InfoHub Logo

Balańyzdy ózgelerdiń kertartpa sózi men pikirine qulaq salmaýǵa jáne óz - ózine senimdi bolýǵa úıretińiz!
Eger siz balańyzdan tek jaqsylyq kútseńiz, bul onyń taǵdyryna aınalady da, balańyzdyń óz - ózine senimdiligi artady. Ejelgi danalarymyz aıtqandaı: Adamnyń ózin, onyń ómiri men taǵdyryn onyń óz oılary men kózqarastary qalyptastyrady. «Adamnyń qandaı bolýy onyń ózi týraly kózqarasy men oı - pikirine baılanysty, barlyǵy soǵan táýeldi». Bul ejelden - aq belgili bolǵan.
Bizdiń ózge adamnan, balamyzdan nemese seriktesimizden kútken nátıjemiz ben artqan senimimizdiń kúshi sonsha, bul onyń barlyq is - áreketine áser etýi múmkin. Tipti bizdiń senimimiz ol adamnyń búkil damý barysyna yqpal etedi.
Garvard ýnıversıtetiniń áleýmettik psıhologıamen aınalysyp júrgen profesory Robert Rozental adamnyń oı - pikiriniń bizdiń ómirimizdegi mańyzyn dáleldeý úshin kelesideı tájirıbe jasaǵan: Turmysy nashar otbasynyń balalary oqıtyn bastaýysh mektepterdiń birinde oqý jylynyń basynda oqýshylardan test alynady. Rozantal mektep muǵalimderine arnaıy beıverbaldy IQ testiniń kómegimen adamnyń ıntellektýaldyq deńgeıin aldyn ala boljaýǵa bolatynyn aıtty. Mektepte ár oqý jylyna úsh synyptan bólingen 18 synyp bolatyn. Tájirıbe jasaý úshin bir synypqa jaqsy oqıtyn oqýshylar, al qalǵan eki synypqa ortasha nemese úlgerimi tómen balalar jınaqtaldy.
Profesor Rozental basynda testileý nátıjelerine kóńil aýdarmady. Ol erikti túrde ár synyptan 20℅ oqýshylar úlesin tańdap aldy. Bular «bolashaq oqýshylary» edi. Rozental muǵalimderge olardyń aty - jónin aıtyp, testileý nátıjesi boıynsha dál osy oqýshylar jańa oqý jylynda jaqsy jetistikterge jetýi múmkin dedi. Al shyn máninde tájirıbege alynǵan synyp pen qarapaıym synyp arasynda eshqandaı aıyrmashylyq joq edi. Olardyń arasynda erekshe bala joq, shyn mánisinde olardyń barlyǵy – qarapaıym balalar. Ózgeshelik nede dep oılaısyz?
Segiz aıdan soń dál sol test barlyq oqýshylardan qaıta alyndy. Tájirıbedegi synyp oqýshylarynyń kórsetkishteri qalǵan oqýshylarǵa qaraǵanda edáýir joǵary boldy. Munyń sebebi nede? Árıne, bul – muǵalimderdiń kózqarasy men túsiniginde, olardyń oqýshylarǵa erekshe senim artýynda jáne olardan jaqsy nátıje kútýinde. Bul muǵalimniń yqpalynyń jáne onyń oqýshydan jaqsy nátıje kýtýiniń arqasynda boldy. Tájirıbe barysy kórsetkendeı, eger muǵalim oqýshydan tek joǵary kórsetkish kútse, balalar da senimdi aqtaý úshin barynsha eńbektenedi.
Sizdiń balańyz da ózińizdiń kómegińizben dál osyndaı jetistikterge jete alady. Sizdiń balalaryńyzǵa artqan senimińiz ben kútken nátıjeńiz olardyń jeke tulǵasyna, is - áreketteri men oqýdaǵy jetistikterine úlken yqpal etedi.
Eger biz balalarymyzdan úlken jetistikter kútip, olardyń kúsh - qýatyna senetin bolsaq, tabysqa jetý jolynda olarǵa eriksiz túrde úlken kómek kórsetip otyramyz. Bul tusta balalarmen áńgime barysynda qoldanatyn sózderdiń mańyzy zor.
Balalaryńyzdyń batylyraq jáne belsendirek bolǵanyn qalasańyz, olarǵa únemi kelesideı sózderdi aıtyp otyrǵan jón:
Óz - ózińe senimdi bol.
Sen dostaryńmen til tabysa alasyń.
Sen jaqsy oqı bastadyń.
Taǵy da tyrysyp kórshi. Qıyndyqtarǵa berilme.
Men seni maqtan etemin, qıyn bolsa da, sen jeńip shyqtyń.
Men seniń bas almaı eńbektengenińdi baıqadym.
Seniń qolyńnan barlyq nárse keledi.
Dostaryńnyń seni baǵalap, qurmetteıtinine men óte rızamyn.

Balańyzdy árdaıym maqtap otyrýǵa tyrysyńyz. Qandaı da bir jetistigi úshin balańyzdy maqtap, yntalandyrsańyz, ol odan da úlken tabystarǵa jetýge shabyttanyp talpynady. Maqtaý estigen balanyń ózin - ózi baǵalaý jáne qurmetteý deńgeıi arta túsedi. Ol ózine senimdi bolyp, batyldyǵy nyǵaıady. Balanyń ózin - ózi baǵalaýyn arttyrý maqtaý sózderden bastalady. Jetken jetistikter nátıjesinde bala óz kúshine degen senimin arttyrady. Myna máseleni umytpańyz: jetistik jetistikke jeteleıdi, al sátsizdik sátsizdikti týyndatady.
Ǵalymdardyń paıymdaýy boıynsha, balanyń ómirinde sátsizdikke qaraǵanda jetistikter kóbirek bolsa, onyń tabysqa talpyný deńgeıi de arta túsedi, al kerisinshe sátsizdikter basym bolsa, mundaı talpynys ta báseńdeıdi.
Bul tusta aıta ketetin taǵy bir jaıt bar. Bala óziniń jetistikteri men sátsizdikteriniń sebebin ózinen, óz áreketterinen, jumsaǵan kúsh - qaıratynan nemese óz enjarlyǵynan izdeýge úırenýi kerek. Iaǵnı sábı shaǵynan bastap - aq balanyń boıynda óz áreketi men sheshimderine degen jaýapkershilikti qalyptastyrý qajet.
Eger balanyń boıynda ózin - ózi baǵalaý sezimi durys damyǵan bolsa, bul onyń eresek ómirine qajetti negizgi eki tujyrymnyń qalyptasýyna jol ashady: «men kez kelgen máseleni sheshe alamyn» jáne «men óz - ózime senemin».
Bizdiń aıtpaǵymyz mynaý: sizdiń balańyz «Qorqynysh pen erkindik» arasynan erkindikti tańdasyn. «Ózgeler men týraly ne oılaıdy nemese ne aıtady» degen qorqynysh ony toqtatpasyn. Eger balańyz kishkentaı kezinen sizdiń kómegińizben eshnárseden qoryqpaı, óz maqsatyna jetýge daǵdylansa, ol óz ómirinde únemi Jeńimpaz atanyp júredi.