Besinshi kontınenttiń qazynasy
Soltústik Qazaqstan oblysy,
Petropavl qalasy,
Qalalyq klasıkalyq gımnazıa
geografıa pániniń muǵalimi
Kýsaınova Aıjan Kýanyshbaıqyzy
(Geografıa, 7 synyp)
Sabaqtyń taqyryby: «Besinshi kontınenttiń qazynasy»
Sabaqtyń maqsaty:
1. Aýstralıa materıginiń geografıalyq ornyna sıpattama bere otyryp, materıktegi erekshelikterdi anyqtaý. Aýstralıanyń tabıǵaty, zerttelý tarıhy jaıynda oqýshylardyń bilimderin qalyptastyrý
2. Atlaspen, kartamen jumys isteý, oılaý, sóıleý qabiletterin, shapshandyqty, oqýshylardyń oı ushqyrlyqtaryn damytý.
3. Jalpy ózin, qorshaǵan ortany, synyp quramyn qurmetteýge, syılaýǵa tárbıeleý.
Sabaqtyń tıpi: Jańa sabaqty túsindirý
Sabaqtyń ádis - tásili: Suraq - jaýap, áńgime, oıyn elementteri, STO strategıasyeyń elementteri
Sabaqtyń oqý - jabdyǵy: Aýstralıanyń fızıkalyq kartasy, dúnıejúziniń fızıkalyq kartasy, atlas, keskin karta
Sabaqtyń dıdaktıkalyq kezeńderi:
İ. Uıymdastyrý kezeńi
İİ. Úı jumysyn tekserý
Sózjumbaq
1) MADAGASKAR
2) SAMÝM
3) SOMALI
4) TÝTSI
5) VIKTORIA
6) CHAD
7) ATLAS
8) NAMIB
9) LIBIA
1. Afrıka jaǵalaýyndaǵy iri aral
2. Afrıkadaǵy qumdy jel
3. Afrıkadaǵy túbek
4. Afrıkadaǵy boılary uzyn adamdar
5. Afrıkanyń eń iri kóli
6. Afrıkanyń eń taıaz kóli
7. Afrıkanyń soltústigindegi taý
8. Afrıkadaǵy jaǵalyq shól
9. Afrıkanyń soltústikte ornalasqan memleketi
İİİ. Jańa taqyryp túsindirý
Oqýshylar, búgin sabaqta biz sendermen erekshe materıkpen tanysamyz. Búgingi sabaǵymyzdyń taqyryby «Besinshi kontınenttiń qazynasy» dep atalady.
Aýstralıa materıgi Jer sharyndaǵy eń kishkentaı materık. Onyń aýdany – 7, 6 mln km2. Aýdannyń kishiligine qarap ony keıde «materık - aral» dep ataıdy. Shyndyǵynda da, Aýstralıa Eýrazıa materıginen 7 esedeı kishi.
Aýstralıa jaǵalaýlaryn Tynyq jáne Úndi muhıttarynyń sýlary shaıyp jatyr. Muhıttaǵy sýdyń betki temperatýrasy jazda + 280 jetse, qysta + 200S - tan tómen túspeıdi.
Aýstralıa materıgi túgeldeı ońtústik jarty sharda ornalasqan. Materık ataýynyń ózi latynshadan aýdarǵanda «belgisiz ońtústik jer» «terra aýstralıs ınkognıta» degen maǵyna beredi. 17 ǵasyrǵa deıin Aýstralıa materıgi kópshilikke belgisiz boldy. Reti boıynsha Aýstralıa 5 ashylǵan materık. Sondyqtan ony «Besinshi kontınent» dep te ataıdy.
Zerttelý tarıhyna keletin bolsaq 1642 - 1643 j golandyq Abel Tasman materıktiń soltústik - batys bóligin aınalyp, Tasmanıa aralyn ashady.
1770 j aǵylshyn saıahatshysy Djeıms Kýk materıktiń shyǵys jaǵalaýyna keledi. Osydan bastap Aýstralıany jappaı jaýlap alý bastalady.
Aýstralıa ońtústik jarty sharda basqa materıkterden oqshaý ornalasqan. Sondyqtan da basqa esh jerde kezdespeıtin ósimdikter men janýarlar mekendeıdi, nemese olardy endemıkter dep ataıdy. Aýstralıa ósimdikteriniń – 75%, janýarlardyń - 90% endemıkter. Kengýrý, emý túıequsy, ehıdna jáne t. b.
Aýstralıalyqtar bul ósimdikter men janýarlardy qorǵap, maqtan tutady. Ony Aýstralıanyń eltańbasynan kórýge bolady. Eltańbada kengýrý men emý túıequsy beınelengen.
Aýstralıanyń jer bederi kúrdeli emes. Kóp jerdi jazyq alyp jatyr. Jer beti 95%- nyń bıiktigi 600 m - den aspaıdy. Materıktiń shyǵysyn boılaı ornalasqan Úlken Sýaıryq jotasy – ortasha bıiktiktegi taý. Onyń eń bıik núktesi – Kosúshko taýy, 2228 m. Aýstralıa Alpisi – Aýstralıadaǵy Úlken Sýaıryq jotanyń ońtústik shyǵysyndaǵy bıik taýly qyrat. Uzyndyǵy 400 km, eni 150 km, bıiktigi 1700 - 2000m.
Aýstralıa Jer sharyndaǵy eń qurǵaq materık. Onyń 2/3 bóligin shóldi aımaqtar alyp jatyr.
Materık jaǵalaýynda uzyndyǵy 2300 km, eni 2 km - den 150 km - ge deıin jetetin Jer sharyndaǵy eń iri marjandyq qurylym – Úlken Tosqaýyl Rıfi ornalasqan.
Aýstralıa materıginiń jerin bir ǵana el Aýstralıa Odaǵy alyp jatyr. Aýstralıanyń baıyrǵy halqy – aborıgender. Qazirgi kezde halyqtyń 1 %- yn ǵana quraıdy. Aborıgender ań aýlap, jeýge jaramdy jabaıy ósimdikterdi jınaýmen aınalysqan. Olardyń oılap tapqan ańshylyq qarýy býmerań aǵashtan ádeıi ıilip jasalǵan taıaq túrinde bolady. Býmerańty laqtyrsa, nysanaǵa dál tıedi, al eger tımeı qalsa, ańshynyń qolyna qaıtyp keledi.
Qazirgi kezde Aýstralıanyń halqy - 18 mln astam. Halqy eń az qonystanǵan materık. Aýstralıa Odaǵy – sharýashylyǵ joǵary damyǵan el.
Aýstralıa materıgimen tereńirek tanysý úshin biz sendermen shaǵyn saıahatqa shyǵamyz. Saıahatymyz Bilim taýy dep atalady. Kim barlyq tapsyrmalardy durys oryndaıdy, sol Bilim taýyna shyǵady.
Bekitý:
1. «Desanttyq kómek» dep atalady. Bul tapsyrmada sender Aýstralıanyń shetki núktelerin, koordınatalaryn tabasyńdar. Kartadan kórsetý.
S –
O –
B –
Sh -
2. «Salystyrý
3. «Semantıkalyq karta»
Ataýlar ----------- aral ------- túbek ----- teńiz ---- shyǵanaq -------- buǵaz
Arafýr
Korall
Tımor
Arnemlend
Keıp - Iork
Tasmanıa
Bassov
Torres
Karpentarıa
Úlken Aýstralıa
4. «Synaq túbegi»
Aýstralıanyń batystan - shyǵysqa, soltústikten – ońtústikke deıin neshe kılometrge sozylyp jatqanyn anyqtaý.
5. Sınkveın (5 joldy óleń)
1. Zat esim
2. Etistik
3. Syn esim
Maǵynaly sóılem
Asosıasıa
6. «Qaısysy artyq»
Koala, kengýrý, vapıtı
Kosúshko, Aýstralıa Alpisi, Kılımandjaro
Mýrreı, Darlıng, Iýkon
Býmerań, aborıgender, úndister
Kýk, Tasman, Vespýchı
Qorytyndy:
Balalar, qalaı oılaısyńdar búgingi bizdiń sabaǵymyz nege «Besinshi kontınenttiń qazynasy» dep ataldy?
Al, endi tómendegi sóılemderdi ózderiń aıaqtaı otyryp, búgingi bizdiń sabaǵymyzǵa qorytyndy jasańdar.
Búgingi sabaqta eń qyzyqty bolǵany..............................
Maǵan oı salǵany.............................................................
Men mynadaı sezimde boldym........................................
Meni mazalaǵany...............................................................
Bárinen keremeti...............................................................
Úıge tapsyrma:
Taqyrypty oqý, mazmundaý. Keskin kartaǵa Aýstralıanyń shetki núktelerin, jaǵalaýyndaǵy iri túbekter, araldar, shyǵanaqtar men buǵazdardy belgile.
Oqýshylardy baǵalaý
Tolyq nusqasyn júkteý
Petropavl qalasy,
Qalalyq klasıkalyq gımnazıa
geografıa pániniń muǵalimi
Kýsaınova Aıjan Kýanyshbaıqyzy
(Geografıa, 7 synyp)
Sabaqtyń taqyryby: «Besinshi kontınenttiń qazynasy»
Sabaqtyń maqsaty:
1. Aýstralıa materıginiń geografıalyq ornyna sıpattama bere otyryp, materıktegi erekshelikterdi anyqtaý. Aýstralıanyń tabıǵaty, zerttelý tarıhy jaıynda oqýshylardyń bilimderin qalyptastyrý
2. Atlaspen, kartamen jumys isteý, oılaý, sóıleý qabiletterin, shapshandyqty, oqýshylardyń oı ushqyrlyqtaryn damytý.
3. Jalpy ózin, qorshaǵan ortany, synyp quramyn qurmetteýge, syılaýǵa tárbıeleý.
Sabaqtyń tıpi: Jańa sabaqty túsindirý
Sabaqtyń ádis - tásili: Suraq - jaýap, áńgime, oıyn elementteri, STO strategıasyeyń elementteri
Sabaqtyń oqý - jabdyǵy: Aýstralıanyń fızıkalyq kartasy, dúnıejúziniń fızıkalyq kartasy, atlas, keskin karta
Sabaqtyń dıdaktıkalyq kezeńderi:
İ. Uıymdastyrý kezeńi
İİ. Úı jumysyn tekserý
Sózjumbaq
1) MADAGASKAR
2) SAMÝM
3) SOMALI
4) TÝTSI
5) VIKTORIA
6) CHAD
7) ATLAS
8) NAMIB
9) LIBIA
1. Afrıka jaǵalaýyndaǵy iri aral
2. Afrıkadaǵy qumdy jel
3. Afrıkadaǵy túbek
4. Afrıkadaǵy boılary uzyn adamdar
5. Afrıkanyń eń iri kóli
6. Afrıkanyń eń taıaz kóli
7. Afrıkanyń soltústigindegi taý
8. Afrıkadaǵy jaǵalyq shól
9. Afrıkanyń soltústikte ornalasqan memleketi
İİİ. Jańa taqyryp túsindirý
Oqýshylar, búgin sabaqta biz sendermen erekshe materıkpen tanysamyz. Búgingi sabaǵymyzdyń taqyryby «Besinshi kontınenttiń qazynasy» dep atalady.
Aýstralıa materıgi Jer sharyndaǵy eń kishkentaı materık. Onyń aýdany – 7, 6 mln km2. Aýdannyń kishiligine qarap ony keıde «materık - aral» dep ataıdy. Shyndyǵynda da, Aýstralıa Eýrazıa materıginen 7 esedeı kishi.
Aýstralıa jaǵalaýlaryn Tynyq jáne Úndi muhıttarynyń sýlary shaıyp jatyr. Muhıttaǵy sýdyń betki temperatýrasy jazda + 280 jetse, qysta + 200S - tan tómen túspeıdi.
Aýstralıa materıgi túgeldeı ońtústik jarty sharda ornalasqan. Materık ataýynyń ózi latynshadan aýdarǵanda «belgisiz ońtústik jer» «terra aýstralıs ınkognıta» degen maǵyna beredi. 17 ǵasyrǵa deıin Aýstralıa materıgi kópshilikke belgisiz boldy. Reti boıynsha Aýstralıa 5 ashylǵan materık. Sondyqtan ony «Besinshi kontınent» dep te ataıdy.
Zerttelý tarıhyna keletin bolsaq 1642 - 1643 j golandyq Abel Tasman materıktiń soltústik - batys bóligin aınalyp, Tasmanıa aralyn ashady.
1770 j aǵylshyn saıahatshysy Djeıms Kýk materıktiń shyǵys jaǵalaýyna keledi. Osydan bastap Aýstralıany jappaı jaýlap alý bastalady.
Aýstralıa ońtústik jarty sharda basqa materıkterden oqshaý ornalasqan. Sondyqtan da basqa esh jerde kezdespeıtin ósimdikter men janýarlar mekendeıdi, nemese olardy endemıkter dep ataıdy. Aýstralıa ósimdikteriniń – 75%, janýarlardyń - 90% endemıkter. Kengýrý, emý túıequsy, ehıdna jáne t. b.
Aýstralıalyqtar bul ósimdikter men janýarlardy qorǵap, maqtan tutady. Ony Aýstralıanyń eltańbasynan kórýge bolady. Eltańbada kengýrý men emý túıequsy beınelengen.
Aýstralıanyń jer bederi kúrdeli emes. Kóp jerdi jazyq alyp jatyr. Jer beti 95%- nyń bıiktigi 600 m - den aspaıdy. Materıktiń shyǵysyn boılaı ornalasqan Úlken Sýaıryq jotasy – ortasha bıiktiktegi taý. Onyń eń bıik núktesi – Kosúshko taýy, 2228 m. Aýstralıa Alpisi – Aýstralıadaǵy Úlken Sýaıryq jotanyń ońtústik shyǵysyndaǵy bıik taýly qyrat. Uzyndyǵy 400 km, eni 150 km, bıiktigi 1700 - 2000m.
Aýstralıa Jer sharyndaǵy eń qurǵaq materık. Onyń 2/3 bóligin shóldi aımaqtar alyp jatyr.
Materık jaǵalaýynda uzyndyǵy 2300 km, eni 2 km - den 150 km - ge deıin jetetin Jer sharyndaǵy eń iri marjandyq qurylym – Úlken Tosqaýyl Rıfi ornalasqan.
Aýstralıa materıginiń jerin bir ǵana el Aýstralıa Odaǵy alyp jatyr. Aýstralıanyń baıyrǵy halqy – aborıgender. Qazirgi kezde halyqtyń 1 %- yn ǵana quraıdy. Aborıgender ań aýlap, jeýge jaramdy jabaıy ósimdikterdi jınaýmen aınalysqan. Olardyń oılap tapqan ańshylyq qarýy býmerań aǵashtan ádeıi ıilip jasalǵan taıaq túrinde bolady. Býmerańty laqtyrsa, nysanaǵa dál tıedi, al eger tımeı qalsa, ańshynyń qolyna qaıtyp keledi.
Qazirgi kezde Aýstralıanyń halqy - 18 mln astam. Halqy eń az qonystanǵan materık. Aýstralıa Odaǵy – sharýashylyǵ joǵary damyǵan el.
Aýstralıa materıgimen tereńirek tanysý úshin biz sendermen shaǵyn saıahatqa shyǵamyz. Saıahatymyz Bilim taýy dep atalady. Kim barlyq tapsyrmalardy durys oryndaıdy, sol Bilim taýyna shyǵady.
Bekitý:
1. «Desanttyq kómek» dep atalady. Bul tapsyrmada sender Aýstralıanyń shetki núktelerin, koordınatalaryn tabasyńdar. Kartadan kórsetý.
S –
O –
B –
Sh -
2. «Salystyrý
3. «Semantıkalyq karta»
Ataýlar ----------- aral ------- túbek ----- teńiz ---- shyǵanaq -------- buǵaz
Arafýr
Korall
Tımor
Arnemlend
Keıp - Iork
Tasmanıa
Bassov
Torres
Karpentarıa
Úlken Aýstralıa
4. «Synaq túbegi»
Aýstralıanyń batystan - shyǵysqa, soltústikten – ońtústikke deıin neshe kılometrge sozylyp jatqanyn anyqtaý.
5. Sınkveın (5 joldy óleń)
1. Zat esim
2. Etistik
3. Syn esim
Maǵynaly sóılem
Asosıasıa
6. «Qaısysy artyq»
Koala, kengýrý, vapıtı
Kosúshko, Aýstralıa Alpisi, Kılımandjaro
Mýrreı, Darlıng, Iýkon
Býmerań, aborıgender, úndister
Kýk, Tasman, Vespýchı
Qorytyndy:
Balalar, qalaı oılaısyńdar búgingi bizdiń sabaǵymyz nege «Besinshi kontınenttiń qazynasy» dep ataldy?
Al, endi tómendegi sóılemderdi ózderiń aıaqtaı otyryp, búgingi bizdiń sabaǵymyzǵa qorytyndy jasańdar.
Búgingi sabaqta eń qyzyqty bolǵany..............................
Maǵan oı salǵany.............................................................
Men mynadaı sezimde boldym........................................
Meni mazalaǵany...............................................................
Bárinen keremeti...............................................................
Úıge tapsyrma:
Taqyrypty oqý, mazmundaý. Keskin kartaǵa Aýstralıanyń shetki núktelerin, jaǵalaýyndaǵy iri túbekter, araldar, shyǵanaqtar men buǵazdardy belgile.
Oqýshylardy baǵalaý
Tolyq nusqasyn júkteý
You Might Also Like
