Ata-baba tegin bilý - urpaqqa amanat
Qyzylorda oblysy, Qazaly aýdany,
Bekarystan bı aýyly, №24 Ú. Túktibaev atyndaǵy orta mekteptiń
ınformatıka páni muǵalimi Zeınýllaeva Laýra
Taqyryby: Ata – baba tegin bilý - urpaqqa amanat.
Maqsaty: Adamgershilikke baýlý, elin, jerin, ultyn súıetin azamat bolýǵa tárbıeleý, ózara qurmet sezimin oıatý, basqanyń pikirin syılaýǵa tárbıeleý.
Túri: Syn turǵysynan oılaý
Ádisi: Faktilerdi jınaý, róldik oıyn, galereıaǵa saıahat, sıqyrly taıaqsha, keıipkerge hat.
Kórnekiligi: slaıdtar, býkletter, paraqshalar, sıtatalar,
Sıtaty: Jeti atasyn bilgen er,
Jeti jurttyń qamyn jer.
Barysy: İ. Qyzyǵýshylyǵyn oıatý:
Synyp úsh topqa bólingen. Toptardyń aty men ustamdaryn tanystyrady.
1) Balalar, ata – baba uǵymy týraly bilemiz?
2) Jeti atamyzdy bilemiz be?
3) Atalar shejiresin qalaı zerttep bilemiz.
İİ Maǵynany taný:
1) «Faktilerdi jınaqtaý» ádisi: Oqýshylarǵa úıindegi ata – analarynan, qarıalardan surap, jaqyn adamdar men týystarynyń estelikteri, otbasy tarıhy, óz ata – teginiń shejiresin zerttep, jazady. Sýretter gazet maqalalaryn, atadan balaǵa aýysyp kele jatqan muralardy jınastyrdy. Barlyq top boıynsha oqýshylar túgel jazǵandaryn oqıdy. Zertteý boıynsha jınaǵan ádebıetterdi, sýretterdi, qujattardy kórsete dáleldedi. Bunyń ózi oqýshylardyń jeke óz betinshe izdenýine kómektesedi. Zertteý jumystaryn «Oqýshy portfeline» salyndy.
2) «Róldik oıyn» - Oqýshylar óz tobynan bir oqýshysynyń zerttegeni boıynsha kórinis qoıady.
3) «Galereıaǵa saıahat»
Ár top aralap, basqa toptardyń daıyndaǵan kórnekilikterimen, býkletterimen, ádebıetterimen tanysady. Osylaısha, ár top óz-ózderine syn kózben qarap ózderiniń jumystaryn baǵalaıdy.
İİİ Oı – tolǵanys:
4) «Keıipkerge hat» ádisi:
Ár oqýshy ózi tańdap alǵan keıipkerine óz armanyn, saǵynyshyn syryn, suraǵyn qıalymen jazdy. Bul ádis oqýshynyń ózindik oılaý, qıaldaý erekshelikterin kórsetti. Oqýshy izdenip, óz múmkindigin kórsetip óz oıyn kópshilikke jetkizýge yqpal etti. Óz oıyn aıtýǵa erkindik alǵan oqýshy ashylady. Taqyryptyń keıipkerge aınalady, onymen birge qýanady, armandaıdy, qıaldaıdy, jaǵymdy jaǵyn alady.
Ábdimurat Aıken: - Ata, siz mektepte ustaz boldyńyz fızıka pániniń sabaq berdińiz. Zeınetke shyqtyńyz siz ketken soń 2002 jyly 1-shi qyrkúıekte birinshi synypqa bardym. Qazir besinshi synypta oqımyn. Oqý ozatymyn. Siz qaıtqan kezdegi 4 aılyq Araıly qazir bes jasta. 2006 jyldyń 12 aqpanda Nurqan degen bópeli boldym. Qazir bir jasqa keldi. Ata, sizdiń beıneńizdi árqashan este saqtap, rýhyńyzǵa tıe bersin aıtyp otyramyz. Nemereńiz Aıken.
Álı Temirhan: Meniń atam Sarmoldaev Álı 1923 jyly dúnıege kelgen. 1941 – 1945 Nemis fashısermen bolǵan soǵysqa qatysqan. Meniń atam 1941 jyly osy eldegi atalarmen birge attandy. Máskeý túbindegi qalalardy qorǵaýǵa qatysqan. 1943 jyly aýyr jaraqattanyp gospıtalda 6 aı emdelip elge oralǵan. Elge oralǵanda aýylsharýashylyqtarda eńbek etip soǵys aıaqtalýyna úles qosqan. Sol jaraqatynyń aýyr zardabyn kórip, 1975 jyly qaıtys bolǵan. Men atamnyń sińirgen eńbegin maqtan etemin.
Sharapadın Samurat: Baımurat atam baı bolǵan, aýyldyń soltústik – shyǵysynda «Elshibaı» kóli bar negizgi qonysyn qazir «Baımurat qystaýy» dep atalady. Maldyń tórt túligi túgel bolǵan shóbin oryp, malyn baǵatyn quldarynda esep joq desedi. Biraq atam ózge baılardaı olarǵa qysym jasamaǵan. Ózi óte myrza kisi deıdi. Birde-bir qyzyna quda túsip kelgende, qudaǵa taı soıyńdar degen. Sonda qasyndaǵy keńesshileri «óý, Baıeke qazaqta qansha baılyǵyń bolsa da salt-dástúrden attama degen», - dep zorǵa basyp qoı soıdyrǵan. Arqada úlken as bolatyn bolyp, soǵan ketip bara jatqan baılar, Baımurat baı – baı deıdi. Bizge sháı ishetin kese taýyp, bere alar ma eken dep alpys adam attan túsedi. Atamyz ishi sezse kerek, alpys túrli kesemen shaı beripti.
5) «Sıqyrly taıaqsha» ádisi
Búgingi tárbıe saǵatynda ne ıgergeniń, qandaı áser alǵanyn aýyzsha baıandap shyǵady.
Synyp jetekshisi qorytyndylap, belsendi top marapattalady. -----»
Birde Nurada at jarys bolady. Soǵan bári ketkende, úıde júrgen esi kemisteý kempir samaýrynnyń shalasyn alyp, jerge sóndimeı tastaǵan, sodan ot ajyryqqa tıip, atamyzdyń altynmen aptalyp, kúmispen qaptalǵan úlken qonaq úıi órtenedi. Janyp bolǵanda altyn, kúmisteri balqyp aǵady. Sodan atamyz kelip, kórip turyp «Qudaı ot báleńnen, sý báleńnen saqta» depti bar aıtqany.
Atamyzdyń eki áıelinen 14 balasy bolǵan. Keıin Keńes úkimeti ornap, baılardyń malyn, bar baılyǵyn alyp, ózderin jalalaǵanda, kóptegen baılar shet jaqqa qashty. Al, atamyz balalarym aman bolsyn dep, bar baılyǵyn úkimetke berip, ózi Aral qalasyndaǵy bir balasynyń qolyna baryp otyrady. Arada 5-6 jyl ótkende eldegi uly Sıqymnyń qolyna kelip, osy kúngi «Jolbarysty » degen jerde qaıtys bolady.
1939 jyly atamyzdy túnde «Elshibaıdan » qaıyqpen ótkizip, Nuraǵa jerlegen. Jerlegennen keıin atamyzdy úkimet adamdary izdep taba almaǵan. Atamyz ólgende qandaı baı eskerýsiz qalyp barady dep, tıyn shashqan Óte degen adam aıdaýǵa aıdalyp ketken. Óteniń balasy Sraj – qazir aýdandaǵy bedeldi balalardyń ákesi. Atamyzdyń basyna qorym salýǵa balalar qorqyp, 1956 jyly ǵana salǵan. Qulpytasty meniń ákem Talǵat 1996 jyly qoıdy. Atamyzdyń bir taıpa el bolyp otyrmyz.
Atamyzdyń ekinshi balasy Sıqym 1976 jyly kelini (ájem) 1988 jyly qaıtys boldy. Sol kisilerden estigen meniń ákem qazir 40-jastan asty. Baımurat baıdyń kenje balasy Berdaqtyń áıeli, ıaǵnı atamyzdyń kenje kelini talaı ataǵa qyzmet etken. Márıam ájemiz áli tiri, 90-ǵa keldi. Qazir Qazaly qalasynda turady.
Atamyzdyń Samurat degen degen aǵasy bolǵan, onda bala bolmaǵan. Úlken ájelerimiz ákelerimizge aıtady eken, sol atalaryń eskerýsiz qalmasyn dep . Ájem dúnıeden ótkennen soń óz atam Sharapadın, úlken atamnyń qurmetine Samurat dep atymdy qoıypty.
Bekarystan bı aýyly, №24 Ú. Túktibaev atyndaǵy orta mekteptiń
ınformatıka páni muǵalimi Zeınýllaeva Laýra
Taqyryby: Ata – baba tegin bilý - urpaqqa amanat.
Maqsaty: Adamgershilikke baýlý, elin, jerin, ultyn súıetin azamat bolýǵa tárbıeleý, ózara qurmet sezimin oıatý, basqanyń pikirin syılaýǵa tárbıeleý.
Túri: Syn turǵysynan oılaý
Ádisi: Faktilerdi jınaý, róldik oıyn, galereıaǵa saıahat, sıqyrly taıaqsha, keıipkerge hat.
Kórnekiligi: slaıdtar, býkletter, paraqshalar, sıtatalar,
Sıtaty: Jeti atasyn bilgen er,
Jeti jurttyń qamyn jer.
Barysy: İ. Qyzyǵýshylyǵyn oıatý:
Synyp úsh topqa bólingen. Toptardyń aty men ustamdaryn tanystyrady.
1) Balalar, ata – baba uǵymy týraly bilemiz?
2) Jeti atamyzdy bilemiz be?
3) Atalar shejiresin qalaı zerttep bilemiz.
İİ Maǵynany taný:
1) «Faktilerdi jınaqtaý» ádisi: Oqýshylarǵa úıindegi ata – analarynan, qarıalardan surap, jaqyn adamdar men týystarynyń estelikteri, otbasy tarıhy, óz ata – teginiń shejiresin zerttep, jazady. Sýretter gazet maqalalaryn, atadan balaǵa aýysyp kele jatqan muralardy jınastyrdy. Barlyq top boıynsha oqýshylar túgel jazǵandaryn oqıdy. Zertteý boıynsha jınaǵan ádebıetterdi, sýretterdi, qujattardy kórsete dáleldedi. Bunyń ózi oqýshylardyń jeke óz betinshe izdenýine kómektesedi. Zertteý jumystaryn «Oqýshy portfeline» salyndy.
2) «Róldik oıyn» - Oqýshylar óz tobynan bir oqýshysynyń zerttegeni boıynsha kórinis qoıady.
3) «Galereıaǵa saıahat»
Ár top aralap, basqa toptardyń daıyndaǵan kórnekilikterimen, býkletterimen, ádebıetterimen tanysady. Osylaısha, ár top óz-ózderine syn kózben qarap ózderiniń jumystaryn baǵalaıdy.
İİİ Oı – tolǵanys:
4) «Keıipkerge hat» ádisi:
Ár oqýshy ózi tańdap alǵan keıipkerine óz armanyn, saǵynyshyn syryn, suraǵyn qıalymen jazdy. Bul ádis oqýshynyń ózindik oılaý, qıaldaý erekshelikterin kórsetti. Oqýshy izdenip, óz múmkindigin kórsetip óz oıyn kópshilikke jetkizýge yqpal etti. Óz oıyn aıtýǵa erkindik alǵan oqýshy ashylady. Taqyryptyń keıipkerge aınalady, onymen birge qýanady, armandaıdy, qıaldaıdy, jaǵymdy jaǵyn alady.
Ábdimurat Aıken: - Ata, siz mektepte ustaz boldyńyz fızıka pániniń sabaq berdińiz. Zeınetke shyqtyńyz siz ketken soń 2002 jyly 1-shi qyrkúıekte birinshi synypqa bardym. Qazir besinshi synypta oqımyn. Oqý ozatymyn. Siz qaıtqan kezdegi 4 aılyq Araıly qazir bes jasta. 2006 jyldyń 12 aqpanda Nurqan degen bópeli boldym. Qazir bir jasqa keldi. Ata, sizdiń beıneńizdi árqashan este saqtap, rýhyńyzǵa tıe bersin aıtyp otyramyz. Nemereńiz Aıken.
Álı Temirhan: Meniń atam Sarmoldaev Álı 1923 jyly dúnıege kelgen. 1941 – 1945 Nemis fashısermen bolǵan soǵysqa qatysqan. Meniń atam 1941 jyly osy eldegi atalarmen birge attandy. Máskeý túbindegi qalalardy qorǵaýǵa qatysqan. 1943 jyly aýyr jaraqattanyp gospıtalda 6 aı emdelip elge oralǵan. Elge oralǵanda aýylsharýashylyqtarda eńbek etip soǵys aıaqtalýyna úles qosqan. Sol jaraqatynyń aýyr zardabyn kórip, 1975 jyly qaıtys bolǵan. Men atamnyń sińirgen eńbegin maqtan etemin.
Sharapadın Samurat: Baımurat atam baı bolǵan, aýyldyń soltústik – shyǵysynda «Elshibaı» kóli bar negizgi qonysyn qazir «Baımurat qystaýy» dep atalady. Maldyń tórt túligi túgel bolǵan shóbin oryp, malyn baǵatyn quldarynda esep joq desedi. Biraq atam ózge baılardaı olarǵa qysym jasamaǵan. Ózi óte myrza kisi deıdi. Birde-bir qyzyna quda túsip kelgende, qudaǵa taı soıyńdar degen. Sonda qasyndaǵy keńesshileri «óý, Baıeke qazaqta qansha baılyǵyń bolsa da salt-dástúrden attama degen», - dep zorǵa basyp qoı soıdyrǵan. Arqada úlken as bolatyn bolyp, soǵan ketip bara jatqan baılar, Baımurat baı – baı deıdi. Bizge sháı ishetin kese taýyp, bere alar ma eken dep alpys adam attan túsedi. Atamyz ishi sezse kerek, alpys túrli kesemen shaı beripti.
5) «Sıqyrly taıaqsha» ádisi
Búgingi tárbıe saǵatynda ne ıgergeniń, qandaı áser alǵanyn aýyzsha baıandap shyǵady.
Synyp jetekshisi qorytyndylap, belsendi top marapattalady. -----»
Birde Nurada at jarys bolady. Soǵan bári ketkende, úıde júrgen esi kemisteý kempir samaýrynnyń shalasyn alyp, jerge sóndimeı tastaǵan, sodan ot ajyryqqa tıip, atamyzdyń altynmen aptalyp, kúmispen qaptalǵan úlken qonaq úıi órtenedi. Janyp bolǵanda altyn, kúmisteri balqyp aǵady. Sodan atamyz kelip, kórip turyp «Qudaı ot báleńnen, sý báleńnen saqta» depti bar aıtqany.
Atamyzdyń eki áıelinen 14 balasy bolǵan. Keıin Keńes úkimeti ornap, baılardyń malyn, bar baılyǵyn alyp, ózderin jalalaǵanda, kóptegen baılar shet jaqqa qashty. Al, atamyz balalarym aman bolsyn dep, bar baılyǵyn úkimetke berip, ózi Aral qalasyndaǵy bir balasynyń qolyna baryp otyrady. Arada 5-6 jyl ótkende eldegi uly Sıqymnyń qolyna kelip, osy kúngi «Jolbarysty » degen jerde qaıtys bolady.
1939 jyly atamyzdy túnde «Elshibaıdan » qaıyqpen ótkizip, Nuraǵa jerlegen. Jerlegennen keıin atamyzdy úkimet adamdary izdep taba almaǵan. Atamyz ólgende qandaı baı eskerýsiz qalyp barady dep, tıyn shashqan Óte degen adam aıdaýǵa aıdalyp ketken. Óteniń balasy Sraj – qazir aýdandaǵy bedeldi balalardyń ákesi. Atamyzdyń basyna qorym salýǵa balalar qorqyp, 1956 jyly ǵana salǵan. Qulpytasty meniń ákem Talǵat 1996 jyly qoıdy. Atamyzdyń bir taıpa el bolyp otyrmyz.
Atamyzdyń ekinshi balasy Sıqym 1976 jyly kelini (ájem) 1988 jyly qaıtys boldy. Sol kisilerden estigen meniń ákem qazir 40-jastan asty. Baımurat baıdyń kenje balasy Berdaqtyń áıeli, ıaǵnı atamyzdyń kenje kelini talaı ataǵa qyzmet etken. Márıam ájemiz áli tiri, 90-ǵa keldi. Qazir Qazaly qalasynda turady.
Atamyzdyń Samurat degen degen aǵasy bolǵan, onda bala bolmaǵan. Úlken ájelerimiz ákelerimizge aıtady eken, sol atalaryń eskerýsiz qalmasyn dep . Ájem dúnıeden ótkennen soń óz atam Sharapadın, úlken atamnyń qurmetine Samurat dep atymdy qoıypty.
You Might Also Like
