Baıandama: "Qazaq tilin oqytýdyń jańa ádisteri. Tyńdalym daǵdysy týraly"
Baıandama: "Qazaq tilin oqytýdyń jańa ádisteri. Tyńdalym daǵdysy týraly"
Qazaq tili - memlekettik til. Sondyqtan da orys tildi mektepterde júıeli oqytý úrdisin qalyptastyrý búgingi kúnniń basty talabyna aınalyp otyr. Memlekettik tildi oqytýdyń tıimdi de yńǵaıly júıesi men qurylymyn qalyptastyrý árbir muǵalimniń sheberligi men shyǵarmashylyǵyna baılanysty. Oqý orys tilinde júretin mektepterdegi qazaq tili páni muǵalimderiniń maqsaty – oqýshylardyń sóıleý daǵdysyn damytý, qarym – qatynas biliktiligin qalyptastyrý, memlekettik tildi meńgerip, sóıleýine jaǵdaı týdyrý. Bul oraıda qazaq tilin oqytýdyń ozyq tehnologıasyn meńgerý – úlken istiń bastamasy.
Qazir bilim salasynda oqytýdyń jańa tehnologıasy keńinen qoldanylýda. «Qazirgi zamanda jastarǵa aqparattyq tehnologıamen baılanysty álemdik standartqa saı jańa bilim berý óte – móte qajet» dep, el Prezıdenti atap kórsetkendeı, elektrondy oqytý ádis – tásilderin mektep ómirine engizý – jańa bilim berýdiń birden – bir sharty.
Oqytý tehnologıasy – bul, bir jaǵynan, oqý – aqparatyn daıyndaý, óńdeý, ádis - tásilderiniń jıyntyǵy, ekinshi jaǵynan, ustazdyń shákirtine oqytý úrdisinde qajetti tehnologıalyq jáne aqparattandyrý quraldaryn paıdalana otyryp yqpal etý tásilderi. Oqytýdyń mazmuny men oqytý ádisteri ózara tyǵyz baılanysta bolý kerek.
Búgingi kúngi ǵylym men tehnıkanyń damýy qazaq tilin úıretýdiń jańasha joldaryn talap etedi. Táýelsiz Qazaqstannyń ár azamaty memlekettik tilde erkin qarym - qatynas jasaýy kerek. Ol úshin adamdarmen qarym - qatynas jasaý, ıaǵnı komýnıkasıaǵa túsýdi úıretý qajet. F. Sh. Orazbaeva óziniń « Tildik komýnıkasıa negizderi»atty eńbeginde: «Komýnıkasıa – qarym - qatynas, aralasý, habarlasý, baılanys degen sıaqty maǵynalardy bildire kelip, adamdardyń til arqyly sóılesý prosesin, tildesý erekshelikterin, tildiń áleýmettik máni men qoǵamdyq qyzmetin, adamdar arasyndaǵy qarym - qatynasty, ózara túsinýshilikti kórsetedi»,- dep atap ótti.
Al osy komýnıkasıany júzege asyrý úshin qatysymdyq tulǵalardy ıgergen jón. «Qatysymdyq tulǵalar – til arqyly qarym - qatynasty qamtamasyz etetin, belgili bir orta men aralasý jaǵdaıynda júzege asatyn, tıanaqty oıdy habarlaý jáne qabyldaý qasıeti bar, erekshe deńgeıge kóterilgen tildik tulǵalardyń qatysynan turatyn, qarym - qatynastyq máni bar birlikter».
«Shet tilderdi ıgerýdiń jalpy eýropalyq quzyretteri: zertteý, oqytý, baǵa» standartynda bul «qatysymdyq tulǵalar» - tildik daǵdylar dep atalǵan. Tildik tórt daǵdy (aıtylym, tyńdalym, jazylym, oqylym) oqýshynyń sóıleý áreketin qalyptastyrady.
Qazaq tiliniń jańa oqytý ádisteri arqyly biz bilim deńgeıi, oı - órisi damyǵan, til arqyly óz oıyn erkin jetkize alatyn, týyndaǵan máselelerdi sheshe biletin, shynaıy ómirge beıim jańashyl urpaq tárbıeleımiz.
Oqýshylar oqylym, jazylym, tyńdalym, aıtylym daǵdylaryn qalyptastyra otyryp, erkin qarym - qatynas jasaýǵa, syn turǵysynan kózqarasyn bildirýge, óz oıyn jetkizip, sheshim qabyldaýǵa daǵdylanady. Qazaq tilinde berilgen kez kelgen aqparattardy tıimdi qoldana otyryp, ózine qajetti málimetti ala alady.
Qazaq tili - memlekettik til. Sondyqtan da orys tildi mektepterde júıeli oqytý úrdisin qalyptastyrý búgingi kúnniń basty talabyna aınalyp otyr. Memlekettik tildi oqytýdyń tıimdi de yńǵaıly júıesi men qurylymyn qalyptastyrý árbir muǵalimniń sheberligi men shyǵarmashylyǵyna baılanysty. Oqý orys tilinde júretin mektepterdegi qazaq tili páni muǵalimderiniń maqsaty – oqýshylardyń sóıleý daǵdysyn damytý, qarym – qatynas biliktiligin qalyptastyrý, memlekettik tildi meńgerip, sóıleýine jaǵdaı týdyrý. Bul oraıda qazaq tilin oqytýdyń ozyq tehnologıasyn meńgerý – úlken istiń bastamasy.
Qazir bilim salasynda oqytýdyń jańa tehnologıasy keńinen qoldanylýda. «Qazirgi zamanda jastarǵa aqparattyq tehnologıamen baılanysty álemdik standartqa saı jańa bilim berý óte – móte qajet» dep, el Prezıdenti atap kórsetkendeı, elektrondy oqytý ádis – tásilderin mektep ómirine engizý – jańa bilim berýdiń birden – bir sharty.
Oqytý tehnologıasy – bul, bir jaǵynan, oqý – aqparatyn daıyndaý, óńdeý, ádis - tásilderiniń jıyntyǵy, ekinshi jaǵynan, ustazdyń shákirtine oqytý úrdisinde qajetti tehnologıalyq jáne aqparattandyrý quraldaryn paıdalana otyryp yqpal etý tásilderi. Oqytýdyń mazmuny men oqytý ádisteri ózara tyǵyz baılanysta bolý kerek.
Búgingi kúngi ǵylym men tehnıkanyń damýy qazaq tilin úıretýdiń jańasha joldaryn talap etedi. Táýelsiz Qazaqstannyń ár azamaty memlekettik tilde erkin qarym - qatynas jasaýy kerek. Ol úshin adamdarmen qarym - qatynas jasaý, ıaǵnı komýnıkasıaǵa túsýdi úıretý qajet. F. Sh. Orazbaeva óziniń « Tildik komýnıkasıa negizderi»atty eńbeginde: «Komýnıkasıa – qarym - qatynas, aralasý, habarlasý, baılanys degen sıaqty maǵynalardy bildire kelip, adamdardyń til arqyly sóılesý prosesin, tildesý erekshelikterin, tildiń áleýmettik máni men qoǵamdyq qyzmetin, adamdar arasyndaǵy qarym - qatynasty, ózara túsinýshilikti kórsetedi»,- dep atap ótti.
Al osy komýnıkasıany júzege asyrý úshin qatysymdyq tulǵalardy ıgergen jón. «Qatysymdyq tulǵalar – til arqyly qarym - qatynasty qamtamasyz etetin, belgili bir orta men aralasý jaǵdaıynda júzege asatyn, tıanaqty oıdy habarlaý jáne qabyldaý qasıeti bar, erekshe deńgeıge kóterilgen tildik tulǵalardyń qatysynan turatyn, qarym - qatynastyq máni bar birlikter».
«Shet tilderdi ıgerýdiń jalpy eýropalyq quzyretteri: zertteý, oqytý, baǵa» standartynda bul «qatysymdyq tulǵalar» - tildik daǵdylar dep atalǵan. Tildik tórt daǵdy (aıtylym, tyńdalym, jazylym, oqylym) oqýshynyń sóıleý áreketin qalyptastyrady.
Qazaq tiliniń jańa oqytý ádisteri arqyly biz bilim deńgeıi, oı - órisi damyǵan, til arqyly óz oıyn erkin jetkize alatyn, týyndaǵan máselelerdi sheshe biletin, shynaıy ómirge beıim jańashyl urpaq tárbıeleımiz.
Oqýshylar oqylym, jazylym, tyńdalym, aıtylym daǵdylaryn qalyptastyra otyryp, erkin qarym - qatynas jasaýǵa, syn turǵysynan kózqarasyn bildirýge, óz oıyn jetkizip, sheshim qabyldaýǵa daǵdylanady. Qazaq tilinde berilgen kez kelgen aqparattardy tıimdi qoldana otyryp, ózine qajetti málimetti ala alady.
Nazar aýdaryńyz! Jasyryn mátindi kórý úshin sizge saıtqa tirkelý qajet.
You Might Also Like
-
Toptamadaǵy sabaqtar tizimi:1. Tymaq2. Qustardyń jazǵy tirshiligi
