Besikke salý
9 synyp
Sabaqtyń taqyryby: Terbelmeli qozǵalys jáne ony sıpattaıtyn shamalar
Sabaqtyń maqsaty:
Bilimdilik: Terbelmeli qozǵalystyń ne ekenin, qandaı shamalarmen sıpattalatynyn, olardyń arasynda qandaı baılanys bar ekeni týraly oqıdy tanysady.
Damytýshylyq: terbelmeli qozǵalysty sıpattaıtyn shamalardyń formýlalaryn túrlendire otyryp esep shyǵarý daǵdysyn qalyptastyrady, damytady jáne terbelmeli qozǵalysty basqa qozǵalystarmen salystyrady.
Tárbıelik: Toppen jumys jasaýdy, joldastar ara pikirine qulaq asa otyryp ózara syılastyqty sezinedi, uıymshyldyqqa úıretedi.
Sabaqtyń tıpi: jańa sabaq
Sabaqtyń tehnologıasy: STO
Sabaqtyń ádisi: boljam jasaý, suraq – jaýap, róldik oıyn, VENN.
Sabaqtyń kórnekiligi: EO, besik, turǵy, sharık, jip, serippe, gir tasy, dombyra.
Pán aralyq baılanys: qazaq tili, ádebıet
Qazaq ádebıeti páni muǵalimi
Balalar, qaı pándi úırensek te, qaı ǵylymdy ıgersek te babalar dástúrinen esh qol úze almaıdy ekenbiz. Sebebi qazaq halqynyń turmys saltynda, ádet ǵurpynda qoldanylǵan úrdister kúndelikti ómirde aldymyzdan jıi ushyrasyp jatady. Endeshe ulttyq dástúrlerimizdi eske túsireıik.
(Ulttyq salt - dástúrlerimiz, besikke salý dástúri týraly vıdeo kórsetiledi)
Adam balasy dúnıege ánmen terbelip kelip, ánmen terbelip dúnıeden ótedi eken. Toǵyz aı toǵyz kún ana qursaǵynda terbelip, jaryq dúnıege kelgen bala týylǵan soń qandaı dástúr oryndalady?
Árıne, besikke salý dástúri.
1. Besikke salý dástúriniń qalaı oryndalatynyn bilesińder me?
2. Balany besikke kimder salatyn bolǵan?
3. Tyshtyrma degen ne?
4. Besiktiń paıdasy qandaı?
Birinshiden, qol - aıaǵyn erbeńdetip bos jatqan sábıdiń uıqysy tynysh bolmaıdy. Uıqysy qanbaǵan balanyń zerdesi tolyq jetilmeıdi.
Ekinshiden, balany besikten sheshken kezde sábı kerilip - sozylyp, rahattanady.
Úshinshiden, sábıdiń tula boıy taza bolyp, tazalyqqa boıy úırenedi.
Tórtinshiden, besiktegi balanyń denesine dymqyl, syz darymaıdy. Qurǵaq bolady. Ol myqty densaýlyq kepili. Ary qol - aıaǵy syptaı bolyp ósedi.
Besinshiden, besiktegi balaǵa ana áldıi ábden sińedi. Qaıyrymdy minez qalyptasady. Besik jyryn tyńdaǵan balanyń qanyna ulttyq qasıet darıdy.
Altynshydan, besik sábıdi syrttan keletin keri energıa nemese til - kózden saqtaıdy.
Jetinshiden, balalar, besik qalaı bolsa solaı terbetilmeıdi. Besik belgili bir rıtmmen ǵana terbetiledi. Bir qalypty terbeliske sazdy ananyń áldıi qosylǵanda ádemi áýenge elitken sábı birden tynyshtalyp, tátti uıqyǵa ketedi. Bir qalypty terbelisten balanyń júıkesi bir júıege, tártipke túsedi.
Jalpy ata - babamyz besikti qasıetti, qutty múlik dep eseptegen. Muny babalaryń Tóle bıdiń myna bir áńgimesinen baıqaýǵa bolady: Jońǵarlar shapqynshylyǵynan soń toz - toz bolǵan el taýly jaqqa qaraı bosyp, údere kóshkende, ekiqabat jas kelinshek bos besikti arqalap bara jatqan kórinedi. Sonda Tólemen qatar kele jatqan kisi: «Myna beısharanyń kórpe - jastyǵyn tastap, bos besikti arqalap kele jatqany - aı», – degende, Tóle bı: «Balanyń besigi – keń dúnıeniń esigi ǵoı», – degen eken.
Balalar, dál osyndaı terbele otyryp dybys, áýen shyǵaratyn qandaı ulttyq aspaptarymyzdy bilesińder?
Atadan balaǵa berilip kele jatqan mádenı muramyzdyń biri – qazaqtyń mýzykalyq aspaptary. Mysaly, dombyra, qylqobyz, sherter jáne basqa aspaptar saqtalyp kelgen. Halqymyz tirshilik tynysyn mýzykalyq aspaptar arqyly beıneleı bilgen.
(Ulttyq aspaptar jaıly beınetaspa kórsetiledi)
Mýzykalyq aspaptyń áýeni estilgende, ol qandaı da bir dybys kózinen shyǵyp bizge jetti dep oılaımyz. Dybys kózin qarastyrǵanda árqashan terbelis bolatynyn baıqaımyz.
Aspaptyń dybys kózi – terbelgen aspaptyń ishegi. Al terbelip turǵan aýa baǵany bolyp tabylady. Taralǵan terbelister tolqyn. Demek, dybys tolqyn túrinde taralady.
Sondaı - aq ulttyq oıyndarymyzdyń biri – altybaqan.
(Ulttyq oıynymyz – Altybaqan týraly beınetaspa kórsetiledi)
1. Altybaqan qalaı oınalatyn bolǵan?
2. Altybaqannyń syryq sanynyń jeteý bolýy ne sebepti?
Altybaqan tepkende de jastar án aıtyp terbeledi. Jaǵada turǵan bozbala án yrǵaǵymen baıaý altybaqandy súıep, óz kezeginde qaıta eppen artqa ıterip otyrady.
Osy kezde altybaqan eriksiz terbelis jasaıdy.
Mine, balalar, qazaq halqy erte zamanda ǵylym men bilimge erkin qoly jetpese de, ómirlik tájirıbeden oqyp úırenip, sheberliktiń nebir san - salasyn asqan uqyptylyqpen saqtap bizdiń dáýirimizge jetkize bildi. Fızıka ǵylymynyń qupıalary jaıly sóz qozǵaı otyryp, ulttyq dástúrlerimizben qalaı sabaqtasatyndyǵyn baıqadyq. Sabaǵymyzdy ary qaraı jalǵastyraıyq.
Sabaqtyń taqyryby: Terbelmeli qozǵalys jáne ony sıpattaıtyn shamalar
Sabaqtyń maqsaty:
Bilimdilik: Terbelmeli qozǵalystyń ne ekenin, qandaı shamalarmen sıpattalatynyn, olardyń arasynda qandaı baılanys bar ekeni týraly oqıdy tanysady.
Damytýshylyq: terbelmeli qozǵalysty sıpattaıtyn shamalardyń formýlalaryn túrlendire otyryp esep shyǵarý daǵdysyn qalyptastyrady, damytady jáne terbelmeli qozǵalysty basqa qozǵalystarmen salystyrady.
Tárbıelik: Toppen jumys jasaýdy, joldastar ara pikirine qulaq asa otyryp ózara syılastyqty sezinedi, uıymshyldyqqa úıretedi.
Sabaqtyń tıpi: jańa sabaq
Sabaqtyń tehnologıasy: STO
Sabaqtyń ádisi: boljam jasaý, suraq – jaýap, róldik oıyn, VENN.
Sabaqtyń kórnekiligi: EO, besik, turǵy, sharık, jip, serippe, gir tasy, dombyra.
Pán aralyq baılanys: qazaq tili, ádebıet
Qazaq ádebıeti páni muǵalimi
Balalar, qaı pándi úırensek te, qaı ǵylymdy ıgersek te babalar dástúrinen esh qol úze almaıdy ekenbiz. Sebebi qazaq halqynyń turmys saltynda, ádet ǵurpynda qoldanylǵan úrdister kúndelikti ómirde aldymyzdan jıi ushyrasyp jatady. Endeshe ulttyq dástúrlerimizdi eske túsireıik.
(Ulttyq salt - dástúrlerimiz, besikke salý dástúri týraly vıdeo kórsetiledi)
Adam balasy dúnıege ánmen terbelip kelip, ánmen terbelip dúnıeden ótedi eken. Toǵyz aı toǵyz kún ana qursaǵynda terbelip, jaryq dúnıege kelgen bala týylǵan soń qandaı dástúr oryndalady?
Árıne, besikke salý dástúri.
1. Besikke salý dástúriniń qalaı oryndalatynyn bilesińder me?
2. Balany besikke kimder salatyn bolǵan?
3. Tyshtyrma degen ne?
4. Besiktiń paıdasy qandaı?
Birinshiden, qol - aıaǵyn erbeńdetip bos jatqan sábıdiń uıqysy tynysh bolmaıdy. Uıqysy qanbaǵan balanyń zerdesi tolyq jetilmeıdi.
Ekinshiden, balany besikten sheshken kezde sábı kerilip - sozylyp, rahattanady.
Úshinshiden, sábıdiń tula boıy taza bolyp, tazalyqqa boıy úırenedi.
Tórtinshiden, besiktegi balanyń denesine dymqyl, syz darymaıdy. Qurǵaq bolady. Ol myqty densaýlyq kepili. Ary qol - aıaǵy syptaı bolyp ósedi.
Besinshiden, besiktegi balaǵa ana áldıi ábden sińedi. Qaıyrymdy minez qalyptasady. Besik jyryn tyńdaǵan balanyń qanyna ulttyq qasıet darıdy.
Altynshydan, besik sábıdi syrttan keletin keri energıa nemese til - kózden saqtaıdy.
Jetinshiden, balalar, besik qalaı bolsa solaı terbetilmeıdi. Besik belgili bir rıtmmen ǵana terbetiledi. Bir qalypty terbeliske sazdy ananyń áldıi qosylǵanda ádemi áýenge elitken sábı birden tynyshtalyp, tátti uıqyǵa ketedi. Bir qalypty terbelisten balanyń júıkesi bir júıege, tártipke túsedi.
Jalpy ata - babamyz besikti qasıetti, qutty múlik dep eseptegen. Muny babalaryń Tóle bıdiń myna bir áńgimesinen baıqaýǵa bolady: Jońǵarlar shapqynshylyǵynan soń toz - toz bolǵan el taýly jaqqa qaraı bosyp, údere kóshkende, ekiqabat jas kelinshek bos besikti arqalap bara jatqan kórinedi. Sonda Tólemen qatar kele jatqan kisi: «Myna beısharanyń kórpe - jastyǵyn tastap, bos besikti arqalap kele jatqany - aı», – degende, Tóle bı: «Balanyń besigi – keń dúnıeniń esigi ǵoı», – degen eken.
Balalar, dál osyndaı terbele otyryp dybys, áýen shyǵaratyn qandaı ulttyq aspaptarymyzdy bilesińder?
Atadan balaǵa berilip kele jatqan mádenı muramyzdyń biri – qazaqtyń mýzykalyq aspaptary. Mysaly, dombyra, qylqobyz, sherter jáne basqa aspaptar saqtalyp kelgen. Halqymyz tirshilik tynysyn mýzykalyq aspaptar arqyly beıneleı bilgen.
(Ulttyq aspaptar jaıly beınetaspa kórsetiledi)
Mýzykalyq aspaptyń áýeni estilgende, ol qandaı da bir dybys kózinen shyǵyp bizge jetti dep oılaımyz. Dybys kózin qarastyrǵanda árqashan terbelis bolatynyn baıqaımyz.
Aspaptyń dybys kózi – terbelgen aspaptyń ishegi. Al terbelip turǵan aýa baǵany bolyp tabylady. Taralǵan terbelister tolqyn. Demek, dybys tolqyn túrinde taralady.
Sondaı - aq ulttyq oıyndarymyzdyń biri – altybaqan.
(Ulttyq oıynymyz – Altybaqan týraly beınetaspa kórsetiledi)
1. Altybaqan qalaı oınalatyn bolǵan?
2. Altybaqannyń syryq sanynyń jeteý bolýy ne sebepti?
Altybaqan tepkende de jastar án aıtyp terbeledi. Jaǵada turǵan bozbala án yrǵaǵymen baıaý altybaqandy súıep, óz kezeginde qaıta eppen artqa ıterip otyrady.
Osy kezde altybaqan eriksiz terbelis jasaıdy.
Mine, balalar, qazaq halqy erte zamanda ǵylym men bilimge erkin qoly jetpese de, ómirlik tájirıbeden oqyp úırenip, sheberliktiń nebir san - salasyn asqan uqyptylyqpen saqtap bizdiń dáýirimizge jetkize bildi. Fızıka ǵylymynyń qupıalary jaıly sóz qozǵaı otyryp, ulttyq dástúrlerimizben qalaı sabaqtasatyndyǵyn baıqadyq. Sabaǵymyzdy ary qaraı jalǵastyraıyq.
You Might Also Like
