InfoHub Logo

Bastaýysh synyptarǵa arnalǵan dıdaktıkalyq materıaldar JINAǴY (ádistemelik qural)

Mazmuny:
1. Túsinik hat................................................................... 4 - bet
2. Maqsaty men mindetteri......................................... 5 - bet
3. Dıdaktıkalyq materıaldar arqyly jeke tulǵany damytý 6 - 7 - bet
4. Oıyn túrleri jáne sharttary.................................. 8 - 16 - bet
5. Logıkalyq esep - tapsyrmalar..................................... 17 - 23 - bet
6. Jumbaqtar, metagrammalar, anagramlar............ 24 - 33 - bet
7. Oqýshylardyń quzyretti qabiletterin qalyptastyrýǵa baǵdarlanǵan tapsyrmalar (1 - synyp)......................... 34 - 39 - bet
8. Ashyq sabaqtar, synyptan tys is - sharalar............... 40 - 62 - bet
9. Paıdalanylǵan ádebıetter tizimi................................ 63 - bet

Túsinik hat
Usynylyp otyrǵan «Bastaýysh synyptarǵa arnalǵan dıdaktıkalyq materıaldar jınaǵy» muǵalimderge ádistemelik nusqaýlyq retinde arnalǵan. Atalmysh dıdaktıkalyq materıaldar jınaǵynyń maqsattary: oqýshylardyń quzyrettilikterin damytý, pánderge degen qyzyǵýshylyqtaryn arttyrý, dıdaktıkalyq materıaldar arqyly sapaly bilim berý, qyzyqty sabaq ótkizý.
Dıdaktıkalyq materıaldar – qoǵamdyq tájirıbeni qalyptastyrý baǵytyndaǵy is - árekettiń bir túri, ózin - ózi basqarýdy jetildiredi. Bilim berý salasynda jıi kóterilip júrgen máselelerdiń biri – oqýshylardy ózin - ózi basqarýǵa úıretý. Osy maqsatty alǵa qoıyp, óz tájirıbeme oqytý jańasha uıymdastyrý, oqýshylardyń pánge degen qyzyǵýshylyǵyn arttyrý maqsatynda árbir sabaǵymda usynylyp otyrǵan dıdaktıkalyq materıaldardy túrlendirip ótkizý ádisterin eńgizdim.
Jańa tehnologıa ádisteri oqýshylardyń shyǵarmashylyq qabiletterin arttyryp, óz betimen jumys isteýge, qorytyndylar jasaýǵa, júıeli bilim alýǵa jeteleıdi.
Usynylyp otyrǵan «Bastaýysh synyptarǵa arnalǵan dıdaktıkalyq materıaldar jınaǵy» saýat ashý, qazaq tili, matematıka sabaqtarynda qoldanatyn oıyndardan, jumbaqtardan, logıkalyq esepterden, metagrammalardan jáne birneshe sabaq ázirlemelerinen turady.
Osy jınaqta berilgen materıaldar men tapsyrmalar bastaýysh synyp oqýshylarynyń jas ereksheligine negizdelip qurastyrylǵan.

Maqsaty:
1. Oqýshylardy oıyn arqyly jeke tulǵa retinde damytýǵa kómektesý.
2. Oıyn barysynda balalardyń jan dúnıesin taný, ony syrtqa shyǵarý joldaryn meńgertý.
3. Ár balamen jeke jumys jasaýǵa múmkindik berý.
4. Birlikke, dostyqqa, shapshańdylyqqa tárbıeleý.

Mindetteri:
1. Jeke tulǵany ónegeli baǵytta bolýyn tárbıeleý.
2. Jeke tulǵany shyǵarmashylyq qabilettiliginiń damýyna jaǵdaı jasaý, bilim alýǵa qyzyǵýshylyqtaryn arttyrý.
3. Oqýshylardyń oıyn, quzyretti tapsyrmalar arqyly ózdiginen bilim alýlaryna, izdenýlerine múmkindik berý.

Dıdaktıkalyq materıaldar arqyly jeke tulǵany damytý.
Ár adamnyń bolashaqta jeke tulǵa bolyp qalyptasýyna ata - ana tárbıesinen bastap, balabaqsha, mektep, joǵary oqý ornynda alǵan tárbıesi men bilimniń mańyzy zor. Balany ulttyq rýhta qalyptastyrýda basty nysana jas urpaqtyń kishkentaıynan óz tilin meńgerip, ulttyq tárbıeni boıyna sińirip, qazaqy bolmysty sezine ósýi. Ult bolyp qalyptasý jolynda barlyq soǵan aparar múmkinshilikterdi paıdalana bilý qajet. Árbir pedagogtyń belsendi is - áreketi, túıindi sheshimi, úlken izdenisti rýhanı damyǵan, básekelestikke daıyn, quzyretti qabiletteri damyǵan jeke tulǵa retinde jetildirgen urpaqty tárbıeleýge baǵyttalǵan jón. Jeke tulǵa belgili bir áreketter nátıjesinde qalyptasady. Tulǵa únemi damý úshin áreket shyǵarmashylyqpen baılanysta bolý kerek. Meniń oıymsha, jeke tulǵa qalyptastyrýda negizgi quraldardyń biri – dıdaktıkalyq materıaldar (oıyn, logıkalyq esep - tapsyrmalar, jumbaqtar, metagrammalar, anagramlar, quzyretti qabiletterdi qalyptastyrýǵa baǵdarlanǵan tapsyrmalar).
Dıdaktıkalyq materıaldar bastaýysh synyp oqýshylaryna óte tıimdi. Dıdaktıkalyq materıaldardyń negizgisi – oıyn. Oıyn arqyly oqytý men tárbıeleý balany jalyqtyrmaıdy, qyzyǵýshylyǵyn oıatady, belsendilikterin arttyrady, densaýlyqtaryn nyǵaıtady. Balalardyń erteńgi úlken azamattyqqa jalǵasatyn jeke basynyń erekshelikteri, bedelderi onyń búgingi oıyn áreketi ústinde qalyptasa bastaıdy. Oıyn arqyly balanyń shyǵarmashylyq múmkindikteri, emosıonaldyq kóńil - kúıi jáne erik - jigeri búrshik atyp, bilinedi.
Oıyn – balanyń aldynan ómirdiń esigin ashyp, onyń shyǵarmashylyq qabiletin oıatady. Sonymen qatar, oıyn – tynysy keń, alysqa meńzeıtin, oıdan - oıǵa jeteleıtin, adamǵa qıal men qanat beretin ǵajap nárse.
Dıdaktıkalyq materıaldar bastaýysh synyp oqýshylarynyń sabaqqa belsendi de qyzyǵýshylyqpen qatysýyna áserin tıgizedi.
12 jyldyq bilim berýge kóshý maqsatynda muǵalim quzyretti bolýy tıis. Osyǵan baılanysty oqýshylardyń da quzyretti qabiletterin damytý qazirgi zaman talaby. Quzyretti tapsyrmalar arqyly bala ómirge beıimdelip, aqparatty qabyldap, qarym - qatynas jasaı bilýdi úırenedi.
Dıdaktıkalyq materıaldardy paıdalaný nátıjesinde oqýshylardyń boıynda oılaý, tapqyrlyq, shydamdylyq, belsendilik, ómirge beıimdelýi, quzyretti qabiletteri, uıymdastyrýshylyq qasıetteri qalyptasady.

Oıyndar jáne sharttary..
«Dybystar álemine saıahat» oıyny.
Oıynnyń maqsaty: áripter týraly bilimderin tekserý, oılaý qabiletterin damytý.
Oıynnyń sharty: Ár balaǵa jeke - jeke áripterdi taratý. Sol árip týraly aıtý. Sóz quraý.

Sóz oıla, tez oıla!
Oıynnyń maqsaty: oqýshylardyń oılaý qabiletterin damytý, sózdik qorlaryn molaıtý.
Oıynnyń sharty: Shashylǵan áripterden birneshe sóz quraý.

«Dostasqan býyndar»
Oıynnyń maqsaty: oqýshylardyń oılaý qabiletterin damytý.
Oıynnyń sharty: Qatar otyrǵan oqýshylar aýyzsha oryndaıdy. Oryndaý tártibi boıynsha birinshi oqýshy qaı býynyn aıtsa, ekinshi kelesi býynyn taýyp sóz quraýy kerek

“Joǵalǵan sóz”
Oıynnyń maqsaty: oqýshylardyń oılaý qabiletterin, aýyzsha tilderin damytý.
Oıynnyń sharty: berilgen mátindegi kóp núkteniń ornyna tıisti sózderdi qoıý

... keldi.... eridi. Qustar jyly jaqtan....... Aǵashtarda... jaryldy. Gúlder.... Adamdar... kıindi. Maldar.......

«Kim kóp biledi?» oıyny.
Oıynnyń maqsaty: oqýshylardyń oılaý, este saqtaý qabiletterin damytý.
Oıynnyń sharty:
1. «B» dybystan bastalatyn sózge mysal oıla.
2. Bilgishtiń haty.
Biz Bilgishbekten hat aldyq. Ol ózenge baryp balyq aýlapty. Jınaǵan balyqtarynyń atynda «b» dybysy bar eken. Ol senderden kómek suraıdy. Qandaı balyqtar ekenin aıtyp jibereıik. (bekire, taban, alabuǵa, kambala) (Dybys tańdaý» oıyny. Sóılemdegi sózder birdeı dybystan bastalý kerek.
Mysaly: Ospan ormannan oralyp, oryndyqqa otyrdy.

«Joǵalǵan árip» oıyny.
Oıynnyń maqsaty: oılaý qabiletterin damytý.
Oıynnyń sharty: Berilgen sózderde kóp núkteniń ornyna joǵalǵan áripti tańdap qoıý kerek.
... or,... alyq,... ota, ta... a,... oran.

«Kim tapqyr?».
Oıynnyń maqsaty: oqýshylardyń oılaý qabiletterin damytý.
Oıynnyń sharty: Antonımderi bar maqal - mátelder jazý. Mysaly:
Ashý -..., aqyl -...

«Jalǵasyn tap» oıyny.
Oıynnyń maqsaty: oqýshylardyń aýyzsha tilderin damytý.
Oıynnyń sharty: Oqýshylar maqal - máteldiń jalǵasyn taýyp, túsingenderin aýyzsha aıtady.
1. Otandy súıý.........
2. Dosy kópti jaý almaıdy,............
«Sózden sóz ter» oıyny.
Oıynnyń maqsaty: oqýshylardyń oılaý qabiletterin damytý.
Oıynnyń maqsaty: Kez kelgen sózder beriledi. Oqýshylar berilgen sózdegi áripterden birneshe qurastyrý kerek. Mysaly: baýyrsaq sózi - baýyr, bal, sý, ara, ar, aýa, qas, baq as, qar, saq, qýyr, ras, saý.

“Sóılem qýalaspaq”
Oıynnyń maqsaty: oqýshylardyń kórý, estý, oılaý qabiletterin, aýyzsha tilderin damytý.
Oıynnyń sharty: Synyp eki topqa bólinedi. Ár topqa sýretter úlestiriledi. Ár toptyń oqýshylary bir - bir sóılemnen aıtyp, sol sýret boıynsha aýyzsha mátin qurastyrady.

«Sıntaksıstik kasa» oıyny.
Oıynnyń maqsaty: oılaý, este saqtaý qabiletterin damytý.
Oıynnyń sharty: Kartochkada birneshe sýretter kórsetiledi (adam, qus, t. b.) beriledi jáne qoıylatyn suraqtar kartochkasy jasalady. Sýrettiń ústine suraqtary aıtylyp qoıylady.

«Kedergiden ótý» oıyny.
Oıynnyń maqsaty: oılaý qabiletterin damytý.
Oıynnyń sharty: Interaktıvti taqtadan «kedergiler» kórsetiledi. Ár kederginiń óz tapsyrmasy taqtadan kórinedi. Tapsyrmalar topqa beriledi. Osylaısha oıyn sońynda kedergilerden ótip márege jetken top jeńiske jetedi.

«Shashylǵan árip» oıyny
Oıynnyń maqsaty: oqýshylardyń oılaý qabiletterin damytý.
Oıynnyń sharty: oqýshylarǵa birneshe áripter beriledi. Sol áripterden oqýshylar sóz qurastyryp shyǵarady. Mysaly, zaj (jaz); aqba(baqa); raq (qar); ǵasha (aǵash); lmaa (alma); Atalaý (Alataý); ipl (pil).

«Vagon quraý» oıyny.
Oıynnyń maqsaty: Oqýshylardy shapshańdylyqqa tárbıeleý.
Oıynnyń sharty: Ár topqa birneshe vagondar beriledi. Ár balaǵa 1 vagonnan. Vagonnyń artyndaǵy tapsyrmany oryndaǵan oqýshy vagondy retimen taqtaǵa kelip iledi. Qaı toptyń vagondary aldymen quralsa, sol top jeńiske jetedi.

Fedorov aýdany ákimdiginiń bilim bóliminiń
«№2 orta mektebi» KMM
Qurastyrǵan: Ýrıstımbaeva L. M.
Bastaýysh synyptarǵa arnalǵan dıdaktıkalyq materıaldar JINAǴY (ádistemelik qural) júkteý