Sońǵy jańartý

(Ózgertilgen ýaqyty 3 kún buryn)
Dápterge túsken sózder

Bul dápter áýelde oqylǵan kitapqa pikir jazyp otyrý úshin arnalǵan edi. Bul - mektepti endi bitirgen jyly bolatyn.

"Kitap oqylǵannan keıin týǵan oılar" dep at qoıylyp, keıin jalǵaspaı qalǵan dápterge Ramazan Toqtarovtyń 1985 jyly "Jazýshy" baspasynan shyqqan "Sýsamyr" romanyna, noǵaı jazýshysy Súıin Qapaevtyń 1983 jyly "Jazýshy" baspasynan shyqqan "Tazasý tolǵaýy" povester men áńgimelerine, Tólek Tileýhanovtyń "Jazýshy" baspasynan 1975 jyly shyqqan "Ózgeniń baqyty úshin" povesine, Qalmuqan Isabaevtyń 1974 jyly "Jazýshy" baspasynan shyqqan "Ótkelde" romanyna, Ábish Kekilbaevtyń 1974 jyly "Jazýshy" baspasynan shyqqan "Bir ýys topyraq" roman jáne povesterine, Ersin Qoıbaǵarovtyń "Jalyn" baspasynan 1984 jyly shyqqan "Qarasha" povester men áńgimelerine, Zeınolla Shúkirovtiń 1983 jyly "Jazýshy" baspasynan shyqqan "Otty ótkelder" romanyna, tatar jazýshysy Samat Shakırdyń "Jalyn" baspasynan 1985 jyly shyqqan "Ańyzǵa aınalǵan esimder" povesine, Rafael Nıazbekovtiń 1986 jyly "Jazýshy" baspasynan shyqqan "Qyzyl úı" romanyna, Nurqasym Qazybekovtiń 1982 jyly "Jalyn" baspasynan shyqqan "Aǵaıyn" povester men áńgimeler jınaǵyna, "Mektep" baspasynan 1984 jyly shyqqan "Qazaq áńgimeleri" jınaǵyna, orys jazýshysy Lev Lınkovtyń 1956 jyly Qazaq memlekettik kórkem ádebıet baspasynan shyqqan "Kári tasbaqanyń" kapıtany" povesine, aǵylshyn jazýshysy Somerset Moemniń 1968 jyly "Jazýshy" baspasynan shyqqan "El shetinde" áńgimeler jınaǵyna, lıtvan jazýshysy Vıtaýtas Býbnıstiń 1983 jyly "Jazýshy" baspasynan shyqqan "Tamyzdyń úsh kúni" romanyna, orys jazýshysy M.Prılejaevanyń "Jazýshy" baspasynan 1983 jyly shyqqan "Úsh apta tynys" povesine, Ánes Saraevtyń "Jazýshy" baspasynan 1976 jyly shyqqan "Tosqaýyl" romanyna, Qaraýylbek Qazıevtiń "Jalyn" baspasynan 1984 jyly shyqqan "Kempirqosaq" povester men áńgimeler jınaǵyna, F.Dostoevskııdiń "Jazýshy" baspasynan 1972 jyly shyqqan "Qylmys pen jaza" romanyna, Ǵalymjan Qallemovtyń "Jalyn" baspasynan 1987 jyly shyqqan "Uzaq ǵumyr" povester men áńgimelerine, Seıtjan Omarovtyń 1987 jyly "Jazýshy" baspasynan shyqqan "Arman asýy" povester men áńgimelerine kitap oqylǵannan keıin óziniń alǵan áseri men pikirlerin jazyp, dápter bir jyldaı ýaqyt jalǵanyp otyrypty.

Keıin stýdent bolǵanda bitirýshi kýrstaǵy "Kórkem teksti lıngvısıkalyq taldaý" páninen synaq tapsyrǵanda da shyǵarmaǵa pikir bildirý turǵysynda sonyń da bir paıdasy tıgendeı. Bul synaqqa jazýshy Serik Asylbekovtiń "Muǵalimder kúni" atty shyǵarmasynyń ishindegi "Ádebıet pániniń oqytýshysy" dep atalatyn áńgimesine tek shyǵarmanyń tili turǵysynan ǵana emes, taqyryp, ıdeıa, sújet, kompozısıa, sonymen birge keıipkerlerine baǵa berýge umtylys tanytqan jáne kitap ta, áńgime de mektep, muǵalimder ómirine baılanysty bolǵandyqtan "Qyr-syry mol taqyryp" dep at qoıǵan jazbasymen kelip, tapsyryp shyqqan edi.

Dápterge sol kezde tek oqylǵan kitapqa pikir jazylyp qana qoıǵan joq edi. Sonymen birge oqylǵan baspasóz betindegi nemese kitap ishindegi ózine unaǵan uly adamdardyń sózderi de jazylyp otyrdy. Sondaı sózderdiń biri - "Qandaı muratyń bolsa da, óz eńbegińe sen, basqaǵa telmirme" degen Ǵabdolla Sadyqulynyń sózi "Bilim jáne eńbek" jýrnalynan alynyp jazylǵan eken. "Bóbekti oqyt - sonda álemge adam syılaısyń". Gúgonyń sózi. Bul da "Bilim jáne eńbek" jýrnalynan alynǵan. "Adam tárbıesi onyń týýynan bastalady, sóılemes buryn, estimes buryn ol tálim ala bastaıdy". J.J.Rýssonyń sózi. "Uly múmkindikterdiń barshasy - balalardyń boıynda". L.Tolstoıdyń sózi. Bul ekeýi de "Qazaq kalendarynan" alynyp jazylǵan.

Keıin stýdenttik kezde jáne muǵalimdik jumysynyń alǵashqy jylynda dápter taǵy da osyndaı bir-eki sózdermen tolyǵypty. "Bir ǵana mamandyq jetegine ergen kisi biryńǵaı preparator bolyp qalady. Odan jalpy órleý, óziniń mamandyǵyn jetildirý ıdeıalary týmaıdy". Akademık Arsımovıchtiń sózi. "Eshkim de nadan bolmaýǵa tıis. Barlyq ǵylym men barlyq óner negizderin árkim bilýge mindetti. Siz etikshi nemese hımıa profesory bolǵanyńyzben, eger sizdiń janyńyz kez kelgen ónerdiń birine ǵana jabyq bolsa, onda sizdiń kemtar bolǵanyńyz". A.V.Lýnacharskııdiń sózi. Bular "Jalyn" jýrnalynan alynǵan.

Al "Berik bolsyn bosaǵa", "Jalyn", V.A.Sýhomlınskıı. "Qyzyma hat" degen sózderdiń tusyna mynadaı jazý túsipti:

...Óziniń jynystyq nápsi qumaryn basýǵa áreket jasaıtyn, biraq naqty er-azamat bolýǵa rýhanı ázir emes er bala ǵana nadan emes, "júgensiz" sezimniń tolqynynda eriksiz qalqı beretin jáne óziniń bilmestiginen "ózim de bilmeımin nege ekenin, ne qylsań so qyl - biraq súıemin ony" deýmen aqtalǵysy keletin qyz bala da nadan.

Al vengrdiń aqyny Shandor Petefı: "Ómir - men úshin bárinen qymbat, ómirden qymbat - mahabbat, al biraq elimniń erkindigi men azattyǵy úshin qajet bolsa, ekeýin de qurban etýge ázirmin" degen eken. "Qazaq ádebıeti" gazetinen alynǵan.


You Might Also Like

Jańalyqtar

Jarnama