InfoHub Logo

Aqtóbe qalasy, Jańaqonys aýyly,
№35 «Balbulaq» MDU «Aıgólek» tobynyń tárbıeshisi
Djýmagalıeva Aınash Ispaevna

Bilim berý salasy: Qatynas. Áleýmettik orta. Tanym.
Bólimi: Til damytý.
Taqyryby: Bizge kólik qalaı jáne qandaı kómek kórsetedi?
Maqsaty: a/ Balalarǵa kólik týraly túsinik berý, olardyń túrlerin ajyratýǵa úıretý; sýret boıynsha áńgimeleı bilýge úıretý.
á/ Sózdik qorlaryn tolyqtyrý, daýys yrǵaǵyn durys saqtap sóıleýlerin damytý.
b/ Oıynshyqtaryn muqıat, uqypty ustaýǵa tárbıeleý.
Kórnekilikter: túrli kólik sýretteri.
Sózdik jumys: jeńil kólik, júk tasıtyn kólik, avtobýs, poıyz.

Uıymdastyrý kezeńi.
– Balalar, bárimiz dóńgelenip turyp, jaqsy tilekter tileıik..
Shattyq sheńberi
Qol ustasyp turaıyq
Úlken sheńber quraıyq
Jańa shyqqan bul kúnge
Iilip sálem qylaıyq

- Balalar, endi bárimiz ornymyzǵa otyraıyq.
Úlkenmin ǵoı, mine, men,
Oıynshyqtardy jınaımyn.
Mashınaǵa miner em,
Kabınaǵa syımaımyn.
M. Álimbaev
- Men ne týraly óleń oqydym?
- Balalar, aıtyńdarshy, kimge qandaı oıynshyq unaıdy?
- Bek, sende qandaı oıynshyq bar?

İzdenis - uıymdastyrý kezeńi.
– Balalar, qazir sendermen kólik degen sózdiń tóńireginde áńgime júrgizemiz, suraqtarǵa jaýap berip, jumbaqtar sheshemiz.
– Kólik degenimiz ne? Ol adamǵa nege qajet?
– Sender balabaqshaǵa qandaı kólik túrimen kelesińder?
Qazir kóliktiń túrleri óte kóp, olardy birneshe topqa bólýge bolady: jerde júretin, aýada ushatyn, sýda júzetin jáne jer asty kólikteri. Jer kólikteriniń ózi ekige bólinedi: júk tasymaldaýshy jáne jolaýshy tasymaldaýshy kólikter.
Bizdiń búgingi uıymdastyrylǵan oqý is - áreketimizde saıahatqa shyǵamyz.

1 - aıaldama. Júk tasymaldaýshy kóligi.
Balalarǵa slaıd arqyly sýretter kórsetý.
- Myna júk tasymaldaýshy kóligi deıdi. Bul kólikpen júk tasıdy.
- Ol ne tasıdy eken?
- Ótken oqý is - áreketimizde úı janýarlaryna qamqorlyq jasaý týraly aıttyq. Al, bizder úı janýarlaryna qandaı qamqorlyq jasaımyz. Olar nemen qorektenedi. Olarǵa jem, shóp beremiz.
- Balalar, búgingi júk tasymaldaýshy kóligimizge úı janýarlaryna arnap shóp tıep jibereıik.
- Júk kóligi gúrildeıdi. «Gúr - gúr - gúr»degen dybys shyǵarady. Káne, bárimiz qaıtalaımyz.
- Gúr - gúr - gúr.

2 - aıaldama. Avtobýs.
- Balalar, bizder júk tasymaldaýshy kóligi aıaldamasynan kelesi aıaldamaǵa keldik. Bul aıaldamada jumbaq jasyrǵan eken, sony sheshemiz be?
Jumbaq sheshý:
Arqasynda aýyl júr,
Ala taıym shaýyp júr.
- Balalar, mynaý qandaı kólik?
- Avtobýspen qaıda barýǵa bolady?
- Ol qaıda toqtaıdy jáne balalar ózderin kólikte qalaı ustaıdy?
- Balabaqshaǵa, úıge, bazarǵa, aýrýhanaǵa, saıabaqqa, t. b.
- Úlkenderge oryn beredi, bılet alady, jylaýǵa, qatty sóıleýge, kúlýge, tamaq jeýge bolmaıdy.
Avtobýs alǵa zýlaıdy
Baǵyttan esh aýmaıdy
Zyr aınalar dóńgelek
Kólik bizge eń kerek.
- Avtobýstan túskende qandaı erejeni umytpaý kerek?
– Avtobýstyń artqy jaǵynan ótý qajet.

3 - aıaldama. Poezd.
- Bizder kelesi aıaldamaǵa da kelip jettik.

Jumbaq.
Tizbektelgen kók úıler,
Kóship júrgen kóp úıler.
- Al mynaý qandaı kólik? Bul - poıyz.
- Poıyzdarmen qaıda barýǵa bolady, ol qaıda toqtaıdy?
- Poıyz. Ol vokzalǵa toqtaıdy.
- Teplovozǵa qarashy.
Tútini kók búrkigen
Jalǵyz ózi, sanashy
Neshe vagon tirkelgen?
1, 2, 3, 4, 5
- Onymen úlken qalalarǵa, alys jerlerge barýǵa bolady.

Sergitý sáti: «Kólik».
Balalar oınaıdy.
Sapqa tizbektelip turady.

Avtobýs ketip barady
Jan jaǵyna qarady
Baǵdarshamda qyzyl janǵanda
Poıyz toqtap qalady.

Kólik ketip barady,
Jan - jaǵyna qarady.
Baǵdarshamda qyzyl janǵanda
Kólik toqtap qalady.

- Jaraısyńdar, balalar, endi ornymyzǵa otyra qoıaıyq.
4 - aıaldama. Jeńil mashına.
- Al mynaý qandaı kólik? Bul kólikti jeńil kólik deıdi.
Kólik jolda júredi vyn - vyn - vyn, bıp - bıp - bıp.
Balalar sý jáne áýe kólikteri de bar.
- Balalar, mynaý qandaı kólik?
Keme sýda júzedi. Adamdar tasıdy.
- Balalar, mynaý qandaı kólik?
Ol áýe kóligi. Áýede ushyp júredi. Adamdar tasıdy.
Ushaq ushady áýede gý - gý - gý.

Refleksıa - túzetý kezeńi.
Oıyn «Máshıneler»
Balalar alańqaıdyń kelesi shetinde turady. Olar – «Máshıneler». Kelesi bette tárbıeshi turady, ol jasyl tústi jalaýshany kótergende, balalar ortaǵa máshıne bolyp dybystap aınalyp júredi. Sary tústi jalaýshany kótergende, «máshıneler» ózderiniń garajdaryna keledi (oryndaryna barady). Eger balalar qyzyl tústi jalaýshany kórse, onda oryndarynda turyp qalady.
- Balalar, úıde ata - analaryń, týystaryń alys jolǵa shyqsa bir - birine ne dep aıtatyndaryn bilesińder me? «Jolyń bolsyn!»- deıdi.
Atam shyqsa saparǵa
«Jolyń bolsyn!»- deıdi apam
Apam shyqsa saparǵa
«Jolyń bolsyn!»- deıdi atam.
«Jolyń bolsyn!»- deıdi olar
Úlkenge de kishige.
«Jolyń bolsyn!»- deıdi olar
Ushyrasqan kisige.
Osy sózden baıqadym
Qýat baryn, kúsh baryn
«Jolyń bolsyn!»- aıtamyn,
Alys jolǵa shyqsa kim.
Saý bolyńyzdar!
Joldaryńyz bolsyn!