InfoHub Logo

Adamda búırek óz qyzmetin týa oryndaı bastaıdy. Biraq jas balalarda búırek qyzmetiniń birqatar kórsetkishteri kópshilik jaǵdaıda tómen bolady, tek bala eki jasqa taıanǵanda ǵana eresek adam deńgeıine jaqyndaıdy. Bul jaǵdaı, eń aldymen, búırek tininiń jetkiliksiz damyp jetilýine baılanysty (mysaly, qabyq qabaty, ıirimdi tútiksheler, tamyrlar júıesi t.b.).

Balalyq shaqtyń erte kezeńinde búırek qyzmetiniń júıke-gýmoraldyq jolmen rettelýin qamtamasyz etetin kópshilik qurylymdar jaqsy jetilmegen kúıde bolady.

Bala ómiriniń birinshi jylynda glomerýlalyq súzilý deńgeıi óte tómen, sol sıaqty keri sińý jáne nefron tútikshelerinde konsentrasıa, ıaǵnı qoıýlaný úderisteri óte jetkiliksiz júretindigi dáleldengen. Osyǵan baılanysty emshek emetin bóbekterde nesep túzilý, eresek adamdarmen salystyrǵanda, barlyq denesiniń syrtqy kólemine shaqqanda 2-3 ese artyq. Bala ómiriniń alǵashqy aıynyń aıaǵynda táýligine 300-350 ml, al 1-2 jas shamasynda 700-750 ml, 4-5 jasta 1 lıtrge jýyq, 10 jasta 1,5 lıtrge jýyq nesep túziledi. Jasalatyn nesep kólemimen salystyrǵanda, shyǵarý jıi.

Jańa týǵan bala nesebiniń quramynda belok izderi jáne sút qanty bolady. Mundaı fızıologıalyq albýmınnýrıa men laktozýrıa sebebi búırek qan shýmaqtary men tútiksheleriniń epıtelıı tininiń ótkizgishtik qasıeti joǵary bolýynan. Eresek balalardyń nesep quramynda belok, qant bolmaıdy. Eresek adamdarmen salystyrǵanda nárestelerdiń (ásirese alǵashqy aılarynda) nesep quramynda mochevına, hlorıd jáne fosfat edáýir az bolady. Bul búırektiń ıirimdi tútikshelerinde keri sińý (reabsorbsıa) úderisiniń óte joǵary júrýinen. Emshek emetin bóbekter nesebiniń quramynda hlorıd on ese az.

Búırektiń osmos jáne ıon retteıtin qyzmeti balanyń birinshi jylynda paıda bolyp, qalyptasady. Bul kezeńde eresek adammen salystyrǵanda búırek qatysýymen silti-qyshqyl tepe-teńdigi az aýysady.

Búırektiń fýnksıonaldyq damý jetkiliksizdigi týǵannan keıingi alǵashqy aılarda baıqalady: eger óte kóp mólsherde sý engizse, sýdan ýlaný paıda bolýy múmkin. Shamadan tys as tuzy da isik týdyrady, artyq tamaqtanýdan qan quramynda belok almasýdyń sońǵy ydyraý ónimderi kóbeıýi múmkin. Sonymen, eresek adam búıregimen salystyrǵanda, jańa týǵan bala búıregi damý ereksheligine baılanysty gomeostazdy tolyq qamtamasyz ete almaıdy.

Qart adamdardyń búıreginiń qyzmet erekshelikteri nashar zerttelgen.

Jas ulǵaıǵan kezeńde búırek kyzmetiniń negizgi kórsetkishteri tómendeıdi, sebebi búırektiń qanmen kamtamasyz etilý júıesi buzylyp, qan tamyrlar qabyrǵasy ózgeredi, keıbir nefron tútiksheleri ózinen-ózi joıylady. Sonyń nátıjesinde birte-birte qan shýmaqtarynyń súzý dárejesi, neseptiń qoıýlanýy (sýdyń keri qaraı sińýi 30 paıyzǵa jýyq azaıady) tómendeıdi.

H.Sátpaeva, medısına ǵylymdarynyń doktory, profesor

---