Bilimdiler saıysy
«Bilimdiler» saıysy (synyptan tys shara)
Maqsaty: Ósip kele jatqan jas urpaqtyń boıynda Otanyna degen súıispenshilik, patrıottyq jáne adamgershilik sezimderin qalyptastyrý, óz elin qorǵaı bilýge tárbıeleý.
Mindetteri:
Bilimdilik: Oqýshylardyń tarıh sabaǵynan ıgergen bilimderin bekitý.
Damytýshylyq: Tarıhı oqıǵalardyń mańyzdylyǵyn túsine bilý, oǵan baǵa berip, pikir alý daǵdylaryn qalyptastyrýǵa kómektesý
Tárbıelik: oqýshylardyń tarıhqa qyzyǵýshylyqtaryn arttyrý, Otanyna, óz eline degen súıispenshilikke, patrıotızmge, adamgershilikke, ultjandylyqqa tárbıeleý
Kórnekiligi: saıysqa qajetti qural-jabdyqtar, syılyqtar, slaıd-prezentasıa
Barysy:
Mýzykalyq nomer:
Adamzat balasy paıda bolǵannan qazirgi kúnge deıin nebir qyzyqty oqıǵalar men úlkendi kishili soǵystardy basynan keshirdi.Tarıh - eń aldymen jekelegen uly tulǵalardyń, halyqtar men memleketterdiń basynan ótken oqıǵalar men erlik isteri.Olar ár túrli qıyndyqtarǵa qaramastan alǵa jyljydy.
«Tarıh » sózin alǵash qoldanǵan arabtar. «Tarıh»- sózi zertteý, oqıǵalar jaıly áńgime degen maǵynany bildiredi.
Ataqty ǵulama ǵalym, shyǵystyń ekinshi ustaz atanǵan babamyz Ál-Farabı «Tarıhty bilmeı búgingini, ertengini boljaý qıyn» demekshi tarıhymyzdy qurmettep, Otanymyzdyń bolashaǵyna senimmen qaraıyq degen sózdermen búgingi saıysymyzdy elimizdiń tarıhyna arnap otyrmyz.
Qurmetti ustazdar men saıysqa qatysýshy oqýshylar! «Bilimdiler » saıysyna qatysyp otyrǵan oqýshylarymyzǵa el tarıhynyń keıbir máselelerin este saqtap qalsyn degen nıetpen , saıysymyzdy bastaýǵa ruqsat etińizder!
Búgingi bizdiń oıynymyz birneshe kezeńnen turady, oǵan 2 top qatysady. Ol:
1. « » toby (10 a)
2. « » toby (10á)
Baǵa berer toptarǵa,
Qara qyldy qylyshpen qaq jarýǵa.
Ádilqazy alqasyn biz saılaıyq,
Júldegerdi tańdap búgin alýǵa.
Endi búgingi saıysymyzdy saralap, tarazylap, saıysqa qatysýshylarymyzdyń bilimderin tamashalap, ádil baǵasyn beretin ádilqazylar alqasymen tanysaıyq. (Ádilqazylar alqasymen tanystyrý)
Endi búgingi saıysymyzdyń shartymen tanystyryp óteıin.
1. Tanystyrý (toptyń aty, urany, belgi)
2. Sýretter sóıleıdi
3. Sandardy sóılet
4. Top jetekshileriniń saıysy
5. Kartamen jumys
6. Teńge alý
1 kezeń «Tanystyrý» (2 upaı)
Ádeppen, izetpen tanysýǵa, deı kele, saıystyń alǵashqy sharty – «Tanysýdy» bastaımyz.(toptar ózderin tanystyryp ótedi)
2 kezeń «Sýretter sóıleıdi» (1 deńgeı-2 upaı, 2 deńgeı – 1 upaı)
Taqtada berilgen sýretter arqyly toptar suraqtarǵa jaýap beredi
1 Ejelgi grek tarıhshysy, ol saqtardyń jaýyngershiligi týraly bylaı dep jazǵan: “Eýropalyq patshalyqtar túgili Azıanyń ózinde saqtarǵa qarsy keletin birde-bir halyq bolǵan joq”
2 B.z.b. 519-518 jyldary saq jerine joıqyn joryǵyn bastaǵan patsha
3 Ońtústik Qazaqstan jerinde, Syrdarıanyń boıynda ornalasqan qala.Kezinde ol qypshaq memleketiniń saıası jáne mádenı ortalyǵy bolǵan.Bul qalany Deshti Qypshaqtyń saýda aılaǵy dep atady.
4 Sýrette qaı qala beınelengen? Qalanyń tarıhy týraly ne bilesińder?
5 Bul jádiger qaı ǵasyrǵa, qaı taıpaǵa tán? Ýaqytyn jáne qaıdan tabylǵanyn aıt
6 Parsylar patshasy derjavasynyń negizin qalaǵan Kambıstiń uly Kır patshany óltirgen qolbasshy, tuńǵysh áıel
7 B.z.b. IV ǵasyrdyń 30 – jyldary grek-makendondyqtar osy adamnyń bastaýymen saq-skıf jerine basyp kiredi. Ol adam kim?
8 Áıgili aǵylshyn ǵalymy, maımyl men adam arasyndaǵy týystyq týrasynda batyl pikirler aıtty.
9Sýrette kim beınelengen? Onyń ómiri týraly ne bilesińder?Qaı salada kóptegen eńbekter qaldyrdy?
10Sýrette jazýdyń qaı túri beınelengen? Ol jazý týraly ne bilesińder?
3 kezeń «Sandardy sóılet»
Slaıdta kórsetilgen sandar men jyldarǵa túsinikteme berý.Berilgen upaılaryna baılanysty suraqtar kúrdelene túsedi
10 upaı:
1945 Jeńis kúni
1941 Uly Otan soǵysynyń bastalýy
1939- İ dúnıejúzilik soǵystyń bastalýy
20 upaı:
1466-qazaq handyǵynyń qurylýy
1954-tyń ıgerý jyldary
1961 – adam balasynyń ǵaryshqa ushýy
30 upaı:
1916-ult azattyq kóterilis
1822-Sibir qyrǵyzdarynyń jarǵysy
98-konstıtýsıadaǵy bap sany
4 kezeń «Kapıtandar saıysy»
Top jetekshilerine bir-bir mátin beriledi. Tapsyrma: sol mátinnen qate tabý jáne ony syzyp qoıý
1 top basshysyna arnalǵan tapsyrmalar
1. Qańqash - shonjarlar keńesi.
2. Sulý qaǵandy óz qolbasshysy qastandyqpen óltirdi.
3. Atlah shaıqasynan keıin qytaılar Jetisýdan
birjolata ketti.
4. Qaraqytaı memleketin qurǵan Ortalyq – Azıalyq taıpa – qımaqtar.
5. Qorqyt ata kitaby 13 jyrdyń qosyndysynan turady.
6. Naımandardyń astanasy – Balyqty Shý ózeniniń boıynda ornalasqan
1 top basshysyna arnalǵan tapsyrmalar jaýaby
1. Qańqash - shonjarlar keńesi.
2. Sulý qaǵandy óz qolbasshysy qastandyqpen óltirdi.
3. Atlah shaıqasynan keıin qytaılar Jetisýdan
birjolata ketti.
4. Qaraqytaı memleketin qurǵan Ortalyq – Azıalyq taıpa – qıdan.
5. Qorqyt ata kitaby 12 jyrdyń qosyndysynan turady.
6. Naımandardyń astanasy – Balyqty Orhon ózeniniń boıynda ornalasqan.
2 top basshysyna arnalǵan tapsyrmalar jaýaby
1. Balbal tastar Ortalyq Qazaqstan men Jetisýda óte kóp kezdesedi.
2. Soǵdylar Jetisýǵa qonystandy.
3. Ataqty qobyzshy Qorqyt ata kúmbezi ornalasqan aımaq – Qyzylorda.
4. Jazý óneriniń damýyna baılanysty túrikterdiń jazba ádebıeti Úİİİǵ dúnıege kelgen.
5. Kereıitter Kerýlen ózeniniń boıynda qonystandy.
6. Shyńǵys hannyń jalaıyrlar ishindegi eń jaqyn adamy – Muqylaı.
5 kezeń
Kartamen jumys
Interaktıvti taqtada berilgen tarıhı oqıǵalardan úzindi beredi.Sol úzindi boıynsha oqıǵanyń bolǵan jerin kartadan kórsetedi
1-oqıǵa XV ǵasyrdyń ortasynda Kereı men Jánibek sultandar Ábilqaıyr handyǵynan bólinip qazaq atalǵan halyqty ertip , .... jerine keldi. Sol jerdi kórset (Jetisý)
2-oqıǵa 1836-1838 jyldary orys úkimetine arqa súıegen Bókeı ordasynyń hany Jáńgirdiń óz qaramaǵyndaǵy halyqqa kórsetken qysymshylyǵyna qarsy kóterilis boldy.Atalǵan Orda qaı jerdi alyp jatty? (Edil men Jaıyq aralyǵy)
3-oqıǵa 1728 jyly 60 myń qazaq-qyrǵyz áskeri kúshimen qalmaqtar talqandaldy. Bul jer keıinnen «Qalmaq qyrylǵan» dep ataldy. Bul qaı jer? (Bulanty ózeniniń jaǵasy)
4-oqıǵa 1989 jyly shildede ekonomıkalyq jáne saıası talaptardy kótergen 10-15 myńdaı kenshiler qatysqan ereýil qaı qalada boldy? (Qaraǵandy)
6 kezeń
Oqýshylar qorjynnan nómirlengen sharlar alady. Júrgizýshi ár
nómirge sáıkes suraqty oqıdy. Ózara taldaýdan keıin top
basshylary jaýap beredi.
1. QR táýelsizdik kúni?(1991 j 16 jeltoqsan)
2. Qazaqstan shekarasynyń jalpy uzyndyǵy(16, 5 myń km )
3. Eltańbalardy zertteıtin ǵylym (geraldıka)
4. QR qansha oblystan turady?(14 oblys)
5. QR qaı eldermen shektesedi?(Reseı, Qytaı, Qyrǵyzstan, Ózbekstan, t.b.)
6. Túrki halyqtarynyń rýhanı jáne saıası ortalyǵy bolyp qaı qala sanalady?(Túrkistan)
7. Qazaqstanda qansha kól bar?(48 myńnan asa)
8. Qazaqstannyń konstıtýsıasy qashan qabyldandy?(1995 j 30 tamyzda)
9. Astana sımvolyna aınalǵan ertegi gúlindeı sándi munara qalaı atalady? (Báıterek)
10. Memlekettik týdyń avtory kim? (Sh.Nıazbekov)
Osymen saıysymyzdyń alty sharty da bitti. Ádilqazylar alqasy oqýshylarymyz jınaǵan upaılardy eseptegenshe,
Mýzykalyq nomer:
«Júzden júırik, myńnan tulpar shyǵady» demekshi búgingi saıysymyzdy tarazylap, ádil baǵasyn beredi degen oımen kelesi sózdi ádilqazylar alqasyna beremiz.
Bolmasyn eshbir syn – ókpe,
Áseri qaldy júrekte.
Qazylar bergen baǵalar,
Ushtassyn aıtar tilekke!
Endi ádilqazy alqasynyń músheleri búgingi baıqaýda ozyp shyqqan balalarǵa maqtaý qaǵazy men syılyqtaryn tabys etedi.
Osymen «Bilimdiler» saıysy aıaqtaldy. Bárińizge de kóńil qoıyp kórgenderińiz, tyńdaǵandaryńyz úshin kópten-kóp rahmet aıtamyn!
Maqsaty: Ósip kele jatqan jas urpaqtyń boıynda Otanyna degen súıispenshilik, patrıottyq jáne adamgershilik sezimderin qalyptastyrý, óz elin qorǵaı bilýge tárbıeleý.
Mindetteri:
Bilimdilik: Oqýshylardyń tarıh sabaǵynan ıgergen bilimderin bekitý.
Damytýshylyq: Tarıhı oqıǵalardyń mańyzdylyǵyn túsine bilý, oǵan baǵa berip, pikir alý daǵdylaryn qalyptastyrýǵa kómektesý
Tárbıelik: oqýshylardyń tarıhqa qyzyǵýshylyqtaryn arttyrý, Otanyna, óz eline degen súıispenshilikke, patrıotızmge, adamgershilikke, ultjandylyqqa tárbıeleý
Kórnekiligi: saıysqa qajetti qural-jabdyqtar, syılyqtar, slaıd-prezentasıa
Barysy:
Mýzykalyq nomer:
Adamzat balasy paıda bolǵannan qazirgi kúnge deıin nebir qyzyqty oqıǵalar men úlkendi kishili soǵystardy basynan keshirdi.Tarıh - eń aldymen jekelegen uly tulǵalardyń, halyqtar men memleketterdiń basynan ótken oqıǵalar men erlik isteri.Olar ár túrli qıyndyqtarǵa qaramastan alǵa jyljydy.
«Tarıh » sózin alǵash qoldanǵan arabtar. «Tarıh»- sózi zertteý, oqıǵalar jaıly áńgime degen maǵynany bildiredi.
Ataqty ǵulama ǵalym, shyǵystyń ekinshi ustaz atanǵan babamyz Ál-Farabı «Tarıhty bilmeı búgingini, ertengini boljaý qıyn» demekshi tarıhymyzdy qurmettep, Otanymyzdyń bolashaǵyna senimmen qaraıyq degen sózdermen búgingi saıysymyzdy elimizdiń tarıhyna arnap otyrmyz.
Qurmetti ustazdar men saıysqa qatysýshy oqýshylar! «Bilimdiler » saıysyna qatysyp otyrǵan oqýshylarymyzǵa el tarıhynyń keıbir máselelerin este saqtap qalsyn degen nıetpen , saıysymyzdy bastaýǵa ruqsat etińizder!
Búgingi bizdiń oıynymyz birneshe kezeńnen turady, oǵan 2 top qatysady. Ol:
1. « » toby (10 a)
2. « » toby (10á)
Baǵa berer toptarǵa,
Qara qyldy qylyshpen qaq jarýǵa.
Ádilqazy alqasyn biz saılaıyq,
Júldegerdi tańdap búgin alýǵa.
Endi búgingi saıysymyzdy saralap, tarazylap, saıysqa qatysýshylarymyzdyń bilimderin tamashalap, ádil baǵasyn beretin ádilqazylar alqasymen tanysaıyq. (Ádilqazylar alqasymen tanystyrý)
Endi búgingi saıysymyzdyń shartymen tanystyryp óteıin.
1. Tanystyrý (toptyń aty, urany, belgi)
2. Sýretter sóıleıdi
3. Sandardy sóılet
4. Top jetekshileriniń saıysy
5. Kartamen jumys
6. Teńge alý
1 kezeń «Tanystyrý» (2 upaı)
Ádeppen, izetpen tanysýǵa, deı kele, saıystyń alǵashqy sharty – «Tanysýdy» bastaımyz.(toptar ózderin tanystyryp ótedi)
2 kezeń «Sýretter sóıleıdi» (1 deńgeı-2 upaı, 2 deńgeı – 1 upaı)
Taqtada berilgen sýretter arqyly toptar suraqtarǵa jaýap beredi
1 Ejelgi grek tarıhshysy, ol saqtardyń jaýyngershiligi týraly bylaı dep jazǵan: “Eýropalyq patshalyqtar túgili Azıanyń ózinde saqtarǵa qarsy keletin birde-bir halyq bolǵan joq”
2 B.z.b. 519-518 jyldary saq jerine joıqyn joryǵyn bastaǵan patsha
3 Ońtústik Qazaqstan jerinde, Syrdarıanyń boıynda ornalasqan qala.Kezinde ol qypshaq memleketiniń saıası jáne mádenı ortalyǵy bolǵan.Bul qalany Deshti Qypshaqtyń saýda aılaǵy dep atady.
4 Sýrette qaı qala beınelengen? Qalanyń tarıhy týraly ne bilesińder?
5 Bul jádiger qaı ǵasyrǵa, qaı taıpaǵa tán? Ýaqytyn jáne qaıdan tabylǵanyn aıt
6 Parsylar patshasy derjavasynyń negizin qalaǵan Kambıstiń uly Kır patshany óltirgen qolbasshy, tuńǵysh áıel
7 B.z.b. IV ǵasyrdyń 30 – jyldary grek-makendondyqtar osy adamnyń bastaýymen saq-skıf jerine basyp kiredi. Ol adam kim?
8 Áıgili aǵylshyn ǵalymy, maımyl men adam arasyndaǵy týystyq týrasynda batyl pikirler aıtty.
9Sýrette kim beınelengen? Onyń ómiri týraly ne bilesińder?Qaı salada kóptegen eńbekter qaldyrdy?
10Sýrette jazýdyń qaı túri beınelengen? Ol jazý týraly ne bilesińder?
3 kezeń «Sandardy sóılet»
Slaıdta kórsetilgen sandar men jyldarǵa túsinikteme berý.Berilgen upaılaryna baılanysty suraqtar kúrdelene túsedi
10 upaı:
1945 Jeńis kúni
1941 Uly Otan soǵysynyń bastalýy
1939- İ dúnıejúzilik soǵystyń bastalýy
20 upaı:
1466-qazaq handyǵynyń qurylýy
1954-tyń ıgerý jyldary
1961 – adam balasynyń ǵaryshqa ushýy
30 upaı:
1916-ult azattyq kóterilis
1822-Sibir qyrǵyzdarynyń jarǵysy
98-konstıtýsıadaǵy bap sany
4 kezeń «Kapıtandar saıysy»
Top jetekshilerine bir-bir mátin beriledi. Tapsyrma: sol mátinnen qate tabý jáne ony syzyp qoıý
1 top basshysyna arnalǵan tapsyrmalar
1. Qańqash - shonjarlar keńesi.
2. Sulý qaǵandy óz qolbasshysy qastandyqpen óltirdi.
3. Atlah shaıqasynan keıin qytaılar Jetisýdan
birjolata ketti.
4. Qaraqytaı memleketin qurǵan Ortalyq – Azıalyq taıpa – qımaqtar.
5. Qorqyt ata kitaby 13 jyrdyń qosyndysynan turady.
6. Naımandardyń astanasy – Balyqty Shý ózeniniń boıynda ornalasqan
1 top basshysyna arnalǵan tapsyrmalar jaýaby
1. Qańqash - shonjarlar keńesi.
2. Sulý qaǵandy óz qolbasshysy qastandyqpen óltirdi.
3. Atlah shaıqasynan keıin qytaılar Jetisýdan
birjolata ketti.
4. Qaraqytaı memleketin qurǵan Ortalyq – Azıalyq taıpa – qıdan.
5. Qorqyt ata kitaby 12 jyrdyń qosyndysynan turady.
6. Naımandardyń astanasy – Balyqty Orhon ózeniniń boıynda ornalasqan.
2 top basshysyna arnalǵan tapsyrmalar jaýaby
1. Balbal tastar Ortalyq Qazaqstan men Jetisýda óte kóp kezdesedi.
2. Soǵdylar Jetisýǵa qonystandy.
3. Ataqty qobyzshy Qorqyt ata kúmbezi ornalasqan aımaq – Qyzylorda.
4. Jazý óneriniń damýyna baılanysty túrikterdiń jazba ádebıeti Úİİİǵ dúnıege kelgen.
5. Kereıitter Kerýlen ózeniniń boıynda qonystandy.
6. Shyńǵys hannyń jalaıyrlar ishindegi eń jaqyn adamy – Muqylaı.
5 kezeń
Kartamen jumys
Interaktıvti taqtada berilgen tarıhı oqıǵalardan úzindi beredi.Sol úzindi boıynsha oqıǵanyń bolǵan jerin kartadan kórsetedi
1-oqıǵa XV ǵasyrdyń ortasynda Kereı men Jánibek sultandar Ábilqaıyr handyǵynan bólinip qazaq atalǵan halyqty ertip , .... jerine keldi. Sol jerdi kórset (Jetisý)
2-oqıǵa 1836-1838 jyldary orys úkimetine arqa súıegen Bókeı ordasynyń hany Jáńgirdiń óz qaramaǵyndaǵy halyqqa kórsetken qysymshylyǵyna qarsy kóterilis boldy.Atalǵan Orda qaı jerdi alyp jatty? (Edil men Jaıyq aralyǵy)
3-oqıǵa 1728 jyly 60 myń qazaq-qyrǵyz áskeri kúshimen qalmaqtar talqandaldy. Bul jer keıinnen «Qalmaq qyrylǵan» dep ataldy. Bul qaı jer? (Bulanty ózeniniń jaǵasy)
4-oqıǵa 1989 jyly shildede ekonomıkalyq jáne saıası talaptardy kótergen 10-15 myńdaı kenshiler qatysqan ereýil qaı qalada boldy? (Qaraǵandy)
6 kezeń
Oqýshylar qorjynnan nómirlengen sharlar alady. Júrgizýshi ár
nómirge sáıkes suraqty oqıdy. Ózara taldaýdan keıin top
basshylary jaýap beredi.
1. QR táýelsizdik kúni?(1991 j 16 jeltoqsan)
2. Qazaqstan shekarasynyń jalpy uzyndyǵy(16, 5 myń km )
3. Eltańbalardy zertteıtin ǵylym (geraldıka)
4. QR qansha oblystan turady?(14 oblys)
5. QR qaı eldermen shektesedi?(Reseı, Qytaı, Qyrǵyzstan, Ózbekstan, t.b.)
6. Túrki halyqtarynyń rýhanı jáne saıası ortalyǵy bolyp qaı qala sanalady?(Túrkistan)
7. Qazaqstanda qansha kól bar?(48 myńnan asa)
8. Qazaqstannyń konstıtýsıasy qashan qabyldandy?(1995 j 30 tamyzda)
9. Astana sımvolyna aınalǵan ertegi gúlindeı sándi munara qalaı atalady? (Báıterek)
10. Memlekettik týdyń avtory kim? (Sh.Nıazbekov)
Osymen saıysymyzdyń alty sharty da bitti. Ádilqazylar alqasy oqýshylarymyz jınaǵan upaılardy eseptegenshe,
Mýzykalyq nomer:
«Júzden júırik, myńnan tulpar shyǵady» demekshi búgingi saıysymyzdy tarazylap, ádil baǵasyn beredi degen oımen kelesi sózdi ádilqazylar alqasyna beremiz.
Bolmasyn eshbir syn – ókpe,
Áseri qaldy júrekte.
Qazylar bergen baǵalar,
Ushtassyn aıtar tilekke!
Endi ádilqazy alqasynyń músheleri búgingi baıqaýda ozyp shyqqan balalarǵa maqtaý qaǵazy men syılyqtaryn tabys etedi.
Osymen «Bilimdiler» saıysy aıaqtaldy. Bárińizge de kóńil qoıyp kórgenderińiz, tyńdaǵandaryńyz úshin kópten-kóp rahmet aıtamyn!
You Might Also Like
