InfoHub Logo

Taqyryby: «Bilgirler otaýy»
Bilimdilik maqsaty: Qazaq tili men ádebıet páni boıynsha alǵan bilimderin júıelep, ózdik pikirlerin qalyptastyrý, ózindik oılaý qabiletterin qalyptastyrý, arttyrý, teorıalyq bilimderin praktıkamen ushtastyrý.
Damytýshylyq maqsaty: Oqýshylardyń baıqaǵyshtyq, tapqyrlyq,
jyldamdyq, utqyrlyq, oılaý qabiletterin damytý, pánge qyzyǵýshylyqtaryn arttyrý.
Tárbıelik maqsaty: Dostyqqa, birlikke, birin - biri syılaýǵa, adamgershilikke tárbıeleý.
Sabaqtyń túri: Bilimdiler saıysy
Qatysýshylar: 8 - 9 - synyp oqýshylary
Kórnekiligi: sıtatalar, slaıdtar
Sabaqtyń ádisi: suraq - jaýap, kórnekilik

Ótý barysy: İ. Uıymdastyrý
İİ. Toptarmen tanystyrý
İİİ. Bilgirler saıysy

- Kesh jaryq, qurmetti kórermender, ustazdar men oqýshylar, saıysqa qatysýshylar! Ózderińizge belgili, osy aptada mektebimizde «Shejire» ádistemelik ortalyǵynyń aptalyǵy ótýde. Mine, búgin osy aptalyqqa baılanysty qazaq tili men ádebıeti páninen «Bilgirler otaýy» atty synyptan tys jumys ótkeli otyr.
Qazaq tili – ómirińde, óleńde,
Qazaq tili – tamyr jaıǵan tereńge.
Qazaq tili bolashaqqa jetelep,
Urpaqtardy tanytady álemge,- degendeı, memlekettik tilimizdiń mártebesin kóterip, týyn jelbiretetin jas urpaq órken jaıyp, ósip keledi.
Bizdiń dana halqymyzda «Tilińmen júgirme, bilimińmen júgir», «Bilegińe senbe, bilimińe sen» degen naqyl sózder bar. Olaı bolsa, osyndaı urpaqtarymyzdyń bir legin qol soǵyp, qoshemettep, ortaǵa shaqyraıyq. Búgingi «Bilgirler otaýy» atty bilgirler saıysynda 8 - 9 - synyp oqýshylarynan quralǵan «Naz» atty qyzdar toby men «Seriler»atty jigitter toby baq synamaq. (qazylar alqasyn saılap alamyn)
Óz tilinde sóılep ósti san urpaq,
Alar baqyt tárbıesi ulaǵat.
Bilimdilik – óz juldyzyń kóktegi,
Ozyp shyǵý – árbir jastyń armany – aq,- degendeı, saıyskerlerimizge sáttilik tileı otyryp, saıysymyzdyń alǵashqy aınalymyn bastaımyz. Alǵashqy aınalym – «Derekter»
(ár top belgili bir derekter boıynsha suraqtarǵa jaýap beredi. Suraqtardyń úsh nusqasy oqylady. Eger suraqtyń jaýabyn bilse, tetikti basyp jaýap berý kerek.)

1. «Er Tarǵyn» jyrynda kezdesetin halyq danasy, jyraý?
a) Sypyra jyraý v) Marǵasqa jyraý s) Nurym jyraý
2. Ári esim, ári etistik máninde qoldanylatyn etistik túri
a) kósemshe v) esimshe s) esimdik
3. Kórkem shyǵarmadaǵy keıipkerdiń sózi, ózimen ózi syrlasýy, tolǵanysy qalaı atalady?
a) dıalog v) monolog s) epılog
4. Áz Jánibek hannyń tusynda ómir súrgen sheshen?
a) Bóltirik sheshen v) Qanaı sheshen s) Jırenshe sheshen
5. Túrik qaǵanatynyń negizin qalaǵan qaǵan
a) Býmyn v) Elteris s) Tonykók
6. Sózderdiń durys jazylýy jaıly erejelerdiń jıyntyǵy
a) orfoepıa v) orfografıa s) pýnktýasıa
7. Mahambettiń Isataı ólimine arnaǵan ellegıalyq týyndysy
a) «Qyzǵysh qus» v) «Isataı degen aǵam bar» s) «Munar kún»
8. Arasynan qyl ótpeý tirkesiniń maǵynasy
a) óte tatý v) jaqyn s) birge týǵan
9. Bastaýyshy múlde joq sóılem
a) jaqty v) jaqsyz s) jalań
10. «Batyr Baıan» poemasyndaǵy han beınesi
a) Jáńgir v) Abylaı s) Ýálı
11. «Qorqyt ata» kitabynda neshe jyr bar?
a) 15 v) 10 s) 12
12. Qazaq jeriniń dóńgelek kartasyn jasaǵan bilimpaz, tilshi ǵalym
a) M. Qashqarı v) Ábý Nasyr ál - Farabı s) J. Balasaǵunı
13. Sorpaǵa muz salynǵan sýsyndy qalaı ataıdy?
a) shalap v) tomyrtqa s) qoıyrtpaq
14. Kókenaı qaı shyǵarma keıipkeri?
a) «Batyr Baıan» v) «Qalqaman - Mamyr» s) «Eńlik - Kebek»
(upaılar esepteledi)

- Oqý - bilim - ár bolashaq shýaǵy
Beınelengen óshpeıtuǵyn shyraǵy
Darıadaı shalqyp, tasqan máńgilik
Bilim, ǵylym kókte bıik turady,- degendeı endi «Dálelder» dep atalatyn kelesi saıysymyzǵa kezek bereıik. Bul saıysta berilgen suraqtarǵa «ıá» nemese «joq» dep jaýap berip, óz dálelderin aıtady. Munda da kim jaýapty bilse, sol tetikti birinshi basyp, jaýap beredi.

Sonymen ekinshi aınalym - «Dálelder»
1. Qazaq tilinde jalǵaýdyń 4 túri bar. (ıá)
2. Etistiktiń 4 shaǵy bar. (joq 3)
3. Qazaq álipbıinde 25 daýyssyz dybys bar. (ıá)
4. Alǵabas - Jambyldyń Uly Otan soǵysynda qaza tapqan ulynyń aty ma? (joq, Alǵadaı)
5. Sóılemder aıtylý maqsatyna qaraı 5 - ke bólinedi (joq, 4 - ke)
6. «Dıýanı hıkmet» Ahmet Iassaýıdiń eńbegi (ıá)
7. Uzatylar qyzǵa beretin múlik baıǵazy dep atalady (joq, jasaý)
8. Kerege basy men shańyraqty ushtastyratyn aǵash baqan dep atalady (joq, ýyq)
9. Aıtys halyq aýyz ádebıetine jatady (ıá)
10. Sh. Qudaıberdiuly 1858 j týyldy (ıá)
11. Qazaq halqynyń bes arysy 1988 j aqtaldy (ıá)
12. Abaıdyń jeńgeleri qoıǵan esimi Telqozy dep atalady (joq, Telǵara)
13. Tilimizdegi jańa uǵymdy bildiretin sózder - neologızmder (ıá)
14. Abylaıdyń shyn aty - Ábilmansur (ıá)
(upaılar esepteledi)
- Arman bar ma balada uǵyp ósken,
Ustaz oıyn qımyldan qybyr etken,
Al bizdiń saıyskerler tabady endi
Qyzyqtardy osynaý sýretterden,- deı kele, endigi kezekti «Bederler» aınalymyna beremiz.
(aınalym sharty túsindiriledi)
(upaılar esepteledi)
Sanamyzǵa tárbıe bop berilsin,
Júrekterge bilim bolyp egilsin.
Ulttyq mura, dástúrlerdiń bári de,
Júrekterden asyp sóz bop tógilsin.
Iá, endeshe saıysymyzdyń kelesi bólimine de kezek bereıik.
Kelesi aınalym -- «Jedelder»
(bul aınalymda ár topqa jeke - jeke 10 suraqtan qoıylady. Áýeli jaýap berý kezegi upaıy kóp topqa beriledi)

Qyzdarǵa:
1. Qazaq tilinde neshe septik bar? (7)
2. Túrkistan qalasynyń eski ataýy. (Iassy)
3. Habarlaý, baıandaý, sýretteý maqsatynda aıtylatyn jaı sóılem túri. (habarly sóılem)
4. Sóılemdegi aıtylatyn oıdyń ıesi bolatyn turlaýly múshe. (bastaýysh)
5. Barmaǵyn tistedi tirkesiniń maǵynasy. (aldandy)
6. A. Iassaýıdiń ustazy. (Arystanbab)
7. Maǵynasy bir - birine qarama - qarsy sózder. (antonımder)
8. Abylaı han qaıda jerlengen? (Túrkistan)
9. Qazaqtyń tól dybysy nesheý? (9)
10. Dóreki sózdi sypaıylap jetkizý qalaı atalady. (evfemızm)

Jigitterge:
1. Qazaq tilinde neshe sóz taby bar? (9)
2. Túrki eli kıeli jer, ekinshi Mekke dep túsingen qala (Túrkistan)
3. İs – oqıǵanyń, qubylystyń ataýyn ǵana kórsetetin sóılem (ataýly)
4. Zat esimnen bolǵan músheniń syn - sıpatyn anyqtap turatyn turlaýsyz múshe (anyqtaýysh
5. Jaǵyna pyshaq janyǵandaı tirkesiniń maǵynasy (aryq)
6. Jambyl pir tutqan aqyn (Súıinbaı)
7. Aıtylýy birdeı, maǵynalary basqa - basqa sózder (omonımder)
8. Ańyz boıynsha Asanqaıǵy qaıda dúnıe salǵan? (Ulytaýda)
9. Áripterdiń ret - retimen tizilgen jıyny qalaı atalady? (álipbı)
10. Aýyzeki sóıleýde adamnyń emosıalyq jaǵymsyz kóńil kúıi men ishki mádenıetiniń tómendigi saldarynan qoldanylatyn dóreki, ádepsiz sózder qalaı atalady? (dısfemızm)
(qazylar alqasy upaılaryn eseptep, jeńimpaz topty anyqtaıdy)

Qorytyndylaý
- Sonymen búgingi bilim saıysy da óz máresine jetti.
Bilim - gaýhar, baǵasy joq.
Nadandyq - kesel, daýasy joq,- degen naqyl sóz árqashan jadymyzda bolyp, baǵasy joq baılyqty ómirimizge serik etip, daýasy joq keselden aýlaq bolaıyq. Sebebi:

Sendersińder - halqymnyń armandary,
Sendersińder - shyraqta salǵan áni.
Sendersińder - ıesi keń dalanyń,
Sendersiz bul tirliktiń jalǵan bári.

Sendersińder ómirdiń jalǵastary,
Attanǵan alys jaqqa alǵashtary.
Sendersińder qadirli bolashaqtar,
Araılanǵan elimniń tańǵy aspany.