InfoHub Logo

Tárbıe saǵatynyń taqyryby: «Ata sózi – aqyldyń kózi».
Maqsaty: Tárbıelik; Halqymyzdyń tálim - tárbıesi ananyń aq sútimen, áje ónegesimen, ata aqylymen beriletindigi, ulttyq qasıetimizdi oqýshylar boıyna qalyptastyrý;
Úıretýshilik; oqýshylardy sózdiń tórkinin túsinip, oryndy sóıleýge, óz oılaryn tolyq jetkize bilýge úıretý, izgilik negizderin boılaryna damytý;
Damytýshylyq: sheshendik sózder, maqal - mátelderdi kóp bilý arqyly shákirtterdi adamgershilikke, ımandylyqqa, ádildikke tárbıeleý jáne bala leksıkasynyń qoryn odan ári molaıtý, maǵlumat arqyly rýhanı baılyǵyn, ushqyrlyǵy men oılaý qabiletin damytý;
Túri: Toptyq - saıys
Kórnekilikteri: Slaıd, naqyl sózder jazylǵan qaǵazdar, sýretter, «saryarqa» atty kúı;

Saıys baǵdarlamasy: 1. Ár top ózderin tanystyrý;
2. «Asyldyń sózi - aqyldyń keni» (suraq - jaýap bólimi)
3. «Eskirmeıtin eski sóz» (slaıd arqyly berilgen sózderdiń maǵynasyn ashý)
4. «Kóne kebeje!» (slaıd boıynsha berilgen sýretterge maqal - mátelder qurastyrý)
5. «Toqsan aýyz sózdiń tobyqtaı túıini» (sheshendik sózderden sahnalyq qoıylym)
6. «Tapqyr bolsań ozyp kór» (asyq boıynsha berilgen sózderden sóz tirkesterin qurastyrý)
Ár bólim boıynsha ár toptyń jaýaptaryna qaraı konfertke jasyrylǵan juldyzshalar berilip otyrady. Saıys sońynda jınaǵan konfertterin ashyp, qansha upaı jınaǵandaryn anyqtaıdy.

Sabaq barysy: İ Uıymdastyrý bólimi:
Amandasý, oqýshylardyń zeıinin sabaqqa aýdarý, sabaq maqsatymen tanystyrý;
İİ bólim:
Búgingi «Ata sózi - aqyldyń kózi» atty tárbıe saǵatymyzǵa qosh keldińizder!
Adam balasy ómir kóshinde qandaı kezeń, qandaı zaman, qandaı kez kelse de, urpaq qamyn, onyń tárbıesin bir sátte de umyt qaldyrǵan emes. Óıtkeni árkim ózi ómirge ákelgen urpaǵyna ǵumyrynyń jalǵasy, bolashaǵy retinde qaraıdy. Tárbıe – adam taǵdyryn sheshetin uly is. Halqymyz ejelden salt - dástúrin, ádet - ǵurpyn, tilin, dinin, ónege - ósıetin urpaqtan - urpaqqa jetkizip otyrǵan. Olaı bolsa bizde óz úlesimizdi qosa otyryp, babalar qaldyrǵan ósıetterdiń maǵynalaryna tereń boılap, sóz marjandarynyń teńizinde júrip kóreıik! Ata babalarymyzdan bizge jetken kóptegen ulaǵatty ǵıbrat alarlyq, tamasha tálim – tárbıe bererlik ósıet sózder óte kóp. Endeshe, kúndelikti ómirde ata - ájelerimizdiń, ata – analarymyzdyń aıtyp otyratyn, «Atalar sózi – aqyldyń kózi» bólimine sóz kezegin bereıik.
1. Endi saıysymyzdy bastamas buryn toptarmen tanysyp alaıyq. 1 - shi top «Qazybek bı aýyly», 2 - top «Tóle bı aýyly», 3 - top «Áıteke bı aýyly».
2. «Asyldyń sózi - aqyldyń keni» bóliminde suraq – jaýap ádisi qoldanylady. Bul kezeńde toptarymyz salt - dástúr, ádet - ǵuryp boıynsha qoıylǵan suraqtarǵa jaýap beredi. Suraqqa birinshi bolyp belgi bergen top jaýap beredi.
1. Pyshaqtyń júzi shalqasynan jatsa, ne dep yrymdaıdy? (Maly pyshaqqa túsedi)
2. Jeti jarǵy zańy boıynsha kóterilis jasap, búlik shyǵarǵan kisilerge qandaı jaza qoldanǵan? (ólim jazasy)
3. Kıiz úıdiń 12 qanatty úıin qalaı ataıdy? (Aq Orda)
4. Balanyń (ul, qyz) kishkentaı kezinde shashyn ósirmeı, eki shekesine eki shoq shash qoıady. Muny qalaı ataıdy? (Tulym).
5. Qazaq yrymynda balaǵa mı jegizbeıdi. Ol neni bildiredi?(Sebebi mıdaı byljyr, bos belbeý, ynjyq bolyp, ósedi deıdi.)
6. Jeti jarǵy boıynsha jazyqsyz kisi óltirgenderge qandaı jaza qoldanǵan. (Ólim jazasyn buıyrǵan).
7. Kıiz úıdiń qurylysynda kerege men shańyraq ortasyn qosatyn bóligi? (ýyq)
8. Uzatylǵan qyz óziniń teteles sińlisine basyna tartatyn oramal beredi. Bul – endigi kezek seniki degendi bildiredi. Bul dástúr qalaı atalady? (Sharǵy)
9. Qazaqta til ushyn jese súıreńdep sóıleı beretin bolady dep yrymdaǵan. Al, tańdaı jese... (Sheshen bolady)
10. Turmysqa shyqqaly otyrǵan qyzdyń týǵan týysqandarymen qoshtasý óleńi?(syńsý)
11. Jún sabarda, sabap bolǵan soń tamaq berý dástúri? (Týlaq shashý)
12. Qumyrsqalar kúndiz ıleýine asyǵyp jatsa, neni bildiredi? (Aýa raıy buzylady.)
13. Usta pyshaqqa jarymas, etikshi nege jarymas?(Etikke jarymas)
14. Dos basqa qaraıdy, al dushpan she? (aıaqqa)
15. Qylyshtan ótkir ne bar? (til)
16. Eń kıeli qus?(aqqý)
17. Sáýkele jelegin kim qaı ýaqytta kıgen? (qalyńdyq kıgen)
18. Qazaq shopandarynyń shahmaty? (toǵyzqumalaq)
19. Jańa dúnıege kelgen sábıdiń kıetin alǵashqy kıimi?(ıtkóılek)
20. Musylmannyń qasıetti kitaby? (quran)

3 - kezeń. «Eskirmeıtin esti sóz» bólimi. Jas urpaqtyń ulttyq dúnıetanymyn qalyptastyrýda qazaq halqynyń tyıymdary men yrymdarynyń orny erekshe. Bul halyqtyq etnopedagogıkanyń úlken bir bóligi. Bul yrym - tyıymdardy, nanym senimderdi keıde halyqtyń uzaq jylǵy tájirıbesinen shyqqan túsinigine, keıde qarapaıym ádep qaǵıdalaryna jatqyzýǵa bolady. Mysaly, adamzattyń altyn besigi - tabıǵatqa baılanysty: qumyrsqanyń ıleýin buzba, sýǵa túkirme, kókti julma, ysyrapshyldyqqa jol berme, t. s. s.
(Berilgen naqyl sózderdi saıyskerler túsindirip berýi kerek.
1. Aqqýdy atpaıdy (kıesi urady, aqqý - kıeli qus)
2. Jolaýshyǵa qaıda barasyń dep suramaıdy (jolaýshynyń joly bolmaı qalady deıdi, sondyqtan, «jol bolsyn» dep suraıdy.)
3. Balaǵa quıymshaq jegizbeıdi (bala ushqalaq, jeńiltek, sabyrsyz bolady deıdi)
4. Áldeqaıda bireý qaıtys boldy dep jańsaq aıtsa nege jorıdy? (uzaq ómir súredi dep jorıdy)
5. Aýylǵa atpen shaýyp kelýge bolmaıdy (qaraly habar jetkizgende nemese aýylǵa jaý shapqanda shaýyp kiredi)
6. Jaqyn adamǵa mysyq, ıt, pyshaq nemese basqa da qarý syılamaıdy (arazdasyp qalady deıdi)
7. Ań - qus balalaǵanda, tóldegende, qustar balapan órgende ańǵa shyqpaıdy (tabıǵatty aıalaý, jan - janýar basynyń kóbeıýin qadaǵalaý, obalyna qalmaý)
8. İshinde sýy, tamaǵy bar ydystyń betin ashyq qaldyrmaý (tazalyq jaǵynan shóp - shalam, shirkeı túsip ketedi jáne jyn - shaıtan jalap ketedi deıdi)
9. Jas balaǵa, qyzǵa kári jilik ustatpaıdy (er bala boıdaq júrip qalady, qyz bala oń jaq bosaǵada otyryp qalady deıdi.)
10. Ymyrt túse úı tazalama, qoqys shyǵarma (úıdiń yrysy ketedi)

İÚ. «Kóne kebeje»
Ǵasyrlar boıy sulýlanyp, salmaqtanǵan asyl sóz, sóz máıegi - maqal kelesi qaqpamyzdyń mazmuny. Dana halqymyzdyń kóne de, kórkem mádenı murasy - maqaldar men mátel sózder.
Myna kóne kebejede sary maıdaı, kózdiń qarashyǵyndaı saqtalǵan asyl dúnıe – maqaldar jazylǵan. Berilgen sýretter men sózderdi qatystyryp maqal quraý. Osy maqaldy taýyp aıtýyńyz kerek.
«Balapan uıada ne kórse, Ushqanda sony alady», «El kórki - mal, Ózen kórki - tal», «Sheberdiń qoly ortaq, sheshenniń tili ortaq», «Júz somyń bolǵansha, júz dosyń bolsyn», «Táni saýdyń - jany saý»

4 - kezeń (Toqsan aýyz sózdiń tobyqtaı túıini) toptardyń sahnalyq qoıylymy.

5 - kezeńi «Tapqyr bolsań ozyp kór».
Kıeli sandarǵa baılanysty senimder men nanymdar sóz bolady. Eki top qorjyndaǵy asyqtarǵa jasyrylǵan suraqtarǵa jaýap beredi.
1. Úsh sanyna baılanysty qandaı uǵymdar bar?( Úsh júz. Uly júz, orta júz, kishi júz.)
2. Úsh jurt (Óz jurtyń, Naǵashy jurt, qaıyn jurt)
3. Úsh qýat (Aqyl qýat, júrek qýat, senim qýat)
4. Úsh arsyz (Uıqy arsyz, kúlki arsyz, tamaq arsyz)
5. Úsh daýasyz (Minez, kárilik, Ajal)
6. Úsh bı (Tóle bı, Qazybek bı, Áıteke bı)
7. Úsh qadirsiz (Jastyq shaq qadirsiz. Densaýlyq qadirsiz. Jaqsy jar qadirsiz.)

Sabaqty bekitý: Mine oqýshylar biz búgin ata - babalarymyzdan mura bolyp qalǵan asyl sózderge toqtalyp, olardyń mán - maǵynasyna taǵy bir márte saıahattap qaıttyq.
Qorytyndylaý: Jeńimpaz toptardy anyqtap, óz baǵalaryn berý.