InfoHub Logo

Áz - Naýryz! (1 synyp)
Maqsaty: Balalarǵa ulystyń uly kúni týraly maǵlumat berý; balalardy elin, Otanyn súıýge, ulttyq salt - dástúrdi dáripteýge tárbıeleý;
Imandylyq, ınabattylyq, izettilik qasıetterin qalyptastyrý.
Kórnekilikter: Naýryz merekesine arnalǵan sýretter, ınteraktıvti taqta, sharlar, dóńgelek ústel, besik, naqyl sózder, kıiz úı keregesi, ulttyq buıymdar.
Meıram ótetin jer salt – dástúrge baılanysty jabdyqtalady. Balalar ulttyq kıimderimen keledi. Kıiz úı keregesinen sahna jasalynady. Ulaǵatty sózder jazylyp ilingen:
«Naýryz qutty bolsyn!», «Jyl basy - Naýryz!», «Naýryz qut ákelsin!», «Qut bereke meıramy Naýryz jasasyn!» t. b

Zalda ásem áýen oınap turady.
Muǵalim: Armysyzdar qurmetti qonaqtar! Qurmetti ata - analar, ustazdar men balalar!
Maldar tóldep qoı qozdap,
Sútten bulaq aǵyzǵan.
Jańa jyldyń sıpaty,
Molshylyqqa ańyz bop.
Bastalypty Naýryzdan, -
demekshi qazaq halqy jańa jyldy Naýryzdan bastaǵan. Ulys kúnderińiz - Jańa jyl qutty bolsyn!
Búgingi Naýryz meıramyna arnalǵan «Áz - Naýryz!» atty erteńgiligimizdi bastaýǵa ruqsat etińizder!
Ájemizdi ortaǵa shaqyraıyq (Alısherdiń ájesi - Gúlsim áje ortaǵa keledi) Áje shashý týraly sózin aıtady: Naýryz kelse, qut kelgeni halaıyq
Shashý shashyp, el bop qarsy alaıyq!
Aq sandyqty ashaıyq.
Bul mereke bul toıdyń
Shashýlaryn shashaıyq!
Ulys oń bolsyn! Aq mol bolsyn!(Ájesi shashý shashady.)

Muǵalim:— Balalar, mine Naýryz da kelip jetti. 22 naýryz jyl basy. Naýryz úlken meıram.
Kópten kútken Naýryz toıy araıly,
Nurǵa bólep mine jatyr mańaıdy!
Mal bitkenniń bal tatyǵan ýyzy,
Qýat bolyp qanymyzǵa taraıdy.
Tórt túlik mal halqymyzdyń súıeri,
Kóńilimniń kúmbirlegen kúıi edi.
«Aman ba» dep mal janyń?
Birin - biri qushaqtasyp súıedi - degendeı, bárimiz turyp bir - birimizdi qushaqtap, bir - birimizge jaqsy tilekter aıtyp, Naýryz meıramymen quttyqtaıyq! (Naýryz – Ulystyń uly kúni qutty bolsyn! Ulys oń bolsyn! Aq mol bolsyn! Jańa jyl baq, bereke, molshylyq ákelsin!)

İİ. Áńgimeleý
Muǵalim: Naýryz shyǵys kúntizbesinde jańa jyl basy dep sanalady. 21 - 22 naýryzda kún men tún teńeledi. Naýryz degen sózdiń ózi «naý» — jańa, «rýz» — kýn degen sózderden alynyp, jańa jyl degen uǵymdy bildiredi. Adamdar Naýryzǵa daıyndalady. Olar úı, aryq, aýla, kósheni tazalaıdy.

Aǵash, gúl egedi. Adamdar úılerinde dastarhan jaıady. Án shyrqap, bı bılep, oıyn uıymdastyrady.
— Naýryz — baqyttyń bastamasy, ulylyqtyń uıytqysy, jaqsynyń jarshysy, yntymaqtyń belgi - si, ómirge nur syılaǵan, sezimge gúl syılaǵan halyq qasterleıtin kún. Endeshe
- Kele jatyr jylymyz,
Meıramdaımyz muny biz.
Halqy súıgen meıramdy
Qarsy alaıyq Naýryzdy! – dep Ulystyń uly - kúni, Jana jyl - Naýryzdy qarsy alaıyq! - Naýryz qyz (Aıana): Salem, ata - analar!
Aınalaıyn, balalar!
Ýaqyt údep keldim men,
Baqyt tilep adamǵa.
Saıratamyn bulbuldy,
Jaınatamyn gúl - gúldi
Jylǵadan sý aǵyzyp,
Gúldendirem álemdi.
(Naýryz qyz arnaıy ózine taǵaıyndalǵan ornyna otyryp, toıdy tamashalaıdy).
Muǵalim: Qydyr ata tilerge jaqsylyǵyn,
Jas urpaqqa jetkizer jaqsy únin.
Ulystyń uly kúni qutty bolyp,
Jaratqanym aıyrmasyn jaqsy kúnin.
- Qurmetti halaıyq, Qydyr atamyz óziniń barlyq yrys, nesibesin syılaýǵa kele jatyr qarsy alaıyq! (Zalǵa Qydyr ata kiredi. Qydyr ata (Alısherdiń atasy - Ǵazız ata):
- Ýa halqym! Naýryz meıramdaryńyz qutty bolsyn!
Elimiz aman, jurtymyz tynysh bolsyn!
Tórt túligiń túgel bolyp, bastaryńa baq, bereke qonsyn!

İİİ. Taqpaqtar
Endi bizdiń kishkentaı búldirshinderimiz Naýryz meıramyna daıyndaǵan taqpaqtaryn usynady.

Arýjan: Qosh kelipsiń Naýryz!
Arman toıy halyqtyń.
Qýanyshy barshanyń,
Qutty bolsyn qadamyń!
Nurasyl: Naýryz toıy - bereke,
Naýryz toıy - jyr ańyz.
Qyzyp dýly mereke
Qyzyq dýman quramyz.
Aqerke: Bı bıledik bárimiz!
Egin óńin tolqytqan,
Eldiń kóńilin shalqytqan.
Bas ıemiz - Naýryzǵa!
Alısher: Seni toılap qarsy alyp,
Bar álemge jar salyp,
Sálem berdik, biz sizge!
Madına: Bata berip atamyz,
Bata berip apamyz,
Tátti bolyp jasalǵan,
Naýryz dámin tatamyz.
Ádiljan: Kóktem keldi búgin,
Kúnim tókti nuryn
Saırap barlyq qustar,
Án salýǵa qushtar.
Muǵalim: Kóktemniń alǵashqy kúnderinen bastap jer betine qyltıyp, boı kóterip gúlder ósedi. Bular kóktemniń alǵashqy gúlderi dep atalady. Bul báısheshek, jaýqazyn, qyzǵaldaq. (ınteraktıvti taqtamen jumys)
Quralaı: Túrli - tústi áıbat,
Gúlder shyqty jaınap.
Qyzyǵyp ylǵı baramyn,
Qyrǵa shyqty oınap.
Nurqoja: Sándi kóktem nurymen,
Naýryz toıy jyrymen,
Kóńil gúldeı jaınasyn.
Alı: Kirgizip kórkin dalanyń,
Báısheshek qyrda qaptady.
Qyzyǵyp ylǵı baramyn,
Úzýge biraq batpadym.
Eldana: Kún men tún teńeledi,
Jer shýaqqa bólenedi,
Sony toılar el endi.
Erasyl: Naýryz toıy — saltymyz,
«Kógersin» — dep halqymyz,
Kóshege tal egemiz.
Muǵalim: Kóktem — jyl mezgiliniń ádemi bir kezeńi. Naýryz aıynda kún uzaryp, tún qysqarady. Kún kóziniń shýaǵy molaıady. Qar erip, jylǵalardan sý aǵa bastaıdy. Kóktem – óte kóńildi mezgil. (ınteraktıvti taqtadaǵy sýretterdi kórsetý)
Aqnıet: Sansyz kókek suńqyldap,
Kóktem keldi erkelep.
Dıas: Názik únmen syńqyldap,
Buıra bulaq erkelep,
Kókte bulttar kúrkirep,
Jerge tókti órmegin.
Balaýsa: Qar sý bolyp jóneldi,
Qaldy dala jalańash,
Kún nuryna keneldi.
Tólegen: Kelip kóktem qustary,
Baý - baqshada án saldy.
Olardy jas dostary,
Uıa jasap qarsy aldy.
Muǵalim: Kóktemde tabıǵat sánin keltirip kópten kútken qustarymyz da týǵan jerine oralady.(Interaktıvti taqtadan slaıdtar kórsetiledi)
Aıdana: Kókke boıap óńirdi,
Kóktem keldi kóńildi.
Baý - baqshada, ormanda,
Qustar áni tógildi.

Shyǵys Qazaqstan oblysy, Aıagóz qalasy,
«K. Boztaev atyndaǵy jalpy bilim beretin orta mektep» KMM
bastaýysh synyp muǵalimi Slámgazına Nýrgýl Mýratovna