InfoHub Logo

Almaty oblysy, Jambyl aýdany,
Áset Beıseýov atyndaǵy orta mektep mektepke deıingi
shaǵyn ortalyǵy tehnologıa páni muǵalimi
Iakypova Bahyt Kokanovna

Taqyryby: Buıymdy ulttyq órnektermen óńdeý
Sabaqtyń maqsaty:
a) bilimdilik: oqýshyǵa ózi tańdap alǵan úı mádenıetimen turmysta qoldanylatyn buıym túrin ár túrli ádis - tásilder arqyly óńdep, túrlendirýge bolatyndyǵyn kórsetý;
b) damytýshylyq: óz betterinshe jumys jasaý sheberlikterin, qabiletterin, ulttyq óner sándigin damytý;
v) tárbıelik máni: jumys kezindegi qaýipsizdik erejelerdi eskere otyryp, uqyptylyqqa, tıanaqtylyqqa, tárbıeleý.
Sabaqtyń túri: aralas sabaq.
Kórnekilikter: syzbalar, arnaıy buıym túrleri, nusqaý kartasy t. b.
Sabaqtyń jabdyqtanylýy: mata, qaıshy, qatyrma materıal, ıne, jip, bor, buıymnyń úlgisi, oıý úlgileri.
Oqytý ádisi: baıandaý, suraq - jaýap, saramandyq.

Sabaqtyń barysy.
İ. Uıymdastyrý kezeńi.
a) Oqýshylardy túgendeý;
á) Jumys daıyndyǵyn qadaǵalaý;
b) Kerekti qural saımandardy daıyndaý.
İİ. Úı tapsyrmasyn suraý.
a) Baskıimniń qandaı túrlerin bilesińder?
á) Sáýkeleni qandaı jaǵdaıda kıedi jáne ol kimge arnalǵan?
b) Qyzdar taqıasyn qalaı tigedi?
v) Japsyrma kıimniń qaı tusyna ornalasýy kerek?
g) Bórikti qandaı materıaldan tigedi?
d) Kımeshek kimderge arnap tigiledi?

İİİ. Jańa sabaq.
Sonaý jazý - syzý bolmaǵan erte zamanda adam óz oıyn tasqa, súıekke, aǵashqa oıyp, qashap túsirip otyrǵan. Bir kezde osy oıý - tańbalar kele - kele kıizge, mataǵa, tekemet, syrmaqtarǵa túsirildi. Ata - babalarymyz ǵasyrlar boıyndaǵy dástúrleri boıynsha jıǵan qazaq halqy óz talǵamyna saı kúnbe - kúngi turmysqa qajet buıymdardy óndirýdi óristetken.
Qazaqtyń qolónerinde neshe túrli ádemi órnekter bar. Qandaı órnek bolmasyn adam balasy ózin qorshaǵan dúnıeden alǵan ejelden málim, sondyqtan jalpy órnek ataýlaryn maǵynasyna qaraı mynandaı toptarǵa toptaýǵa bolady.
Jalpy oıý - órnektiń 4 toby bar: geometrıalyq(tórt burysh, úsh burysh, romb, t. b.), kosmogenıalyq (dóńgelek, tórt qulaq, shımaı, shuǵyla, betpes, shet, t. b.) ósimdik tektes(japyraq, shıyrshyq gúl, aǵash, t. b.) zoomorftyq (jan - janýarlardyń tabıǵı jáne fantasıkalyq beıneleri, qoshqar múıiz jáne onyń túrleriniń nusqalary). Qazaq oıý - órnekteriniń óte jıi qoldanylatyn 200 - den astam túri bar, al ǵalymdarynyń aıtýy boıynsha jalpy 500 - den asady, sebebi, bul áli de qazaq qolóneriniń zerttelip bitpegendigin kórsetedi.
Búgingi sabaqta buıymdy ulttyń órnekterimen óńdeý ádisterin úırenemiz. Jumysty bastamas buryn esterinde bolatyn nárse saqtyq pen tazalyq jaıy. Tigis tikkende oımaq qoldaný kerek. Qyrqý, kesýge almas qoldanýǵa bolmaıdy.
Oqýshylar qaıshyǵa, ınege qatysty qandaı qaýipsizdik erejesin saqtaýymyz kerek?
1. Qaıshy ótkir bolýy shart.
2. Qaıshynyń júzin jabyq túrge keltirip, partanyń oń jaǵyna qoıamyz.
3. Qaıshymen uzatardy qulaǵyn joǵary qaratyp, ushyn ózińe qaratyp ber.
4. Ineni arnaıy jastyqshaǵa shanshy, óıtkeni ol ıneni joǵalýdan, tótenshe jaǵdaıdan saqtaıdy.
5. Ineni uzatarda ushyn ózińe qaratyp, kisige jippen sabaqtap ber.
6. Inemen tikkende aýzyńa salýshy bolma.
7. Synǵa ıneni tastama, ony zaqymdaıtyn jerge tasta.
Sonymen oıýlanǵan tór kórpeniń kózdiń jaýyn alatyn oıý - órnekterdiń oryndalý tehnologıasyn qarastyraıyq.
Japsyrma matanyń ústine kelesi japsyrma matany qoıý arqyly jasalady. Aldymen japsyrma retinde qoldanylatyn matany arnaıy juqa matamen jelimdep qoıady. Sodan keıin sýretti nemese beıneni bormen nemese basqa belgileý quralmen túsiredi. Budan soń oıý - órnekti kesip bólip alady. Órnektiń shetterin keste tigisterimen tigý kerek.
Eger biz japsyrmany odan da bederli etkimiz kelse, ony ústinen bastyra kestelep shyǵýdyń qıyndyǵy joq. Onyń shet - sheti taǵy da altyn nemese kúmis parshanyń jińishke taspasymen ádipteledi.
Áshekeılerdi túsire bilý - úlken óner. Ol ekiniń biriniń qolynan kele bermeıdi. Onyń ózindik erekshelikteri, talaby bar. Kez kelgen mataǵa jyltyraǵyn japsyrma japsyrsańyz, onyń ári ashylyp shyǵa keledi. Aldymen qandaı jáne onyń qandaı tustaryna japsyrma jasaýdy bilý kerek. Japsyrmany retsiz, sansyz, kóp qoldana berýge bolmaıdy, sebebi ol buıymnyń árin kirgizýdiń ornyna ony qashyryp jiberedi.

Birinshi kerekti qural - jabdyqtarmen qatar mata túrlerin tańdap alamyz. Oıýlanǵan tór kórpege bir tústi velúr matasy tańdalady. Mata 45h45sm etip 6 - ty dana qıylady. Basqa tústi matadan oıý úlgilerin daıyndaımyz. Daıyn úlgiler jelimdeý tásili arqyly mataǵa japsyrylady. Japsyrylǵan oıýlardyń shetterin áshekeıleý tigisi arqyly ásemdeýge bolady. Áshekeıleý jumystarynyń birneshe túri bar. Ony árkim ózinshe oryndaýyna bolady. Mysaly: bezendirý túrleriniń ishinde kóp qoldanylatyny - biz keste. Sebebi, bul tásilmen túsken áshekeı búrtikteri ózine birden nazar aýdartady. Biz keste túsirýdiń birneshe túri bar: birinshisi, órnek boıymen tik tigister júrgizý. Ony búkil órnek boıyna birneshe qatar etip júrgiziledi. Ekinshisi órnektiń ishi gúl, kúlte, japyraq jáne basqa sýretter túrinde toltyrylyp, úsh qatar názik jelilermen shekteledi. Úshinshisi, biz keste oǵan deıingi japsyrmany ádiptep turady. Tórtinshisi, bastyra kestelengen órnekti shetinen ádipteıdi. Baý – áshekeı zattardyń biri. Ol nebir órnekterdiń naqyshyn keltire alady. Olar qoldanýyna qaraı túrli - tústi, jýandyqtary da ártúrli bolyp keledi. Baýmen órnekteý tehnıkasy: matany kergishke kerip, órnekti belgileımiz, sosyn órnektiń keskinin qýalap baýdy tigip shyǵamyz.
Oıýlanǵan tór kórpeni jasaǵanda jelimmen japsyrmalaý ádisin qoldanamyz. Polıetılendi japsyrma astyna tósep, matamen birge órnek boıynsha kesedi. Sosyn qyzdyrý tásilimen mataǵa japsyrylady.

I V Qorytyndy
Muǵalimniń sózi:
«Oıý - órnek, quraq quraý qazaqtyń keshegisi, búgingisi, erteńi»- dep Baýyrjan Momyshuly atamyz aıtqandaı, oıý oıýdy úırený, osy ónerdi jalǵastyrý senderdiń qoldaryńda.
Jas urpaq ómirli bolsyn,
Turmysy kóńildi bolsyn.
Ata - anaǵa mereıli bolsyn,
Aǵaıyn - týysqa peıildi bolsyn.
Óner - bilimge zeıindi bolsyn.
On saýsaǵynan óner tamǵan
Oıýshy bolsyn dep, - búgingi sabaǵymyzdy aıaqtaımyz.

V Baǵalaý:
VI Úıge tapsyrma:
Buıymdy ulttyq órnektermen óńdeý.