Beıneleý óneri boıynsha paıdalanatyn dıdaktıkalyq oıyndardyń mańyzy
Beıneleý óneri boıynsha paıdalanatyn dıdaktıkalyq oıyndardyń mańyzy.
Mektepke deıingi kezeńde beıneleý is - áreketi balanyń jeke basynyń jan – jaqty damýyna, aınaladaǵy dúnıeni belsendi túrde tanýyna, alǵan áserlerin sýret salýǵa, músindeýge jáne qıyp japsyrýda paıdalana bilý qabiletin jetildirýge járdemdesedi.
Beıneleý óneri – estetıkalyq tárbıeniń eń yqpaldy jáne ózgermeıtin basty quraly. Estetıkalyq tárbıe barysynda myna mindetterdi sheshý qajet:
- balanyń estetıkalyq qabyldaýyn, sezimi men uǵymyn, kórkemdikti qabyldaý qabiletin úzdiksiz damytý jáne talǵamyn qalyptastyrý;
- balany ómirdiń kóńildi sátterin seze bilýge, aınaladaǵy ádemilikterdi kóre bilýge, jaǵymdy da sazdy áýenderdi tyńdaı bilýge jáne olardy súıe bilýge baýlý;
Beıneleý is - áreketi barysynda tárbıeniń sensorlyq, aqyl - oı, estetıkalyq, adamgershilik jáne eńbek pen dene tárbıesiniń alýan túrli jaqtary júzege asyrylady. Dıdaktıkalyq oıyndar tárbıeleýdiń asa mańyzdy quralynyń biri bolǵandyqtan, ol balalar meńgergen daǵdylardy bekitý nemese úıretý úshin ǵana emes, sol alǵan bilimderin is - árekette paıdalana bilýge, jumys barysyndaǵy ıkemdilik – daǵdylarymen qarýlanýǵa, aqyl – oıynyń damýyna, belsendiliginiń arttyrýyna, óz betinshe áreket etýine járdemdesedi.
Dıdaktıkalyq oıynnyń mańyzy:
- dıdaktıkalyq oıyn balalardyń aqyl – oıyna kúsh túsiretin mindetterdi, qyzyqty tapsyrmalardy qıyndyqsyz oryndaýǵa múmkindik beredi;
- dıdaktıkalyq oıyn búldirshinderdiń tanymyn qalyptastyrady. Óıtkeni olar ár túrli oıynshyqtarmen, zattarmen, qosalqy sýrettermen, kesindi úlgilermen oınaıdy. Osyndaı oıyn ústinde olar tústerdi ajyratýǵa, zattardyń pishinin, kólemin, erekshe belgisin, sıpatyn bilýge jáne qurylymyn jasaýǵa daǵdylanady;
- oıyn balalardyń zeıinin turaqtandyrady, este saqtaýyn, İs-áreketke ıkemdiligin, qabiletin damytyp, baıqaǵyshtyǵyn arttyrady;
- oıyn ústinde beıneleý óneriniń mánerleý quraldaryn jeńil meńgerip, ásemdik pen sulýlyqty sezinip, kórkemdik talǵamy artady.
Sábılerdiń birinshi tobyna arnalǵan
dıdaktıkalyq oıyndar.
Barlyq jas toptaryna berilgen oıyndardyń mazmunynda berilgen tústerdi ajyratý, salystyrý, tús úılesimdiligin seziný, boıaý tústerin qoldaný daǵdylaryn qalyptastyrý mindetterin is - áreketti uıymdastyrý barysynda tárbıeshi tańdap, talǵap, baǵdarlama talaptaryna saı qoldaný eskeriledi.
Japsyrýǵa beıimdeý daǵdylaryn qalyptastyrý úshin ár top búldirshinderin tómendegideı oıyndar uıymdastyrýǵa bolady.
«Mysyqtyń balasy doppen oınaıdy» oıyny.
Oıynyń tárbıelik máni: Dóńgelekshelerdi flanelegrafta ornalastyra bilý daǵdylaryn qalyptastyrý; keńistikti baǵdarlaýǵa beıimde; berilgen tapsyrmalar boıynsha qımyl-qozǵalysyn jetildirý.
Oıynǵa basshylyq: Tárbıeshi balalardy kórkem óner buryshyna shaqyryp, olardyń nazaryn flanelegraftaǵy mysyqtyń balasyna aýdarady. Mysyqtyń balalasynyń túr-túsin, dene múshelerin atap berýdi suraıdy.
Tárbıeshi: Mysyqtyń balasynyń sút ishkisi kelip tur eken, balalar, myna ydystaǵy sútti aldyna qoıaıyq, - dep mysyqtyń balasyna sút beretin ydysty flanelegrafqa ornalastyrady. Mysyq jan – jaǵyna qarap, ydystaǵy sútti endi kórdi. Ol sút ishkisi kelip tur.
- Mysyqtyń balasy sútti qaıtyp ishedi, kórgenderiń bar ma?
Tárbıeshi: - Mysyq qalaı ishedi?
- Kózin jumyp kólgirsip,
Jalap-jalap ishedi,
Bárin ózi bilgirsip,
Sanap-sanap ishedi,
Sebebi ne sondaǵy?
Sonsha sarań bolǵany, dep ańqıyp turyp mysyqqa sút ishkizgendeı bolady. Endi, ábden toıyp alǵan soń, onyń oınaǵysy keledi. Mysyqtyń balasy nemen oınaıdy? Mysyqtyń balasyn qalaı ataımyz? (Marǵaý).
Qostanaı qalasy
Alıa Sarsenbaıqyzy
Mektepke deıingi kezeńde beıneleý is - áreketi balanyń jeke basynyń jan – jaqty damýyna, aınaladaǵy dúnıeni belsendi túrde tanýyna, alǵan áserlerin sýret salýǵa, músindeýge jáne qıyp japsyrýda paıdalana bilý qabiletin jetildirýge járdemdesedi.
Beıneleý óneri – estetıkalyq tárbıeniń eń yqpaldy jáne ózgermeıtin basty quraly. Estetıkalyq tárbıe barysynda myna mindetterdi sheshý qajet:
- balanyń estetıkalyq qabyldaýyn, sezimi men uǵymyn, kórkemdikti qabyldaý qabiletin úzdiksiz damytý jáne talǵamyn qalyptastyrý;
- balany ómirdiń kóńildi sátterin seze bilýge, aınaladaǵy ádemilikterdi kóre bilýge, jaǵymdy da sazdy áýenderdi tyńdaı bilýge jáne olardy súıe bilýge baýlý;
Beıneleý is - áreketi barysynda tárbıeniń sensorlyq, aqyl - oı, estetıkalyq, adamgershilik jáne eńbek pen dene tárbıesiniń alýan túrli jaqtary júzege asyrylady. Dıdaktıkalyq oıyndar tárbıeleýdiń asa mańyzdy quralynyń biri bolǵandyqtan, ol balalar meńgergen daǵdylardy bekitý nemese úıretý úshin ǵana emes, sol alǵan bilimderin is - árekette paıdalana bilýge, jumys barysyndaǵy ıkemdilik – daǵdylarymen qarýlanýǵa, aqyl – oıynyń damýyna, belsendiliginiń arttyrýyna, óz betinshe áreket etýine járdemdesedi.
Dıdaktıkalyq oıynnyń mańyzy:
- dıdaktıkalyq oıyn balalardyń aqyl – oıyna kúsh túsiretin mindetterdi, qyzyqty tapsyrmalardy qıyndyqsyz oryndaýǵa múmkindik beredi;
- dıdaktıkalyq oıyn búldirshinderdiń tanymyn qalyptastyrady. Óıtkeni olar ár túrli oıynshyqtarmen, zattarmen, qosalqy sýrettermen, kesindi úlgilermen oınaıdy. Osyndaı oıyn ústinde olar tústerdi ajyratýǵa, zattardyń pishinin, kólemin, erekshe belgisin, sıpatyn bilýge jáne qurylymyn jasaýǵa daǵdylanady;
- oıyn balalardyń zeıinin turaqtandyrady, este saqtaýyn, İs-áreketke ıkemdiligin, qabiletin damytyp, baıqaǵyshtyǵyn arttyrady;
- oıyn ústinde beıneleý óneriniń mánerleý quraldaryn jeńil meńgerip, ásemdik pen sulýlyqty sezinip, kórkemdik talǵamy artady.
Sábılerdiń birinshi tobyna arnalǵan
dıdaktıkalyq oıyndar.
Barlyq jas toptaryna berilgen oıyndardyń mazmunynda berilgen tústerdi ajyratý, salystyrý, tús úılesimdiligin seziný, boıaý tústerin qoldaný daǵdylaryn qalyptastyrý mindetterin is - áreketti uıymdastyrý barysynda tárbıeshi tańdap, talǵap, baǵdarlama talaptaryna saı qoldaný eskeriledi.
Japsyrýǵa beıimdeý daǵdylaryn qalyptastyrý úshin ár top búldirshinderin tómendegideı oıyndar uıymdastyrýǵa bolady.
«Mysyqtyń balasy doppen oınaıdy» oıyny.
Oıynyń tárbıelik máni: Dóńgelekshelerdi flanelegrafta ornalastyra bilý daǵdylaryn qalyptastyrý; keńistikti baǵdarlaýǵa beıimde; berilgen tapsyrmalar boıynsha qımyl-qozǵalysyn jetildirý.
Oıynǵa basshylyq: Tárbıeshi balalardy kórkem óner buryshyna shaqyryp, olardyń nazaryn flanelegraftaǵy mysyqtyń balasyna aýdarady. Mysyqtyń balalasynyń túr-túsin, dene múshelerin atap berýdi suraıdy.
Tárbıeshi: Mysyqtyń balasynyń sút ishkisi kelip tur eken, balalar, myna ydystaǵy sútti aldyna qoıaıyq, - dep mysyqtyń balasyna sút beretin ydysty flanelegrafqa ornalastyrady. Mysyq jan – jaǵyna qarap, ydystaǵy sútti endi kórdi. Ol sút ishkisi kelip tur.
- Mysyqtyń balasy sútti qaıtyp ishedi, kórgenderiń bar ma?
Tárbıeshi: - Mysyq qalaı ishedi?
- Kózin jumyp kólgirsip,
Jalap-jalap ishedi,
Bárin ózi bilgirsip,
Sanap-sanap ishedi,
Sebebi ne sondaǵy?
Sonsha sarań bolǵany, dep ańqıyp turyp mysyqqa sút ishkizgendeı bolady. Endi, ábden toıyp alǵan soń, onyń oınaǵysy keledi. Mysyqtyń balasy nemen oınaıdy? Mysyqtyń balasyn qalaı ataımyz? (Marǵaý).
Qostanaı qalasy
Alıa Sarsenbaıqyzy
Nazar aýdaryńyz! Jasyryn mátindi kórý úshin sizge saıtqa tirkelý qajet.
You Might Also Like
-
Sabaqtyń taqyryby: 35 - 7 túrindegi jaǵdaılar úshin esepteý tásilderi
-
Maqsaty 1. Aýanyń tirshilik úshin, tiri tabıǵat úshin paıdasyn ǵylymı túrde dáleldeý, aýanyń serpimdilik, syǵymdyq qasıetterin tájirıbeler jasaý arqyly kórsetý.
