Bilim – júıe, bilim – pedagogıkalyq proses, bilim – nátıje
Balqash qalasy N. K. Krýpskaıa atyndaǵy»
jalpy bilim beretin orta menkteptiń
qazaq tili men ádebıet pán muǵalimi
Esılbaeva Akbaıan Mýratovnanyń
Bilim – júıe, bilim – pedagogıkalyq proses, bilim – nátıje.
Bilim – bul muǵalim men oqýshynyń sýbektıv - obektıv áreket joldarymen maqsatqa jetýdi kózdegen pedogogıkalyq proses júrisi. Adamnyń tulǵalyq dárejege jetýi onyń qoǵam murattaryna saı qalyptasýy pedagogıkalyq prosesten tys iske asýy múmkin emes.
Qanshalyqty keń tarasa da, bir qaraǵanǵa turaqty bolyp kóringenimen, «bilim» túsinigi kóp mándiligimen erekshelenedi. Ádette, bul termın mazmuny jaǵynan kelesideı túsiniktemelerge ıe bolýy múmkin: bilim – jalpy adamzattyq qubylys; bilim - Áleýmettik mádenı mura; bilim – júıe; bilim – pedagogıkalyq proses; bilim – nátıje. Búgingi tańda dúnıe júzinde bilimniń áleýmettik róli artyp, adamnyń bolashaǵy onyń alǵan biliminiń sapasyna, oılaý deńgeıine baılanysty bolyp otyr. Osy turǵyda jańa tehnologıanyń tıimdi ádis - tásilderin jas urpaqtyń boıyna sińire otyryp qorshaǵan ortany qorǵaýǵa, salaýatty ómir saltyna tárbıeleý – ustazdardyń basty mindeti bolmaq. Ol úshin árbir ustaz únemi sheberligin arttyryp otyrmasa, oqýshy deńgeıiniń damýy tómendeıdi. Osynyń bári bir kúnniń is - áreketi emes, oǵan kóp ýaqyt, izdenis qajet.
Oqýshylardyń zertteý, taldaý, talqylaý, qorytyndy, ınterpretasıa jasatý arqyly synı oılaýyn damytý – qazirgi muǵalimderdiń aldyna qoıǵan mindetti sheshýde negizgi qural bolyp tabylady. Balalardy HHİ ǵasyrda jáne keıingi ǵasyrlarda da ómir súrý úshin qajetti daǵdylarmen jáne qasıetterimen qarýlandyrý – muǵalimder úshin yntalandyrýshy kúsh bolyp tabylady. Balalar kúnnen kúnge qoljetimdilik artyp kele jatqan anaǵurlym keń komýnıkasıalyq úderisterge tıimdi jáne oıdaǵydaı qatysýǵa múmkindik beretin synı turǵydan oılaý men zertteý daǵdylaryn damytý kerek.(Muǵalimderge arnalǵan nusqaýlyq, 51 bet)
Synı turǵydan oqýshylardy oılandyra alý árbir pedagogtyń quzirettiliginde. Muǵalimderdiń synı oılaýyn damytýdy dıalog arqyly júrgizip otyrýǵa josparladym. Sabaqqa kirgen sátten bastap, sońyna deıin osy 7 modýl sheńberinde jumystanamyz. Sabaqtar barysynda tuıyq oqýshylarym sabaqqa aralasyp, belsendilik tanytty. Ony men dıalogtyq oqytýdyń mańyzy dep qoryttym. Sabaqtar toptyq formada ótti, oqýshylar bilimdi meniń baǵyt berýimmen ózdikterinen meńgerdi. Oqytýdyń sapasyn, tıimdiligin arttyrý taqyryp pen jaǵdaıattarǵa sáıkes ártúrli ádisterdiń qoldanylýyna, barlyq oqytý úrdisine qatysýshylardyń belsendiligine baılanysty. Bundaı jańa ádisterdi paıdalanýdyń mańyzy nede? Birinshiden, qazirgi ýaqyt – jańalyq pen ınovasıa ýaqyty. Kúndelikti ómirde jańa bilim men jańalyqtarmen kezdesemiz. Buǵan oqytý úrdisi de saı bolý kerek. Ekinshiden, jańalyqty paıdalaný oqýshynyń oılaý qabiletin jańalyqqa ıkemdep, aldyn – ala boljam jasaýǵa úıretedi. Úshinshiden, ınovasıalyq ádister – bul belsendi oqytý ádisteri. Aqparatty belsendi túrde sińirgende oqýshy jadynda ózderi aıtqanyń 80 paıyzyn saqtasa, ózderi istegeniń 90 paıyzyn este saqtaıdy. Belsendi ádister shyǵarmashylyq tájirıbe men jańa áreket qalyptastyrýǵa múmkindik berip, nátıjesinde quzyrlyqqa áser etedi.
Belsendi oqytýdyń negizgi ereksheliginiń biri úırenýshilerdiń bir – birimen jáne muǵalimmen týra jáne keri baılanys arqyly únemi qarym – qatynasta bolý. Synyptaǵy oqytý formasyn ózgertip, toptyq, juptyq, ujymdyq formada ótkize bastadyq. Jańa ádis - tásilderdiń oqýshylar úshin paıdasy óte kóp, sebebi sabaq, barysynda oqýshylar óz oılaryn qorytýǵa, logıkalyq oılaýǵa, shyǵarmashylyqpen jumys isteýge, top ishinde bir - birimen syılasýǵa, yntymaqtastyqqa, jaýapkershilikke, uıymshyldyqqa, barlyq máselelerdi birlesip sheshýge úırendi. Kóp sóılemeıtin oqýshylardyń ózi toptaǵy ortaq jumys oryndaǵan kezde belsendilik tanytty, ózderine berilgen tapsyrmany basqalardan qalmaı jaýapkershilikpen oryndaýǵa tyrysty. Oqýshylarǵa qoldanylyp jatqan jańasha oqytýdyń ádis - tásilderi unady. Qazir oqýshylar ózderin sabaqta erkin sezinedi, oılaryn da erkin jetkizedi. Burynǵydaı jaýabym qate bolyp qala ma, dep qysylyp, qymtyrylmaıdy.
Tolyq nusqasyn júkteý
jalpy bilim beretin orta menkteptiń
qazaq tili men ádebıet pán muǵalimi
Esılbaeva Akbaıan Mýratovnanyń
Bilim – júıe, bilim – pedagogıkalyq proses, bilim – nátıje.
Bilim – bul muǵalim men oqýshynyń sýbektıv - obektıv áreket joldarymen maqsatqa jetýdi kózdegen pedogogıkalyq proses júrisi. Adamnyń tulǵalyq dárejege jetýi onyń qoǵam murattaryna saı qalyptasýy pedagogıkalyq prosesten tys iske asýy múmkin emes.
Qanshalyqty keń tarasa da, bir qaraǵanǵa turaqty bolyp kóringenimen, «bilim» túsinigi kóp mándiligimen erekshelenedi. Ádette, bul termın mazmuny jaǵynan kelesideı túsiniktemelerge ıe bolýy múmkin: bilim – jalpy adamzattyq qubylys; bilim - Áleýmettik mádenı mura; bilim – júıe; bilim – pedagogıkalyq proses; bilim – nátıje. Búgingi tańda dúnıe júzinde bilimniń áleýmettik róli artyp, adamnyń bolashaǵy onyń alǵan biliminiń sapasyna, oılaý deńgeıine baılanysty bolyp otyr. Osy turǵyda jańa tehnologıanyń tıimdi ádis - tásilderin jas urpaqtyń boıyna sińire otyryp qorshaǵan ortany qorǵaýǵa, salaýatty ómir saltyna tárbıeleý – ustazdardyń basty mindeti bolmaq. Ol úshin árbir ustaz únemi sheberligin arttyryp otyrmasa, oqýshy deńgeıiniń damýy tómendeıdi. Osynyń bári bir kúnniń is - áreketi emes, oǵan kóp ýaqyt, izdenis qajet.
Oqýshylardyń zertteý, taldaý, talqylaý, qorytyndy, ınterpretasıa jasatý arqyly synı oılaýyn damytý – qazirgi muǵalimderdiń aldyna qoıǵan mindetti sheshýde negizgi qural bolyp tabylady. Balalardy HHİ ǵasyrda jáne keıingi ǵasyrlarda da ómir súrý úshin qajetti daǵdylarmen jáne qasıetterimen qarýlandyrý – muǵalimder úshin yntalandyrýshy kúsh bolyp tabylady. Balalar kúnnen kúnge qoljetimdilik artyp kele jatqan anaǵurlym keń komýnıkasıalyq úderisterge tıimdi jáne oıdaǵydaı qatysýǵa múmkindik beretin synı turǵydan oılaý men zertteý daǵdylaryn damytý kerek.(Muǵalimderge arnalǵan nusqaýlyq, 51 bet)
Synı turǵydan oqýshylardy oılandyra alý árbir pedagogtyń quzirettiliginde. Muǵalimderdiń synı oılaýyn damytýdy dıalog arqyly júrgizip otyrýǵa josparladym. Sabaqqa kirgen sátten bastap, sońyna deıin osy 7 modýl sheńberinde jumystanamyz. Sabaqtar barysynda tuıyq oqýshylarym sabaqqa aralasyp, belsendilik tanytty. Ony men dıalogtyq oqytýdyń mańyzy dep qoryttym. Sabaqtar toptyq formada ótti, oqýshylar bilimdi meniń baǵyt berýimmen ózdikterinen meńgerdi. Oqytýdyń sapasyn, tıimdiligin arttyrý taqyryp pen jaǵdaıattarǵa sáıkes ártúrli ádisterdiń qoldanylýyna, barlyq oqytý úrdisine qatysýshylardyń belsendiligine baılanysty. Bundaı jańa ádisterdi paıdalanýdyń mańyzy nede? Birinshiden, qazirgi ýaqyt – jańalyq pen ınovasıa ýaqyty. Kúndelikti ómirde jańa bilim men jańalyqtarmen kezdesemiz. Buǵan oqytý úrdisi de saı bolý kerek. Ekinshiden, jańalyqty paıdalaný oqýshynyń oılaý qabiletin jańalyqqa ıkemdep, aldyn – ala boljam jasaýǵa úıretedi. Úshinshiden, ınovasıalyq ádister – bul belsendi oqytý ádisteri. Aqparatty belsendi túrde sińirgende oqýshy jadynda ózderi aıtqanyń 80 paıyzyn saqtasa, ózderi istegeniń 90 paıyzyn este saqtaıdy. Belsendi ádister shyǵarmashylyq tájirıbe men jańa áreket qalyptastyrýǵa múmkindik berip, nátıjesinde quzyrlyqqa áser etedi.
Belsendi oqytýdyń negizgi ereksheliginiń biri úırenýshilerdiń bir – birimen jáne muǵalimmen týra jáne keri baılanys arqyly únemi qarym – qatynasta bolý. Synyptaǵy oqytý formasyn ózgertip, toptyq, juptyq, ujymdyq formada ótkize bastadyq. Jańa ádis - tásilderdiń oqýshylar úshin paıdasy óte kóp, sebebi sabaq, barysynda oqýshylar óz oılaryn qorytýǵa, logıkalyq oılaýǵa, shyǵarmashylyqpen jumys isteýge, top ishinde bir - birimen syılasýǵa, yntymaqtastyqqa, jaýapkershilikke, uıymshyldyqqa, barlyq máselelerdi birlesip sheshýge úırendi. Kóp sóılemeıtin oqýshylardyń ózi toptaǵy ortaq jumys oryndaǵan kezde belsendilik tanytty, ózderine berilgen tapsyrmany basqalardan qalmaı jaýapkershilikpen oryndaýǵa tyrysty. Oqýshylarǵa qoldanylyp jatqan jańasha oqytýdyń ádis - tásilderi unady. Qazir oqýshylar ózderin sabaqta erkin sezinedi, oılaryn da erkin jetkizedi. Burynǵydaı jaýabym qate bolyp qala ma, dep qysylyp, qymtyrylmaıdy.
Tolyq nusqasyn júkteý
You Might Also Like
-
Y. Altynsarın atyndaǵy orta mektebinde
-
“№3 jalpy orta bilim beretin mektep - kesheni” KMM
