolyq mólsheri bar tamaqpen aǵzany durys ta ýaqytyly jabdyqtap otyrý.
Tıimdi tamaqtaný degenimiz – tamaqtanýdyń belgili tártibin, ıaǵnı kún uzaǵyna tamaqtyń bólip – bólip ishilýin, tamaqtyń qolaıly temperatýrasynyń saqtalýyn qamtamasyz etý.
Tıimdi tamaqtaný aǵzanyń fızıologıalyq qajetin ýaqytyly jáne tolyq qamtamsyz etip, ol óz kezeginde adamnyń jumys qabiletiniń meılinshe joǵary bolýyna, onyń uzaq jyldar boıy belsendi, sergek, jarqyn ómir súrýine kómektesedi.
Túrli - túrli taǵamdar
Taǵam túrleri úshke bólinedi. 1. Et taǵamdary 2. Sút taǵamdary 3. Un taǵamdary Kestemen jumys.
Sergitý sáti.
Dárýmender
A - dárýmen toby. V - dárýmen toby. S - dárýmen toby. D - dárýmen toby.
Taqpaqtar. Jumbaqtar:
1. Kúbige quıyp pisken ne? (qymyz)
2. Uıytyp qoıyp ishkenim ne? (aıran)
3. Tabaǵa salyp japqanym ne? (taba nan)
4. Úıitip qazanǵa asqanym ne? (bas, sıraq)
5. Kilegeı shaıqap alǵanym ne? (maı)
6. Sórege keptirip jaıǵanym ne? (qurt)
7. Tuzyn kórip tatqanym ne? (sorpa)
8. Kelige túıip aqtaǵanym ne? (tary)
Án. «Qazaqy dastarqanym» Oryndaıtyn Toǵjan.
Bata berý. Ǵalymjan.
Qorytý.
You Might Also Like
