Aspaptardyń atasy qobyz. Qorqyt
Mýzyka 1 synyp
Sabaqtyń taqyryby: Aspaptardyń atasy qobyz. Qorqyt
Sabaqtyń maqsaty:
Bilimdilik: Úİİİ - İH ǵasyrdaǵy Qorqyt babamyzdyń ómirimen tanystyra otyryp, qobyz aspabynyń shyǵý tarıhymen jáne kúılerimen tanysý. Jańa án úırený.
Damytýshylyǵy: Oqýshylardyń oılaý, estý qabiletterin damytý, qyzyǵýshylyǵyn arttyrý.
Tárbıeligi: Oqýshylarǵa adal bolýǵa, Qorqyt babamyzdyń ómirin úlgi ete otyryp, batyldyqqa, ádildikke, ónerli bolýǵa tárbıeleý.
Sabaqtyń túri: Jańa sabaq
Sabaqtyń ádisi: Túsindirý, Suraq - jaýap, óz betimen jumys, án aıtý
Kórnekiligi: Qobyz aspaby, Ún taspa, ınteraktıvti taqta, baıan, kúıshiler
portretteri t. b
Sabaqtyń barysy:
İ. Uıymdastyrý
1. Sálemdesý.
Sá - le - met - siz - be sózin Do - mı - sol - mı - do notalary arqyly mýzykamen amandasý
2. Oqýshylardyń sabaqqa qatysyn tekserý
İİ. Úı tapsyrmasyn tekserý
1. Jetigen aspabynyń shyǵýy, qurylysy
2. B. Ǵızatov «Álippe» ánin jatqa áýenimen qaıtalaý.
İİİ. Jańa sabaq
Jospary:
1. Qobyz aspabymen tanysý.
2. Qobyz aspabynda oryndalatyn kúılerdi tyńdaý.
3. Qobyz aspabynyń shyǵý tarıhy
4. Qorqyt ómiri
5. Qorqyttyń kúıleri
6. Qorqyttyń kúıleriniń shyǵý tarıhy.
3 - slaıd. Qobyz túrleriniń sýretteri
Óner – qaı halyqtyń bolmasyn tarıhymen birge jasasyp, bite qaınasyp kele jatqan uly qubylys. Ejelden óner súıgen, tabıǵatynan ánge áýes, kúıge qumar halqymyzdyń rýhanı qazynasy óte baı.
Sol muralar únine qulaq túrsek ata - babalarymyz basynan ótkergen qıly - qıly zamandarmen san ǵasyrlardan shejire bop syr shertedi.
Qobyz aspabynyń dybysyn tyńdaı otyryp qandaı aspa ekenin tabý. Qobyz aspabynyń túrleri óte kóp. Prıma qobyz, qyl qobyz, bas qobyz, kontra bas qobyz t. b. Qobyz aspabynyń qurylysymen tanystyrý. Qobyz aspabyna arnalǵan kúılerdi tyńdaý. Qorqyttyń «Qońyr» kúıin tyńdaı otyryp oqýshylarǵa qobyz aspabynyń qudiretimen tanystyrý.
Qobyz aspabyn oılap tapqan kúıshimizdiń biri Qorqyt baba.
Ejelgi zamannan beri urpaqtan - urpaqqa mıras bolyp kele jatqan asyl muranyń biri, aty ańyzǵa aınalǵan Qorqyt baba jáne onyń kúıleri, halqymyzdyń atadan balaǵa taraǵan shejiresi boıynsha qazaq topyraǵynda mýzyka óneriniń týýy Qorqyt esimimen tyǵyz baılanysty.
Qorqyt baba 8 - 9 ǵ - da Syr boıyndaǵy Jankent qalasynda ómir súrgen.(Qazirgi Qyzylorda qalasy). Qorqyt oǵyz - qypshaq taıpasynan shyqqan asqan sáýegeı, baqsy balger, oıshyl jyraýlyq, kúıshilik ónerdiń atasy.
2 - slaıd. Toptastyrý
Qorqyt
↓
Kúıshi
Jyrshy
Baqsy, balger
Asqan sáýegeı
ári kóripkel
3 - slaıd. Qorqyt babanyń beınesi.
Qorqyt dúnıege kelerde kún kúrkirep, naızaǵaı oınap, qatty daýyl turady. Jer dúnıeni qarańǵy túnek basyp, jurttyń úreıin ushyratady. Bala anasynan týa til bitip sóıleı bastaıdy. Alǵashynda bul bir jeti basty jalmaýyz bolar dep qoryqqan jurt, onyń adam násili ekenin kórgenen keıin ǵana kóńilderi jaılanady. Bul erekshe qasıetti bolyp ómirge kelýi arqyly bárimizdi qorqytty ǵoı, sondyqtan da atyn «Qorqyt» dep qoıaıyq dep náresteniń esimin Qorqyt qoıady. Qorqyt óte sezimtal, ónerli bala bolyp ósedi. Ol kóptegen kúıler shyǵarady. Ol halqy men eliniń taǵdyry, bolashaǵyn oılap, kókiregi qars aıyrylady, adamdardyń qaıǵy - qasiretine ortaqtasyp, muń - sherin bólisedi.
Qorqyttyń ómirge kelýi de ketýi de bizge deıin ańyz túrinde jetkizilip keledi. İH - Hİ ǵasyrda turǵyzylǵan Qorqyt atamyzdyń mazary qazirgi Qyzylorda obl. Qorqyt temirjol stansıasynan 3 shaqyrym jerde bolǵan. Syrdarıanyń tasqyn sýynan mazar 1960 j qulap qalady. 1980 j zıratqa jaqyn jerge arhıtektor B. Ybyraev pen S. Isataevtyń jobasy boıynsha 8 metr, 4 tarapqa qaratylyp turǵyzylǵan qobyz beınesindegi jasalǵan eskertkish ornatady. Jel soqqanda qobyz saryndas ún shyǵarady. Al Qorqyt ata eskertkishiniń ishki jaǵynda «Túıetaban» órnekterimen naqyshtalǵan. Ol Qazaqstandaǵy úzdik tarıhı eskertkishterdiń biri.
Qorqyt atanyń kitaby túrki halyqtaryna ortaq mura. Bul kitap HÚ ǵas - da jazylǵan.
Qorqyttyń qobyz aspabyn oılap tabýy. Ańyz kúıinde baıandalady.
Qorqyt oǵyz - qypshaq ortasyndaǵy saıası áleýmettik máselelerdi sheshýde jol kórsetýshi bas tulǵa. Ol el ishindegi jón joralǵyny, salt - dástúrdi retteýshi batagóı dana. Qorqyt eń qıyn degen máselelerdi sheshken.
Qandaı ǵana is bolmasyn Qorqyttyń keńesin almaı, el eshbir jumysqa qol urmaǵan. El onyń barlyq ósıetin oryndaǵan.
Qorqyt kúılerinde tereń fılosofıalyq tebirenis, elegıalyq kóńil kúı, maıda qońyr lırızm tán. Kúıshi óz kúılerinde taǵdyrdyń qaıǵy qasiretin, muńyn shertip botadaı bozdatsa, birde máńgilik ómirmen sulýlyq jyryn tógip, aqqýdaı syzyla suńqyldatady.
Qorqyttyń kóptegen kúıleri bar. Onyń 11 - i taspaǵa engen. Olar: «Qorqyt», «Ushardyń ulýy», «Elim - aı», «Halqym - aı», «Áýippaı», «Bashpaı», «Jelmaıa», «Tarǵyl tana» t. b Qorqyttyń kúıleri shyǵý tarıhy ańyz túrinde belgili.
Mysaly: «Áýippaı» kúıiniń shyǵý tarıhyna toqtalatyn bolsam.
Qorqyt qasıetti kilemin tósep, sý betinde otyrǵanda Syrdarıanyń jaǵasyna bala kóterip bir ana keledi. Bala jylaı beredi. Qorqyt balasyn «Áýippaı, áýippaı» dep jubatyp turǵan anaǵa arnap osy kúıin shyǵarǵan.
Oqýshylarǵa suraq qoıý. Alda qandaı úlken mereke kele jatyr?
Jaýaby: Jańa jyl merekesi.
Jańa jyl merekesine oraı ánder úırenemiz. Sondaı ánderdiń biri K. Qýatbaev «Aqsha qar» degen ánin úırenemiz.
Án aıtý bólimi.
Ándi tyńdap ánniń áýenin sezine bilýge, án mazmunyn áńgimelep aıtýǵa daǵdylandyrý, dybys bıiktigi, dybys yrǵaqtaryn keltirip aıtýǵa úıretý.
İÚ. Qorytyndylaý
1. Oqýshylar Qobyz aspabynyń qurylysyn bólshektep sony qaıtadan oryn - orynyna qoıyp qurastyrý kerek.
2. Toptastyrý
Oqýshylar ár túrli tústi tańdaı otyryp Qorqyt kim? degen suraqqa jaýap beredi
Ú. Úıge tapsyrma
Qorqyt týraly oqý.«Aqsha qar» ánin jattaý.
Sabaqtyń taqyryby: Aspaptardyń atasy qobyz. Qorqyt
Sabaqtyń maqsaty:
Bilimdilik: Úİİİ - İH ǵasyrdaǵy Qorqyt babamyzdyń ómirimen tanystyra otyryp, qobyz aspabynyń shyǵý tarıhymen jáne kúılerimen tanysý. Jańa án úırený.
Damytýshylyǵy: Oqýshylardyń oılaý, estý qabiletterin damytý, qyzyǵýshylyǵyn arttyrý.
Tárbıeligi: Oqýshylarǵa adal bolýǵa, Qorqyt babamyzdyń ómirin úlgi ete otyryp, batyldyqqa, ádildikke, ónerli bolýǵa tárbıeleý.
Sabaqtyń túri: Jańa sabaq
Sabaqtyń ádisi: Túsindirý, Suraq - jaýap, óz betimen jumys, án aıtý
Kórnekiligi: Qobyz aspaby, Ún taspa, ınteraktıvti taqta, baıan, kúıshiler
portretteri t. b
Sabaqtyń barysy:
İ. Uıymdastyrý
1. Sálemdesý.
Sá - le - met - siz - be sózin Do - mı - sol - mı - do notalary arqyly mýzykamen amandasý
2. Oqýshylardyń sabaqqa qatysyn tekserý
İİ. Úı tapsyrmasyn tekserý
1. Jetigen aspabynyń shyǵýy, qurylysy
2. B. Ǵızatov «Álippe» ánin jatqa áýenimen qaıtalaý.
İİİ. Jańa sabaq
Jospary:
1. Qobyz aspabymen tanysý.
2. Qobyz aspabynda oryndalatyn kúılerdi tyńdaý.
3. Qobyz aspabynyń shyǵý tarıhy
4. Qorqyt ómiri
5. Qorqyttyń kúıleri
6. Qorqyttyń kúıleriniń shyǵý tarıhy.
3 - slaıd. Qobyz túrleriniń sýretteri
Óner – qaı halyqtyń bolmasyn tarıhymen birge jasasyp, bite qaınasyp kele jatqan uly qubylys. Ejelden óner súıgen, tabıǵatynan ánge áýes, kúıge qumar halqymyzdyń rýhanı qazynasy óte baı.
Sol muralar únine qulaq túrsek ata - babalarymyz basynan ótkergen qıly - qıly zamandarmen san ǵasyrlardan shejire bop syr shertedi.
Qobyz aspabynyń dybysyn tyńdaı otyryp qandaı aspa ekenin tabý. Qobyz aspabynyń túrleri óte kóp. Prıma qobyz, qyl qobyz, bas qobyz, kontra bas qobyz t. b. Qobyz aspabynyń qurylysymen tanystyrý. Qobyz aspabyna arnalǵan kúılerdi tyńdaý. Qorqyttyń «Qońyr» kúıin tyńdaı otyryp oqýshylarǵa qobyz aspabynyń qudiretimen tanystyrý.
Qobyz aspabyn oılap tapqan kúıshimizdiń biri Qorqyt baba.
Ejelgi zamannan beri urpaqtan - urpaqqa mıras bolyp kele jatqan asyl muranyń biri, aty ańyzǵa aınalǵan Qorqyt baba jáne onyń kúıleri, halqymyzdyń atadan balaǵa taraǵan shejiresi boıynsha qazaq topyraǵynda mýzyka óneriniń týýy Qorqyt esimimen tyǵyz baılanysty.
Qorqyt baba 8 - 9 ǵ - da Syr boıyndaǵy Jankent qalasynda ómir súrgen.(Qazirgi Qyzylorda qalasy). Qorqyt oǵyz - qypshaq taıpasynan shyqqan asqan sáýegeı, baqsy balger, oıshyl jyraýlyq, kúıshilik ónerdiń atasy.
2 - slaıd. Toptastyrý
Qorqyt
↓
Kúıshi
Jyrshy
Baqsy, balger
Asqan sáýegeı
ári kóripkel
3 - slaıd. Qorqyt babanyń beınesi.
Qorqyt dúnıege kelerde kún kúrkirep, naızaǵaı oınap, qatty daýyl turady. Jer dúnıeni qarańǵy túnek basyp, jurttyń úreıin ushyratady. Bala anasynan týa til bitip sóıleı bastaıdy. Alǵashynda bul bir jeti basty jalmaýyz bolar dep qoryqqan jurt, onyń adam násili ekenin kórgenen keıin ǵana kóńilderi jaılanady. Bul erekshe qasıetti bolyp ómirge kelýi arqyly bárimizdi qorqytty ǵoı, sondyqtan da atyn «Qorqyt» dep qoıaıyq dep náresteniń esimin Qorqyt qoıady. Qorqyt óte sezimtal, ónerli bala bolyp ósedi. Ol kóptegen kúıler shyǵarady. Ol halqy men eliniń taǵdyry, bolashaǵyn oılap, kókiregi qars aıyrylady, adamdardyń qaıǵy - qasiretine ortaqtasyp, muń - sherin bólisedi.
Qorqyttyń ómirge kelýi de ketýi de bizge deıin ańyz túrinde jetkizilip keledi. İH - Hİ ǵasyrda turǵyzylǵan Qorqyt atamyzdyń mazary qazirgi Qyzylorda obl. Qorqyt temirjol stansıasynan 3 shaqyrym jerde bolǵan. Syrdarıanyń tasqyn sýynan mazar 1960 j qulap qalady. 1980 j zıratqa jaqyn jerge arhıtektor B. Ybyraev pen S. Isataevtyń jobasy boıynsha 8 metr, 4 tarapqa qaratylyp turǵyzylǵan qobyz beınesindegi jasalǵan eskertkish ornatady. Jel soqqanda qobyz saryndas ún shyǵarady. Al Qorqyt ata eskertkishiniń ishki jaǵynda «Túıetaban» órnekterimen naqyshtalǵan. Ol Qazaqstandaǵy úzdik tarıhı eskertkishterdiń biri.
Qorqyt atanyń kitaby túrki halyqtaryna ortaq mura. Bul kitap HÚ ǵas - da jazylǵan.
Qorqyttyń qobyz aspabyn oılap tabýy. Ańyz kúıinde baıandalady.
Qorqyt oǵyz - qypshaq ortasyndaǵy saıası áleýmettik máselelerdi sheshýde jol kórsetýshi bas tulǵa. Ol el ishindegi jón joralǵyny, salt - dástúrdi retteýshi batagóı dana. Qorqyt eń qıyn degen máselelerdi sheshken.
Qandaı ǵana is bolmasyn Qorqyttyń keńesin almaı, el eshbir jumysqa qol urmaǵan. El onyń barlyq ósıetin oryndaǵan.
Qorqyt kúılerinde tereń fılosofıalyq tebirenis, elegıalyq kóńil kúı, maıda qońyr lırızm tán. Kúıshi óz kúılerinde taǵdyrdyń qaıǵy qasiretin, muńyn shertip botadaı bozdatsa, birde máńgilik ómirmen sulýlyq jyryn tógip, aqqýdaı syzyla suńqyldatady.
Qorqyttyń kóptegen kúıleri bar. Onyń 11 - i taspaǵa engen. Olar: «Qorqyt», «Ushardyń ulýy», «Elim - aı», «Halqym - aı», «Áýippaı», «Bashpaı», «Jelmaıa», «Tarǵyl tana» t. b Qorqyttyń kúıleri shyǵý tarıhy ańyz túrinde belgili.
Mysaly: «Áýippaı» kúıiniń shyǵý tarıhyna toqtalatyn bolsam.
Qorqyt qasıetti kilemin tósep, sý betinde otyrǵanda Syrdarıanyń jaǵasyna bala kóterip bir ana keledi. Bala jylaı beredi. Qorqyt balasyn «Áýippaı, áýippaı» dep jubatyp turǵan anaǵa arnap osy kúıin shyǵarǵan.
Oqýshylarǵa suraq qoıý. Alda qandaı úlken mereke kele jatyr?
Jaýaby: Jańa jyl merekesi.
Jańa jyl merekesine oraı ánder úırenemiz. Sondaı ánderdiń biri K. Qýatbaev «Aqsha qar» degen ánin úırenemiz.
Án aıtý bólimi.
Ándi tyńdap ánniń áýenin sezine bilýge, án mazmunyn áńgimelep aıtýǵa daǵdylandyrý, dybys bıiktigi, dybys yrǵaqtaryn keltirip aıtýǵa úıretý.
İÚ. Qorytyndylaý
1. Oqýshylar Qobyz aspabynyń qurylysyn bólshektep sony qaıtadan oryn - orynyna qoıyp qurastyrý kerek.
2. Toptastyrý
Oqýshylar ár túrli tústi tańdaı otyryp Qorqyt kim? degen suraqqa jaýap beredi
Ú. Úıge tapsyrma
Qorqyt týraly oqý.«Aqsha qar» ánin jattaý.
You Might Also Like
