InfoHub Logo

M. Jumabaev Batyr Baıan - patrıottyq shyǵarma.
Qazaq ádebıeti 8 - synyp
Sabaqtyń maqsaty: Bilimdilik: Poemadaǵy tarıhı oqıǵalardy túsinip oqyp, Baıan beınesin ashý, oqýshylar óz kózqarastarynda dáleldeý, ózekti oıdy ala bilý. adaldyqqa, namysshyldyqqa tárbıeleý. Tárbıelik: Poema patrıottyq shyǵarma ekenin dáleldeı otyryp, adaldyq pen namystylyqqa tárbıeleý; Damytýshylyq: sóz astaryna úńilip, sóıleý mánerin qalyptastyrý, aforızm sózderdi tirek etip qoldana bilýge úıretý.
Sabaqtyń túri: debat – pikirtalas sabaǵy. (Karl Popper pikirtalasy baǵdarlamasy boıynsha)
Pánaralyq baılanys: tarıh
Sabaqtyń ádisteri: tanymdyq izdenýshi, zertteý ádisi, STO sstr. Venn dıagramsy, toptastyrý, (klaster), toppen jumys.
Sabaqtyń kórnekiligi: ınteraktıvti taqta, slaıd, prezentasıa, «Baıan Sulý» fılminen sýretter.

Sabaqtyń barysy: uıymdastyrý kezeńi
Úıge M. Jumabaevtyń ómiri men shyǵarmashylyǵy. «Batyr Baıan» poemasyn oqyp kelý kerek bolatyn.
1 - top.
Maǵjan ómirindegi jyldar ún qatady.
2 - top.
Maǵjan shyǵarmalary.
Muǵalim sózi. Maǵjan lırık aqyn, syrshyl aqyn, epık aqyn. Maǵjannyń aqyndyq sýretshiligi jaıly Júsipbek Aımaýytov «Maǵjannyń aqyndyq kúshi, sózge erkindigi, sýretshiligi - baıanda tolyq kórinedi. abaı aıtqan sóz patshasy «Baıanda» bar. Adamdardyń minezin durys keltirý, mahabatty, batyrdy, soǵysty, ólimdi sýretteýi ómirdi túıe bilgendigin kórsetedi. «Baıan» - qazaq ádebıetinde bola bermegen tabys» deıdi, endeshe sol aıtylǵan oıǵa kóz jetkizeıik.
- Aldymen Baıan týraly qysqasha derek alaıyq.
- Maqsatyna toqtalý.
- Batyr baıan poemasynyń qysqasha kompozısıalyq qurylysyn taldaıyq.
2 - top qurady salystyramyz.
Oqıǵanyń bolǵan kezi: Tarıhı kezeńder qazaq, qalmaq shapqynshylyǵy, jaýgershilik zaman, Abylaı han tusy.
Oqıǵa neden bastalady: Shapqynshylyq kezinde qalmaq qyzynyń qolǵa túsýi.
Oqıǵanyń daýy, órbýi: Baıan qyzdy eline alyp kelýi.
Oqıǵanyń shıelenisýi: Noıannyń qyzǵa ǵashyq bolyp, ekeýiniń qashyp ketýi.
Oqıǵanyń sharyqtaý shegi: Noıan men qyzdyń Baıan qolynan qaza tabýy.
Sheshimi: Batyr Baıannyń jaý qolyna ózi baryp túsýi.
Oqıǵadaǵy negizgi keıipkerlerimiz kim? Baıan, Noıan, Laǵda.
Endeshe osy keıipkerlerimizge minezdeme bere keteıik.

Sol sulý sulý eken atqan tańdaı,
Bir soǵan bar sulýlyq jıylǵandaı.
Torǵyn et, shapaqtaı bet, tisi merýert,
Sózderi – sý syldyrlap quıylǵandaı.
Bir ýlap, kózqarasy bir aınytqan,
Juldyzdaı erkelegen sónbeı - janbaı...

Aqyn bul shyǵarmada ózi de sulýlyqqa tabynady. Sulýlyq - tylsym kúsh. Ol er Baıandy da tutqyndaıdy.
Qan jaýyp eki kózin qandy balaq,
İlmekke qońyr qazdy kóńil bólgen...
Bolmasyn jas sulýdyń bilgennen soń,
Er Baıan qaryndas qyp erik bergen...

Jansa da jap - jas noıan, sum sulý qyz
Kóp zaman júrdi biraq kóz de salmaı...
Kelesi negizgi suraqtardyń biri - aqyn qalmaq qyzyn sulý dep qana jetkizbeı sum sulý dep aıtýynyń sebebi nede?
- Osyndaı erekshe sulýlyq ıesi – qalmaq qyzynyń qaısarlyǵy men aqyly da qaıran qaldyrady. Sóz salmaq bolǵan Baıandy "aǵataılap" júrip, ózine qaryndas retinde qaraýǵa májbúr etken. Túpki oıynda týǵan jurty, ata - anasy jatyr.

Alashtyń arýy bop ketse - daǵy,
Janymen óz jurtynan aıyrylmaǵan, –
kúıi, aqyry, jas Noıandy óz degenine kóndiredi.
Batyrdyń jan kúıin, sezim tasqynyn sýretteıtin jer?
Boz úıde jalǵyz qalyp Baıan endi.
Jaraly jolbarystaı kúńirendi...
... Oılamaı, beldi bekem býdym nege?
Qozymdy qas dushpandaı qýdym nege?
Maıysyp Noıan qalqam, erke marqam,
Qasqıyp qarsy aldymda turdyń nege?
Baýyryma tas júregim jibimedi - aý,
Bir ata, bir anadan týdym nege?
Saldyrap shirip qalǵyr saýsaqtarym
Qanymen óz qozymnyń jýdym nege?
Kúnásiz eki jasty óltirgenshe,
Ólmedim iship ýyn...
Joq álde joq, joq... álde... óltirdim be,
İnimdi alty alashtyń namysy úshin?!
Kollızıa degen ne? – keıipkerdiń azap shegýi, bir – birine qarama – qarsy sezimderdiń bir adamnyń boıynda toǵysýy.
Al, endi osy oqıǵany saraptaı otyryp, Noıandy kim deımiz?
Baıannyń inisin óltirgeni qylmys pa, qylmys emes pe? Osy taqyrypqa pikir talastyraıyq. Endeshe balalar, osy pikir jaıynda pikirtalas uıymdastyraıyq.
Aqtaýshylar:
Dattaýshylar:

Qorytyndy: Mine, balalar, sonymen túıin sheshildi. Baıan da, Noıan da kináli emes. Altybaqan alaýyz qylǵan sol zaman kelmeske ketsin.
Erlerdi umytsa da el, sel umytpas....

Deı otyryp, Batyr Baıan beınesi qalaı bolǵanda da tarıhı, realısik, ańyzdyq, tragedıalyq, romantıkalyq, batyrlyq beıne dep búgingi sabaǵymyzdy M. Jumabaevtyń jyr joldarynan myna úzindimen aıaqtaıyq.
Men senemin jastarǵa,
Alash atyn aspanǵa.
Shyǵarar olar bir tańǵa,
Men jastarǵa senemin!
Aqynnyń osy senimin aqtaıtyn bolashaq sender ekenińdi umytpańdar.

Elimiz tynysh bolyp, Táýelsizdigimiz asqaqtaı bersin.

Oqýshylarǵa úı tapsyrmasy: «Erlik týraly dastan» atty shyǵarma jazýǵa daıarlaný.
Abylaı han týraly málimet.
Baǵalaý.

SQO, Taıynsha aýdany,
Chkalov selosy, «№2 Chkalov orta mektebi» KMM
Shaýenova Altyn Balganovna