Beıimbet Maılın – qazaq áńgimesiniń qas sheberi
Beıimbet Maılın – qazaq áńgimesiniń qas sheberi.
Bı – aǵa, «Osy jylymnan aýlaq bol,
buǵan bir túsip ketseń,
túbi bar eken dep oılama!» - dedi.
Ǵ. Músirepov.
Ónerge qumar, óleńge áýes bala Beıimbet.
Beıimbet /Bımaǵanbet/ Jarmaǵambetuly Maılın 1894 jyly burynǵy kázirgi Qostanaı oblysy Taran aýdany Maılın keńsharynda týǵan. Ákesi Jarmaǵambet kisi esiginde jalshylyq etken. Basqa aǵaıyn týǵandary da kedeıshilik kún keshken. Atasy Maılynyń da dáýleti shalqymaǵan adam eken. Beıimbet bir jasqa tolmaı ákesi qaıtys bolyp, jetimdik zardabyn az tartpaǵan. Baı qolynda qozy, qoı baǵady, delbeshi bolyp ta isteıdi. Ol on eki jasqa shyqqanda, 1906 jyly anasy Qulǵızar dúnıe salady da, ájesi Boıdastyń qolynda qalady. Endigi tiregi ájesi Boıdas ta kúńdik ómirden kózin ashpaı keledi. Beınet pen joqshylyqtyń ashshy dámin erte tatqan jas bala kári ájesiniń jyly qushaǵynda buıyǵa terbelip otyryp, onyń:
Ómirimde kórgenim kúńdik, quldyq, Bul jalǵanda bar ma eken bizdeı muńdyq? – degen góı – góıiniń zar syryn janymen uǵady.
Ájesi kóne jyrlardy kóp biletin, ózi de azdap óleń shyǵaratyn aqynjandy adam eken. Sonyń áseri bolsa kerek, Beıimbet qarshadaıynan ónerge qumartyp, óleńge áýestenedi. 1910 jyly Amantaı degen kisiniń salǵan meshitiniń toıyna qatysyp, án aıtqan. Bozbala shaǵynda – aq qulshynyp, aıtysqa túsip ketip júrgen kezderi de joq emes. Oǵan, baılardy maqtap, shapan kıip júretin Árjikeı degen aqynsymaq kisimen jáne Sholpan qyzben aıtysy dálel. Beıimbet murasynyń bastaýyn osydan kóre alamyz.
Jaryq kórgen kitaptary
Tuńǵysh jınaǵy 1925 jyly S Sadýaqasovtyń alǵy sózimen «Komýnıstik óleńderi» degen atpen jaryq kórdi. 1925 jyldan1937jylǵa deıin jazýshynyń alpys alty kitaby jaryq kórdi. Munyń qyryq toǵyzy - óziniń tól eńbekteri. Al B. Maılınniń osy kezeńderdegi oqýlyqtar, derekti kitaptar jazýmen aınalysqan qyzmeti – tanymnan tys jatqan qalamgerlik órisi. Ol kórkem shyǵarmalar jazyp, kitaptar shyǵarýmen birge, halyq úshin asa qajetti oqýlyqtar túzýge, kúntizbelik kitaptar jasaýǵa atsalysty, ár jyldarda shyqqan ujymdyq jınaqtarda, oqý quraldary men hrestomatıalarda shyǵarmalaryn jarıalady. Bul kitaptardyń sany da birshama. Atap aıtar bolsaq, B. Maılınge tıesili «Shala saýattylar úshin oqý kitaby», «Kúsh», «Jańasha oqy, jaz», /1929 - 1931/ kitaptary, onyń, S. Seıfýllın, İ. Jansúgirov, A. Asylbekov, Ǵ. Músirepov, Á. Mustafın, Á. Mametova, Á. Sıtdıkov sekildi avtorlarmen birlesip týyndatqan «1929 jyldyń sharýa kalendary», «1930 jyldyń sharýa kalendary, « 1931 jylǵy kalendar jınaǵy», «Ádebıettaný oqý quraly», «Saýat úshin», «Saýattandyrǵysh», eńbekteri ishinde de jazýshynyń kópshilikke jete tanys emes jekelegen eńbekteri, qysqa áńgimeleri jetip artylady.
Dúnıeden ótýi
1937 jylǵy 6 qazanda Beıimbet Maılınge «halyq jaýy» degen jalǵan aıyp taǵylyp, ol da sol zamannyń zıaly azamattary tárizdi jazyqsyz qamaýǵa alyndy. 1938 jylǵy 26 aqpanda osy aıyppen atý jazasyna kesilip, sot úkimi sol kúni oryndaldy.
Bı – aǵa, «Osy jylymnan aýlaq bol,
buǵan bir túsip ketseń,
túbi bar eken dep oılama!» - dedi.
Ǵ. Músirepov.
Ónerge qumar, óleńge áýes bala Beıimbet.
Beıimbet /Bımaǵanbet/ Jarmaǵambetuly Maılın 1894 jyly burynǵy kázirgi Qostanaı oblysy Taran aýdany Maılın keńsharynda týǵan. Ákesi Jarmaǵambet kisi esiginde jalshylyq etken. Basqa aǵaıyn týǵandary da kedeıshilik kún keshken. Atasy Maılynyń da dáýleti shalqymaǵan adam eken. Beıimbet bir jasqa tolmaı ákesi qaıtys bolyp, jetimdik zardabyn az tartpaǵan. Baı qolynda qozy, qoı baǵady, delbeshi bolyp ta isteıdi. Ol on eki jasqa shyqqanda, 1906 jyly anasy Qulǵızar dúnıe salady da, ájesi Boıdastyń qolynda qalady. Endigi tiregi ájesi Boıdas ta kúńdik ómirden kózin ashpaı keledi. Beınet pen joqshylyqtyń ashshy dámin erte tatqan jas bala kári ájesiniń jyly qushaǵynda buıyǵa terbelip otyryp, onyń:
Ómirimde kórgenim kúńdik, quldyq, Bul jalǵanda bar ma eken bizdeı muńdyq? – degen góı – góıiniń zar syryn janymen uǵady.
Ájesi kóne jyrlardy kóp biletin, ózi de azdap óleń shyǵaratyn aqynjandy adam eken. Sonyń áseri bolsa kerek, Beıimbet qarshadaıynan ónerge qumartyp, óleńge áýestenedi. 1910 jyly Amantaı degen kisiniń salǵan meshitiniń toıyna qatysyp, án aıtqan. Bozbala shaǵynda – aq qulshynyp, aıtysqa túsip ketip júrgen kezderi de joq emes. Oǵan, baılardy maqtap, shapan kıip júretin Árjikeı degen aqynsymaq kisimen jáne Sholpan qyzben aıtysy dálel. Beıimbet murasynyń bastaýyn osydan kóre alamyz.
Jaryq kórgen kitaptary
Tuńǵysh jınaǵy 1925 jyly S Sadýaqasovtyń alǵy sózimen «Komýnıstik óleńderi» degen atpen jaryq kórdi. 1925 jyldan1937jylǵa deıin jazýshynyń alpys alty kitaby jaryq kórdi. Munyń qyryq toǵyzy - óziniń tól eńbekteri. Al B. Maılınniń osy kezeńderdegi oqýlyqtar, derekti kitaptar jazýmen aınalysqan qyzmeti – tanymnan tys jatqan qalamgerlik órisi. Ol kórkem shyǵarmalar jazyp, kitaptar shyǵarýmen birge, halyq úshin asa qajetti oqýlyqtar túzýge, kúntizbelik kitaptar jasaýǵa atsalysty, ár jyldarda shyqqan ujymdyq jınaqtarda, oqý quraldary men hrestomatıalarda shyǵarmalaryn jarıalady. Bul kitaptardyń sany da birshama. Atap aıtar bolsaq, B. Maılınge tıesili «Shala saýattylar úshin oqý kitaby», «Kúsh», «Jańasha oqy, jaz», /1929 - 1931/ kitaptary, onyń, S. Seıfýllın, İ. Jansúgirov, A. Asylbekov, Ǵ. Músirepov, Á. Mustafın, Á. Mametova, Á. Sıtdıkov sekildi avtorlarmen birlesip týyndatqan «1929 jyldyń sharýa kalendary», «1930 jyldyń sharýa kalendary, « 1931 jylǵy kalendar jınaǵy», «Ádebıettaný oqý quraly», «Saýat úshin», «Saýattandyrǵysh», eńbekteri ishinde de jazýshynyń kópshilikke jete tanys emes jekelegen eńbekteri, qysqa áńgimeleri jetip artylady.
Dúnıeden ótýi
1937 jylǵy 6 qazanda Beıimbet Maılınge «halyq jaýy» degen jalǵan aıyp taǵylyp, ol da sol zamannyń zıaly azamattary tárizdi jazyqsyz qamaýǵa alyndy. 1938 jylǵy 26 aqpanda osy aıyppen atý jazasyna kesilip, sot úkimi sol kúni oryndaldy.
You Might Also Like
-
«Aǵylshyn tili sabaǵynda mátinmen jumys isteý túrleri»
