Bilesiń be, Elordanyń tarıhyn?
Sabaqtyń taqyryby: Bilesiń be, Elordanyń tarıhyn?
Sabaqtyń maqsaty: Demalýshylardy Qazaqstan respýblıkasynyń astanalarynyń tarıhymen
tanystyrý, jańa astananyń kórikti jerleri týraly bilimderin keńeıtý.
Astananyń memleketimizdiń bıik mártebesi, joǵary dárejesi, eldik pen tutastyqtyń, birliktiń tutqasy ekendigin tanytý; Demalýshylardy otandy qorǵap, Astanamyzdy qurmetteýge tárbıeleý.
Sabaqtyń kórnekiligi: Ár toptyń shyǵarǵan gazetteri, slaıd.
- Qosh keldińizder, qurmetti qonaqtar, muǵalimder, oqýshylar! Búgingi bizdiń «Bilesiń be, Elordanyń tarıhyn?» tanymdyq oıyn saıysyna qosh keldińizder!
- Altynshy maýsym qandaı kún?
Durys aıtasyńdar, balalar! Qazaqstannyń tarıhı damý barysynda astana qyzmetin atqarǵan qalalar:
1920 - 1924jyldary Orynbor qalasy
1924 - 1929jyldary Qyzylorda (Aqmeshit) qalasy
1929 - 1997 jyldary Almaty qalasy
1997 jyldan bastap Astana
Qazaq ASSR - i atanyp bólindi. 1920 - 1925 jyldary Orynbor qalasy astana boldy. 1925 jyly ákimshilik ortalyq Orynbordan Aqmeshitke kóshirildi. Aqtyń boıaýy unamaǵan bólshevıkter Aqmeshitti Qyzylorda dep ózgertti. 1929 jyldan 1997 jylǵa deıin Respýblıka astanasy Almaty boldy. Úsh ǵasyr boıy bodandyqta bolǵan jurtymyz Almatyda óz táýelsizdigin aldy. Ata Zańyn qabyldap, memlekettik rámizderdi belgiledi. 1994 jyly Respýblıka Parlamenti Qazaqstan astanasyn Aqmolaǵa kóshirý týraly uıǵarym jasap, odan keıin Respýblıka Prezıdentiniń "Qazaqstan Respýblıkasynyń astanasy týraly" Jarǵysy shyqty. Osy qujattarǵa sáıkes 1997 jyldyń 10 - shi jeltoqsanynda Qazaqstannyń astanasy Aqmolaǵa kóshirildi. Jańa astanany dúnıe júzine tanystyrý rásimi 1998 jyldyń 10 maýsymynda boldy.
Qazirgi ýaqytta Astana qalasy - Qazaqstannyń saıası jáne mádenı ortalyǵy. Bul qalanyń tarıhy kóne zamandardan bastalatynyn K. Aqyshev bastaǵan Qazaqstan ǵalymdary dáleldedi. Bul tarıhı eskertkish Bozoqty kóliniń shyǵys jaǵalaýyn alyp jatyr. Eskertkishtiń jalpy kólemi jáne qorshaǵan aýyl sharýashylyq aýmaǵy - 30 gektar.
Bul kúnde osy qalashyqtyń ornyna jaqyn jerden elimizdiń astanasy - Astana qalasy boı kóterdi. Astana qalasyna sán berip turǵan kóptegen kórikti ǵımarattar bar. Aıta ketetin bolsaq, Báıterek, Nur astana meshiti, sport alańy t. b. Nur - Astana meshiti (aǵylsh. Nur - Astana Mosque), Astana qalasynda ornalasqan meshit. «Nur Astana» meshiti 2005 jyldyń 2 naýryzynda ashyldy. Meshit Astana qalasyndaǵy Esil raıonynda ornalasqan. Meshittiń irgetasy 2002 jyly qalanǵan bolatyn. Báıterek (monýmenti) Esil ózeniniń sol jaǵalaýynda boı kótergen záýlim «Báıterektiń» bıiktigi 97 m (Astana qalasynyń elorda statýsyna ıe bolǵan jylǵa baılanysty tańdalǵan), dıametri 27 m; Astananyń ortalyǵynda kókke boı sozyp turǵan «Báıterek» – qazirgi Qazaqstannyń nyshan - sımvoly, qazaq halqynyń qaıta órleýi men túleýiniń, memlekettiliginiń, bıiktik pen tereńdiktiń, keńdiktiń belgisi, darhandyqtyń kórinisi ispetti. Ol elordanyń halyq kóp baratyn jeriniń biri.
«Han Shatyr» - Qazaqstannyń astanasy Astana qalasyndaǵy iri oıyn - saýyq jáne saýda - sattyq ortalyǵy (Astananyń jańa sımvoly) 2010 jyly 6 - shildede Astana kúnine oraı ashylǵan. Han Shatyr, álemdegi shatyr túrdi qurylystardyń eń orasan zory bolyp, jáne Qazaqstandaǵy saýda ortalyqtarynyń eń úlkeni, ári biregeı syrt pishinimen aıshyqtalady.
Aq Orda rezıdensıasy — Qazaqstan Respýblıkasy Prezıdentiniń Rezıdensıasy.
Astana qalasy Esildiń sol jaǵalaýyndaǵy jańa ákimshilik ortalyǵynyń aýmaǵynda 2001 j. qyrkúıek aıynda salyna bastady. Ǵımarattyń jalpy kólemi 36 720 m2. Qazaqstan Respýblıkasy Prezıdentiniń Aq ordasynyń resmı tusaýkeseri 2004 j. jeltoqsannyń 24 kúni ótti. Ǵımarat qazirgi zamanǵy qurylystyń eń tańdaýly ádisterin qoldana otyryp, monolıt quımatastan salynǵan. Shatyr súmbini qosa eseptegendegi ǵımarattyń bıiktigi 80 m. Qasbettiń qaptamasy qalyńdyǵy 20 — 40 sm. bolatyn ıtalán mármarynan jasalǵan. Ǵımarat jer betinde 5 jáne jer astyndaǵy 2 qabattan turady, onyń ishinde jer betindegi 1 - qabattyń bıiktigi 10 m., qalǵan qabattardyń bıiktigi 5 m.
«Otan Ana» kesheni. Jońǵar shapqynshylyǵy men Uly Otan Soǵysy kezinde erlikpen qaza tapqan jandardyń qurmetine salynǵan. Uzyndyǵy 24 metrdi quraıtyn memorıal ortasynda granıtten turǵyzylǵan tasta altyn shara ustaǵan áıel beınelengen. Qolyndaǵy shara tynyshtyq pen gúldenýdiń belgisi. Bareleftiń oń jaǵynda keńes áskerleri, al sol jaǵynda jońǵar shapqynshylyǵynda qaharmandyq tanytqan qazaq batyrlary beınelengen. Tómengi jaqta máńgilik alaý ornalasqan.
- Endeshe saıysymyzdy bastaýǵa ruqsat etińizder. Saıysymyzdy bastamas buryn ádilqazylar alqasyn saılap alaıyq. Saıyskerlerdiń bilimin tarazylap, ózderine baǵa berýshi ádil qazylar alqasymen tanys bolyńyzdar.
(Ádil qazylar alqasymen tanystyrý) Endeshe, balalar búgin biz osy Astana týraly biletinimizdi ortaǵa salyp saıysýǵa kelip turmyz. Ár toptan úsh oqýshy shyǵady.
Saıys kezeńderimen tanystyrý.
1. Saıyskerler ózderin tanystyrý.
2. Kim kóp biledi? Suraqtarǵa jaýap berý
3. Bul qaı ǵımarat?
4. Qylqalam. Berilgen taqyrypqa shyǵarma jazý
5. Mánerlep oqý
6. Qabyrǵa gazetin qorǵaý.
7. Uıqasyn tap.
- Ár saıystyń ortasynda áýen tyńdalyp, sol áýendi tabamyz. Qaı top tapsa, sol top qosymsha 2 upaıǵa ıelenedi.
- Betasharyn saıysymyzdyń bastaıyq,
Kórermenderdi bir serpiltip tastaıyq.
Tanystyrsyn saıyskerler ózderin.
Ónerine dý qol soǵyp qostaıyq.
1. Ár top ózderin tanystyrý.
2. Kim kóp biledi? bólimi. Berilgen suraqtarǵa ár top qol kóterip jaýap berý.
1. Qazaqstan tarıhynda neshe astana boldy? (tórt)
2. Orynbordan astana qaı qalaǵa aýysty? (Qyzylorda
3. Qazaqstannyń alǵashqy astanasy qaı qala? (Orynbor)
4. Astana Almatydan qaı qalaǵa kóshirildi? (Astana)
5. Astana qalasynyń burynǵy ataýy? (Aqmola)
6. Aqmolany Astana dep ataýǵa jarlyq qaı jyly shyqty. (1998. 6. 05.)
7. Astana qaı ózenniń boıynda ornalasqan? (Esil)
Án tyńdaý: Kók týdyń jelbiregeni. ( qosymsha 2upaı)
3. Bul qaı ǵımarat?
1. Han shatyry –
Suraq: Bul qandaı ǵımarat, qaı qalada?
2. Beıbitshilik pen kelisim saraıy
Suraq: Bul qandaı ǵımarat, qaı qalada?
Án tyńdaý: Atameken. ( qosymsha 2upaı)
4. Qylqalam Berilgen taqyrypqa shyǵarma jazý
Taqyryptar:
1. Astana eldiń – júregi.
2. Táýelsizdik túndigi – Astana
3. Astana - jańa qala
4. Kıeli meniń Elordam.
Án tyńdaý: Desantshylar ( 2upaı)
5. Tamasha óleń tańdaıǵa tatyp baldaı, Óz tilinde jyr oqý baqyt qandaı! Jan - dúnıeń jarqyrap sala berer, Aǵaryp kele jatqan atyp tańdaı - dep aqyn jyrlaǵandaı, kelesi kezegimiz mánerlep oqý saıysy. Ár toptan bir oqýshy shyǵyp ózderi jattaǵan óleńderin mánerlep, jatqa aıtý.
Án tyńdaý: Sálem saǵan týǵan el ( qosymsha 2upaı)
6. Qabyrǵa gazetin qorǵaý.
7. Uıqasyn tap.
Baldyrǵan toby: Jaınaı ber, jańa Astanam,
Ertegideı ǵajap bas qalam.
Shaǵala: Mynaý meniń Astanam,
15 - ke tolǵan jas qalam.
Jasqyran: Astanam – asqarymdaı kórinesiń,
Óleń bop kókiregimnen órilesiń,
Dostyq: Astana - arý qala, appaq qala,
Kóringen kókjıekten asqaq dara,
Ádilqazylar alqasyna sóz kezegin berip, jeńimpaz topty anyqtaý.
N. Á. Nazarbaevtyń sózimen:
- «Astana - bul meniń tól perzentim. Ár adam, teginde óz qalasyn súıetin shyǵar. Al biz - astanalyqtar ózimizdiń jas qalamyzdy úsh ese artyq súıemiz, óıtkeni onyń qurylysyn taqyr jerden bastadyq. Mundaǵy árbir jańa ǵımarat bizdiń júregimizden shyqqan, óıtkeni olar týǵan sátinen bastap bizdiń kóz aldymyzda…
- Al, balalar, astana týraly kóptegen óleńder oqyp, oılaryńdy ortaǵa saldyńdar, kóp rahmet. Astanamyzdyń mereıi únemi asqaqtaı bersin! Elimizdi qorǵap, qasterleý, árqaısymyzdyń mindetimiz, paryzymyz ekenin umytpaıyq!
Sabaqtyń maqsaty: Demalýshylardy Qazaqstan respýblıkasynyń astanalarynyń tarıhymen
tanystyrý, jańa astananyń kórikti jerleri týraly bilimderin keńeıtý.
Astananyń memleketimizdiń bıik mártebesi, joǵary dárejesi, eldik pen tutastyqtyń, birliktiń tutqasy ekendigin tanytý; Demalýshylardy otandy qorǵap, Astanamyzdy qurmetteýge tárbıeleý.
Sabaqtyń kórnekiligi: Ár toptyń shyǵarǵan gazetteri, slaıd.
- Qosh keldińizder, qurmetti qonaqtar, muǵalimder, oqýshylar! Búgingi bizdiń «Bilesiń be, Elordanyń tarıhyn?» tanymdyq oıyn saıysyna qosh keldińizder!
- Altynshy maýsym qandaı kún?
Durys aıtasyńdar, balalar! Qazaqstannyń tarıhı damý barysynda astana qyzmetin atqarǵan qalalar:
1920 - 1924jyldary Orynbor qalasy
1924 - 1929jyldary Qyzylorda (Aqmeshit) qalasy
1929 - 1997 jyldary Almaty qalasy
1997 jyldan bastap Astana
Qazaq ASSR - i atanyp bólindi. 1920 - 1925 jyldary Orynbor qalasy astana boldy. 1925 jyly ákimshilik ortalyq Orynbordan Aqmeshitke kóshirildi. Aqtyń boıaýy unamaǵan bólshevıkter Aqmeshitti Qyzylorda dep ózgertti. 1929 jyldan 1997 jylǵa deıin Respýblıka astanasy Almaty boldy. Úsh ǵasyr boıy bodandyqta bolǵan jurtymyz Almatyda óz táýelsizdigin aldy. Ata Zańyn qabyldap, memlekettik rámizderdi belgiledi. 1994 jyly Respýblıka Parlamenti Qazaqstan astanasyn Aqmolaǵa kóshirý týraly uıǵarym jasap, odan keıin Respýblıka Prezıdentiniń "Qazaqstan Respýblıkasynyń astanasy týraly" Jarǵysy shyqty. Osy qujattarǵa sáıkes 1997 jyldyń 10 - shi jeltoqsanynda Qazaqstannyń astanasy Aqmolaǵa kóshirildi. Jańa astanany dúnıe júzine tanystyrý rásimi 1998 jyldyń 10 maýsymynda boldy.
Qazirgi ýaqytta Astana qalasy - Qazaqstannyń saıası jáne mádenı ortalyǵy. Bul qalanyń tarıhy kóne zamandardan bastalatynyn K. Aqyshev bastaǵan Qazaqstan ǵalymdary dáleldedi. Bul tarıhı eskertkish Bozoqty kóliniń shyǵys jaǵalaýyn alyp jatyr. Eskertkishtiń jalpy kólemi jáne qorshaǵan aýyl sharýashylyq aýmaǵy - 30 gektar.
Bul kúnde osy qalashyqtyń ornyna jaqyn jerden elimizdiń astanasy - Astana qalasy boı kóterdi. Astana qalasyna sán berip turǵan kóptegen kórikti ǵımarattar bar. Aıta ketetin bolsaq, Báıterek, Nur astana meshiti, sport alańy t. b. Nur - Astana meshiti (aǵylsh. Nur - Astana Mosque), Astana qalasynda ornalasqan meshit. «Nur Astana» meshiti 2005 jyldyń 2 naýryzynda ashyldy. Meshit Astana qalasyndaǵy Esil raıonynda ornalasqan. Meshittiń irgetasy 2002 jyly qalanǵan bolatyn. Báıterek (monýmenti) Esil ózeniniń sol jaǵalaýynda boı kótergen záýlim «Báıterektiń» bıiktigi 97 m (Astana qalasynyń elorda statýsyna ıe bolǵan jylǵa baılanysty tańdalǵan), dıametri 27 m; Astananyń ortalyǵynda kókke boı sozyp turǵan «Báıterek» – qazirgi Qazaqstannyń nyshan - sımvoly, qazaq halqynyń qaıta órleýi men túleýiniń, memlekettiliginiń, bıiktik pen tereńdiktiń, keńdiktiń belgisi, darhandyqtyń kórinisi ispetti. Ol elordanyń halyq kóp baratyn jeriniń biri.
«Han Shatyr» - Qazaqstannyń astanasy Astana qalasyndaǵy iri oıyn - saýyq jáne saýda - sattyq ortalyǵy (Astananyń jańa sımvoly) 2010 jyly 6 - shildede Astana kúnine oraı ashylǵan. Han Shatyr, álemdegi shatyr túrdi qurylystardyń eń orasan zory bolyp, jáne Qazaqstandaǵy saýda ortalyqtarynyń eń úlkeni, ári biregeı syrt pishinimen aıshyqtalady.
Aq Orda rezıdensıasy — Qazaqstan Respýblıkasy Prezıdentiniń Rezıdensıasy.
Astana qalasy Esildiń sol jaǵalaýyndaǵy jańa ákimshilik ortalyǵynyń aýmaǵynda 2001 j. qyrkúıek aıynda salyna bastady. Ǵımarattyń jalpy kólemi 36 720 m2. Qazaqstan Respýblıkasy Prezıdentiniń Aq ordasynyń resmı tusaýkeseri 2004 j. jeltoqsannyń 24 kúni ótti. Ǵımarat qazirgi zamanǵy qurylystyń eń tańdaýly ádisterin qoldana otyryp, monolıt quımatastan salynǵan. Shatyr súmbini qosa eseptegendegi ǵımarattyń bıiktigi 80 m. Qasbettiń qaptamasy qalyńdyǵy 20 — 40 sm. bolatyn ıtalán mármarynan jasalǵan. Ǵımarat jer betinde 5 jáne jer astyndaǵy 2 qabattan turady, onyń ishinde jer betindegi 1 - qabattyń bıiktigi 10 m., qalǵan qabattardyń bıiktigi 5 m.
«Otan Ana» kesheni. Jońǵar shapqynshylyǵy men Uly Otan Soǵysy kezinde erlikpen qaza tapqan jandardyń qurmetine salynǵan. Uzyndyǵy 24 metrdi quraıtyn memorıal ortasynda granıtten turǵyzylǵan tasta altyn shara ustaǵan áıel beınelengen. Qolyndaǵy shara tynyshtyq pen gúldenýdiń belgisi. Bareleftiń oń jaǵynda keńes áskerleri, al sol jaǵynda jońǵar shapqynshylyǵynda qaharmandyq tanytqan qazaq batyrlary beınelengen. Tómengi jaqta máńgilik alaý ornalasqan.
- Endeshe saıysymyzdy bastaýǵa ruqsat etińizder. Saıysymyzdy bastamas buryn ádilqazylar alqasyn saılap alaıyq. Saıyskerlerdiń bilimin tarazylap, ózderine baǵa berýshi ádil qazylar alqasymen tanys bolyńyzdar.
(Ádil qazylar alqasymen tanystyrý) Endeshe, balalar búgin biz osy Astana týraly biletinimizdi ortaǵa salyp saıysýǵa kelip turmyz. Ár toptan úsh oqýshy shyǵady.
Saıys kezeńderimen tanystyrý.
1. Saıyskerler ózderin tanystyrý.
2. Kim kóp biledi? Suraqtarǵa jaýap berý
3. Bul qaı ǵımarat?
4. Qylqalam. Berilgen taqyrypqa shyǵarma jazý
5. Mánerlep oqý
6. Qabyrǵa gazetin qorǵaý.
7. Uıqasyn tap.
- Ár saıystyń ortasynda áýen tyńdalyp, sol áýendi tabamyz. Qaı top tapsa, sol top qosymsha 2 upaıǵa ıelenedi.
- Betasharyn saıysymyzdyń bastaıyq,
Kórermenderdi bir serpiltip tastaıyq.
Tanystyrsyn saıyskerler ózderin.
Ónerine dý qol soǵyp qostaıyq.
1. Ár top ózderin tanystyrý.
2. Kim kóp biledi? bólimi. Berilgen suraqtarǵa ár top qol kóterip jaýap berý.
1. Qazaqstan tarıhynda neshe astana boldy? (tórt)
2. Orynbordan astana qaı qalaǵa aýysty? (Qyzylorda
3. Qazaqstannyń alǵashqy astanasy qaı qala? (Orynbor)
4. Astana Almatydan qaı qalaǵa kóshirildi? (Astana)
5. Astana qalasynyń burynǵy ataýy? (Aqmola)
6. Aqmolany Astana dep ataýǵa jarlyq qaı jyly shyqty. (1998. 6. 05.)
7. Astana qaı ózenniń boıynda ornalasqan? (Esil)
Án tyńdaý: Kók týdyń jelbiregeni. ( qosymsha 2upaı)
3. Bul qaı ǵımarat?
1. Han shatyry –
Suraq: Bul qandaı ǵımarat, qaı qalada?
2. Beıbitshilik pen kelisim saraıy
Suraq: Bul qandaı ǵımarat, qaı qalada?
Án tyńdaý: Atameken. ( qosymsha 2upaı)
4. Qylqalam Berilgen taqyrypqa shyǵarma jazý
Taqyryptar:
1. Astana eldiń – júregi.
2. Táýelsizdik túndigi – Astana
3. Astana - jańa qala
4. Kıeli meniń Elordam.
Án tyńdaý: Desantshylar ( 2upaı)
5. Tamasha óleń tańdaıǵa tatyp baldaı, Óz tilinde jyr oqý baqyt qandaı! Jan - dúnıeń jarqyrap sala berer, Aǵaryp kele jatqan atyp tańdaı - dep aqyn jyrlaǵandaı, kelesi kezegimiz mánerlep oqý saıysy. Ár toptan bir oqýshy shyǵyp ózderi jattaǵan óleńderin mánerlep, jatqa aıtý.
Án tyńdaý: Sálem saǵan týǵan el ( qosymsha 2upaı)
6. Qabyrǵa gazetin qorǵaý.
7. Uıqasyn tap.
Baldyrǵan toby: Jaınaı ber, jańa Astanam,
Ertegideı ǵajap bas qalam.
Shaǵala: Mynaý meniń Astanam,
15 - ke tolǵan jas qalam.
Jasqyran: Astanam – asqarymdaı kórinesiń,
Óleń bop kókiregimnen órilesiń,
Dostyq: Astana - arý qala, appaq qala,
Kóringen kókjıekten asqaq dara,
Ádilqazylar alqasyna sóz kezegin berip, jeńimpaz topty anyqtaý.
N. Á. Nazarbaevtyń sózimen:
- «Astana - bul meniń tól perzentim. Ár adam, teginde óz qalasyn súıetin shyǵar. Al biz - astanalyqtar ózimizdiń jas qalamyzdy úsh ese artyq súıemiz, óıtkeni onyń qurylysyn taqyr jerden bastadyq. Mundaǵy árbir jańa ǵımarat bizdiń júregimizden shyqqan, óıtkeni olar týǵan sátinen bastap bizdiń kóz aldymyzda…
- Al, balalar, astana týraly kóptegen óleńder oqyp, oılaryńdy ortaǵa saldyńdar, kóp rahmet. Astanamyzdyń mereıi únemi asqaqtaı bersin! Elimizdi qorǵap, qasterleý, árqaısymyzdyń mindetimiz, paryzymyz ekenin umytpaıyq!
You Might Also Like
-
Batys Qazaqstan oblysy, Oral qalasy, Jańaqala aýdany, Jańaqala aýyly.
