InfoHub Logo

Taqyryp: Bizdi qorshaǵan álemdegi tórtburyshtar (kvadrat, romb, tiktórtburysh, paralelogram, trapesıa)

Sabaqtyń maqsaty:
A) Ómirde kezdesetin tórtburyshtardy óz ómirlerinde kezdesetin jaǵdaılar men zertteýler arqyly oqýshylardyń oı - óristerin damytý;
B) Qorshaǵan orta zattaryndaǵy tórtburyshtardy taldaı alatyn jáne syzbasyn keltirý, shyǵarmashylyqpen elestetý qabiletterin damytý;
V) Oqýshylardy dostyqqa, yntymaqtastyq pen birlikke, toppen jumys jasaýǵa, jaýapkershilikke tárbıeleý;
Sabaqtyń tıpi: bilimdi júıeleý
Ádis - tásilderi: suraq - jaýap, esep shyǵarý, oıyn túrleri, STO
Kórnekilikter: slaıd, syzǵysh, qımalar, taratpa tapsyrmalar

Barysy:
1. Uıymdastyrý kezeńi:
- Amandasý.
- Oqýshylardy túgeldep, topqa bólý.
- Nazarlaryn sabaqqa aýdarý.
2. Úı tapsyrmasyn tekserý:
Esse: «Bizdi qorshaǵan álemdegi tórtburyshtar týraly» oqýshylar oı - tolǵanystaryn oqyp beredi.
Tórtburyshtyń túrleri boıynsha toptar óz urandaryn tanystyrady:
1. «Tórtburyshtar» toby: «Shyǵar. İzden. Jasa. Oılan!»
2. «Rombtar» toby: «İzdený, sheshý, uqypty sanaý, jetkizer bizdi jeńiske»
3. «Paralelogram» toby: «Oılan. Esińe túsir. Zertte. Qorytyndy jasa!»

3. Ótkenge sholý:
«Qaıtalaý – oqý anasy»
Sózjumbaq sheshý.
Ony sheshý barysynda tórtburyshtardyń anyqtamalary men elementteri jáne túrleri eske túsiriledi.
Tiginen:
1. Tek eki qarama - qarsy qabyrǵalary paralel bolatyn tórtburysh
2. Tórtburyshtyń kórshiles tóbelerin qosatyn kesindi
3. Tórtburyshtyń qabyrǵalary shyǵatyn núkte
4. Tórtburyshtyń qarama - qarsy tóbelerin qosatyn kesindi
5. Barlyq qabyrǵalary teń bolatyn tiktórtburysh
6. Barlyq qabyrǵalary teń paralelogram
Kóldeneń jolda qandaı fıgýra jasyrynǵan? (paralelogram)
Negizgi bólim:

«Erte, erte, ertede...»
Sońy suraqtarmen aıaqtalatyn ertegimdi tyńdańyzdar. Ertegi barysynda qoıylatyn suraqtarǵa toptarda oılana otyryp jaýap berýge tyrysyńdar.
Kúnderdiń kúninde barlyq tórtburyshtar orman alańyna jınalyp ózderiniń hanzadalaryn saılap almaqshy bolady. Olar uzaq daýlasyp bir sheshimge kele almaıdy. Sol kezde bir kári paralelogram daýdy toqtatyńdar, bárimiz jınalyp tórtburyshtar patshalyǵyna baraıyq. Kim birinshi jetse, sol hanzada bolady. Bári kelisip ertelete alys saparǵa attanady.
Jolda fıgýralar syldyrap aǵyp jatqan ózenge kezdesti. Sý ıesi Súleımen «Kimde kimniń dıagonaldary qıylysyp, qıylysý núktesinde qaqqa bólinse solar ǵana óte alady»,- dedi. Tórtburyshtardyń keıbireýleri jaǵada qalyp, al qalǵandary arǵy betke júzip ótip saparlaryn jalǵastyrdy. Joldarynda bıik taý kezdesti de bylaı dep til qatty: «Kimderdiń dıagonaldary teń solar ǵana ótedi»,- dedi. Fıgýralardyń keıbireýi taý eteginde qaldy da, qalǵandary attanyp ketti. Qansha júrgeni belgisiz olar jińishke ǵana kópiri bar orǵa kezdesti. Kópir birden kimniń dıagonaldary tik burysh jasap qıylyssa, sony ǵana ótkizemin dedi. Kópir arqyly bir ǵana tórtburysh patshalyqqa birinshi bolyp jetip, hanzada bolyp saılandy.

2. Suraqtar:
Kim hanzada boldy? (kvadrat nemese sharshy)
Onyń basty qarsylasy kim? (tiktórtburysh)
Kim birinshi bolyp jarystan shyǵyp qaldy? (trapesıa)
Taý eteginde kimder qaldy dep oılaısyńdar? (romb pen parallelogram) ( Ár kezeńinde toptar bir - birin fıshka arqyly baǵalap otyrý)

3.«Sáýletshiler» saıysy:
Ár toptan bir «sáýletshiden» shyǵyp túrli tústi karton qaǵazdan qıylǵan
- parallelogramnan
- rombydan
- kvadrattan trapesıa qıyp túsirý qajet.

4. Deńgeılik esepter shyǵarý
A deńgeıi
1- esep. <вас= 40°,="">< сад="20°." авсд="" -="" ның="" қалған="" бұрыштарын="">
2 -esep.< bad="10°." ∆aod="" -="" ның="" барлық="" бұрыштарын="" табу="">

V deńgeıi
3-esep. Eger ABCD paralelogramynyń perımetri 24 sm bolsa, onyń qabyrǵalaryn tap.
AV: VS= 2: 1.
4 esep. ERKM – romb. EK=5sm, < кем="60°-" қа="" тең.="" ромбының="" периметрін="">
S - deńgeıi
6 esep. Eger parallelogramnyń perımetri 24 sm jáne AV=AD bolsa, onda AVSD parallelogramnyń qabyrǵalaryn tap.

5. Shyǵarmashylyq tapsyrmalar
1 - shi topqa tapsyrma:
Rombynyń árbir qabyrǵasyn teń úsh bólikke bólip, sol núkteler arqyly rombynyń qabyrǵalaryna paralel túzýler júrgiz. Qansha romb paıda boldy? ( jaýaby – 14)
2 - shi topqa tapsyrma:
Paralelogram berilgen. Qarama - qarsy qabyrǵalarynyń ortasyn kesindilermen qos. Qansha paralelogram paıda boldy? ( jaýaby – 9)
3 - shi topqa tapsyrma:
Kvadrattyń qarama - qarsy tóbelerin qosqanda neshe úshburysh paıda bolady?
( jaýaby – 8)

Bekitý.
Toptardyń bir - birine suraǵy
Kvadrattyń tiktórtburyshtan aıyrmashylyǵy? (barlyq qabyrǵalary teń)
Kvadrattyń rombydan aıyrmashylyǵy qandaı? (barlyq buryshtary tik)
Kvadrattyń parallelogramnan aıyrmashylyǵy? (barlyq buryshtary tik jáne barlyq qabyrǵalary men dıagonaldary ózara teń)

Úıge tapsyrma: Trapesıa men parallelogramǵa jáne trapesıa men kvadratqa Venn dıagramsyn quryp kelý.
Qorytyndylaý
Baǵalaý