Daryndy sýretshi
Sabaqtyń taqyryby: Daryndy sýretshi
Sabaqtyń maqsaty:
1. Oqýshylarǵa qazaqtyń sańlaq sýretshisi Ábilhan Qasteev týraly bilimderin tolyqtyra túsý. Avtor jaıly maǵlumat berý.
2. Oqýshylardyń tildik, sózdik qorlaryn molaıtý, tanymdyq oılaý qabiletterin arttyrý.
3. Ulttyq ónerge degen súıispenshilik arqyly estetıkalyq tárbıe berý.
Sabaqtyń tıpi: Jańa bilimdi ıgerý sabaǵy.
Sabaqtyń túri: Aralas sabaq.
Pánaralyq baılanys: Beıneleý, mýzyka.
Sabaqtyń ádis-tásilderi: Suraq-jaýap, oı qozǵaý, oıyn túrleri.
Sabaqtyń kórnekiligi: sýretter, kitapsha.
Sabaqtyń barysy
I. Uıymdastyrý kezeńi. Amandasý. Balalardy túgendeý. Bir-birine sáttilik.
II. Úı tapsyrmasyn tekserý. K. Tolybaevtyń «Jeztańdaı ánshi» áńgimesi.
Oqýshylarǵa áńgime týraly túsinikterin áńgimeletý.
Úı tapsyrmasyn qorytý. « Oramal tastamaq oıynymen».
1. Manarbek Almatyǵa ne úshin keldi? 2. Saǵan qandaı halyq ánderi unaıdy? 3. Halyq ánderi qalaı taraıdy? 4. Qandaı ánderdi halyq ánderi deımiz? 5. Áńgimedegi keıipkerlerdi ata.
Úıge tapsyrmaǵa ónerge baılanysty maqal-mátelder jınaý berilgen bolatyn. Maqal-mátel suraý
Óner degenimiz ne? Óner: án aıtý, sýret salý, bı bıleý, músindeý, tigis tigý, aıtys aıtý, t. b. Búgingi sabaǵymyz ónerdiń bir túri sýret salý óneri týraly bolmaq.
III. Jańa sabaq.
Ábilhan Qasteev (1904 — 1973 jj.) — qazaqtyń áıgili keskindemeshisi, grafık-sýretshi, qazaq beıneleý óneriniń negizin salýshylardyń biri. Týyp-ósken jeri — Almaty oblysyna qarasty Jarkent tóńiregi. Topyraq buıyrǵan jeri — Almaty qalasy. Qazaqstannyń halyq sýretshisi (1944). Qazaqstan Sýretshiler odaǵy basqarmasynyń tóraǵasy (1945-1956). Eńbek jolyn Túrksib temir jol qurylysynda jumysshy bolyp bastady. Máskeýdegi kórkemsýret stýdıalarynda N. G. Hlýdov penI. Brodskııden sabaqaldy (1929-1936). Halyq ómiriniń alýan kórinisterin shynaıy beınelegen myńnan astam kórkem týyndylardy dúnıege keltirgen.
Ábilhan qolónerge, odan soń sýretshilik ónerge jastaıynan beıim bolǵan. Anasy Aıǵansha kilem, alasha, baý-basqur toqýǵa, syrmaq syrýǵa, shym shı jasaýǵa sheber adam bolypty. Ábilhan osy halyq ónerine bala kezinen kóz qanyqtyryp, anasyna oıý-órnekter salýǵa kómektesip, sýret ónerine qolyn úıretip ósedi. Onyń 1930-1931 jyldary salǵan "Qaryndastyń portreti", "Avtoportret" atty týyndylary tupnusqaǵa uqsastyǵymen jáne keıipker bolmysyn ashýǵa degen talpynysymen erekshelenedi. Ol birte-birte el ómiriniń alýan salaly tirshilik-tynysyna den qoıyp, tarıhı-áleýmettik ózgeristerge sýretker zerdesimen qaraı bastaıdy. Onyń "Mektepte" (1930), "Túrksib" (1932), "Jambyldyń portreti" (1937), "Eski jáne jańa turmys" (1937-1941), "Amankeldi sarbazdary" (1970), "Jas Abaı" (1945) sıaqty týyndylary daryndy sýretshiniń ótken men búgindi shynshyldyqpen bederlegen kórkem shejire ispettes. Ábilhan — týǵan jerdiń ásem tabıǵatyn, onyń dıdaryndaǵy adam qolynyń jasampaz ózgeristerin zor shabytpen bederleı alǵan sýretker. Onyń "Bıik taýly muz aıdyn" (1954), "Gýl ashqan alma" (1958), "Meniń Otanym" (1959), "Jaılaýdaǵy avto-dúken" (1963), "Qapshaǵaı GES-i" (1972) sıaqty polotnolary epıkalyq qarymymen, shynshyldyǵymen nazar aýdarady. Ábilhan Qasteev sýretshi retinde ózindik dara qoltańbasymen ǵana erekshelenip qoımaıdy, sonymen birge, ol — týǵan jeri men ósken elin perzenttik mahabbatpen jyrlaı alǵan birtýar sýretker. ]Tanymal týyndylary
«Kolhozdaǵy sút ferma», «Maqta jınaý», «Kolhozdyń toıy», «Qyz alyp qashý», «Satyp alynǵan qalyńdyq», «Altyn astyq», «Aqsaı kareri», «Medeý muz aıdyny», «Túrksib», «Talas jaǵalaýy», «Qapshaǵaı dalasy». Sonymen qatar Kenesary Qasymov, Abaı, Shoqan Ýálıhanov, Jambyldyń portretteri; erekshe tanymal bolyp tabylatyn portreti – «Amangeldi Imanov» portreti.
Oqýlyqpen jumys.
Tizbekteı oqý. Taýyp oqý.
Sergitý sáti.
Bıshi buralyp bıleıdi,
Kúıshi dombyra tartady
Sportshy júgirip, sekiredi,
Oqýshy otyryp, sabaq oqıdy.
Dáptermen jumys.
Sózdikpen jumys.
Basqur – ýyq pen keregeniń túıisken jerin syrtynan bastyra baılaıtyn órnekti jalpaq qur.
Bilgenge marjan
Qazaqtyń tuńǵysh kásipqoı sýretshileriniń biri – Sh. Ýálıhanov. Ol týǵan jer kórinisterin, eskertkishterdi qaǵaz betine túsirgen.
Óleńniń belgili bir ólshemi bolady. Óleń – yrǵaqqa, uıqasqa qurylǵan kórkem sóz. Óleńdi aqyn shyǵarady.
Óleń taqyryby jaǵynan Otan, tabıǵat, kóńil kúı, eńbek sıaqty túrlerge bólinedi.
Qorytyndy. Ábilhan Qasteevtiń týyndylarynyń artynda suraqtar bar. Sol suraqtarǵa jaýap berý arqyly sabaqty qorytyndylaý.
Úıge tapsyrma: Á. Qasteev ómirbaıanyn túsinip oqý.
Baǵalaý.
Sabaqtyń maqsaty:
1. Oqýshylarǵa qazaqtyń sańlaq sýretshisi Ábilhan Qasteev týraly bilimderin tolyqtyra túsý. Avtor jaıly maǵlumat berý.
2. Oqýshylardyń tildik, sózdik qorlaryn molaıtý, tanymdyq oılaý qabiletterin arttyrý.
3. Ulttyq ónerge degen súıispenshilik arqyly estetıkalyq tárbıe berý.
Sabaqtyń tıpi: Jańa bilimdi ıgerý sabaǵy.
Sabaqtyń túri: Aralas sabaq.
Pánaralyq baılanys: Beıneleý, mýzyka.
Sabaqtyń ádis-tásilderi: Suraq-jaýap, oı qozǵaý, oıyn túrleri.
Sabaqtyń kórnekiligi: sýretter, kitapsha.
Sabaqtyń barysy
I. Uıymdastyrý kezeńi. Amandasý. Balalardy túgendeý. Bir-birine sáttilik.
II. Úı tapsyrmasyn tekserý. K. Tolybaevtyń «Jeztańdaı ánshi» áńgimesi.
Oqýshylarǵa áńgime týraly túsinikterin áńgimeletý.
Úı tapsyrmasyn qorytý. « Oramal tastamaq oıynymen».
1. Manarbek Almatyǵa ne úshin keldi? 2. Saǵan qandaı halyq ánderi unaıdy? 3. Halyq ánderi qalaı taraıdy? 4. Qandaı ánderdi halyq ánderi deımiz? 5. Áńgimedegi keıipkerlerdi ata.
Úıge tapsyrmaǵa ónerge baılanysty maqal-mátelder jınaý berilgen bolatyn. Maqal-mátel suraý
Óner degenimiz ne? Óner: án aıtý, sýret salý, bı bıleý, músindeý, tigis tigý, aıtys aıtý, t. b. Búgingi sabaǵymyz ónerdiń bir túri sýret salý óneri týraly bolmaq.
III. Jańa sabaq.
Ábilhan Qasteev (1904 — 1973 jj.) — qazaqtyń áıgili keskindemeshisi, grafık-sýretshi, qazaq beıneleý óneriniń negizin salýshylardyń biri. Týyp-ósken jeri — Almaty oblysyna qarasty Jarkent tóńiregi. Topyraq buıyrǵan jeri — Almaty qalasy. Qazaqstannyń halyq sýretshisi (1944). Qazaqstan Sýretshiler odaǵy basqarmasynyń tóraǵasy (1945-1956). Eńbek jolyn Túrksib temir jol qurylysynda jumysshy bolyp bastady. Máskeýdegi kórkemsýret stýdıalarynda N. G. Hlýdov penI. Brodskııden sabaqaldy (1929-1936). Halyq ómiriniń alýan kórinisterin shynaıy beınelegen myńnan astam kórkem týyndylardy dúnıege keltirgen.
Ábilhan qolónerge, odan soń sýretshilik ónerge jastaıynan beıim bolǵan. Anasy Aıǵansha kilem, alasha, baý-basqur toqýǵa, syrmaq syrýǵa, shym shı jasaýǵa sheber adam bolypty. Ábilhan osy halyq ónerine bala kezinen kóz qanyqtyryp, anasyna oıý-órnekter salýǵa kómektesip, sýret ónerine qolyn úıretip ósedi. Onyń 1930-1931 jyldary salǵan "Qaryndastyń portreti", "Avtoportret" atty týyndylary tupnusqaǵa uqsastyǵymen jáne keıipker bolmysyn ashýǵa degen talpynysymen erekshelenedi. Ol birte-birte el ómiriniń alýan salaly tirshilik-tynysyna den qoıyp, tarıhı-áleýmettik ózgeristerge sýretker zerdesimen qaraı bastaıdy. Onyń "Mektepte" (1930), "Túrksib" (1932), "Jambyldyń portreti" (1937), "Eski jáne jańa turmys" (1937-1941), "Amankeldi sarbazdary" (1970), "Jas Abaı" (1945) sıaqty týyndylary daryndy sýretshiniń ótken men búgindi shynshyldyqpen bederlegen kórkem shejire ispettes. Ábilhan — týǵan jerdiń ásem tabıǵatyn, onyń dıdaryndaǵy adam qolynyń jasampaz ózgeristerin zor shabytpen bederleı alǵan sýretker. Onyń "Bıik taýly muz aıdyn" (1954), "Gýl ashqan alma" (1958), "Meniń Otanym" (1959), "Jaılaýdaǵy avto-dúken" (1963), "Qapshaǵaı GES-i" (1972) sıaqty polotnolary epıkalyq qarymymen, shynshyldyǵymen nazar aýdarady. Ábilhan Qasteev sýretshi retinde ózindik dara qoltańbasymen ǵana erekshelenip qoımaıdy, sonymen birge, ol — týǵan jeri men ósken elin perzenttik mahabbatpen jyrlaı alǵan birtýar sýretker. ]Tanymal týyndylary
«Kolhozdaǵy sút ferma», «Maqta jınaý», «Kolhozdyń toıy», «Qyz alyp qashý», «Satyp alynǵan qalyńdyq», «Altyn astyq», «Aqsaı kareri», «Medeý muz aıdyny», «Túrksib», «Talas jaǵalaýy», «Qapshaǵaı dalasy». Sonymen qatar Kenesary Qasymov, Abaı, Shoqan Ýálıhanov, Jambyldyń portretteri; erekshe tanymal bolyp tabylatyn portreti – «Amangeldi Imanov» portreti.
Oqýlyqpen jumys.
Tizbekteı oqý. Taýyp oqý.
Sergitý sáti.
Bıshi buralyp bıleıdi,
Kúıshi dombyra tartady
Sportshy júgirip, sekiredi,
Oqýshy otyryp, sabaq oqıdy.
Dáptermen jumys.
Sózdikpen jumys.
Basqur – ýyq pen keregeniń túıisken jerin syrtynan bastyra baılaıtyn órnekti jalpaq qur.
Bilgenge marjan
Qazaqtyń tuńǵysh kásipqoı sýretshileriniń biri – Sh. Ýálıhanov. Ol týǵan jer kórinisterin, eskertkishterdi qaǵaz betine túsirgen.
Óleńniń belgili bir ólshemi bolady. Óleń – yrǵaqqa, uıqasqa qurylǵan kórkem sóz. Óleńdi aqyn shyǵarady.
Óleń taqyryby jaǵynan Otan, tabıǵat, kóńil kúı, eńbek sıaqty túrlerge bólinedi.
Qorytyndy. Ábilhan Qasteevtiń týyndylarynyń artynda suraqtar bar. Sol suraqtarǵa jaýap berý arqyly sabaqty qorytyndylaý.
Úıge tapsyrma: Á. Qasteev ómirbaıanyn túsinip oqý.
Baǵalaý.
You Might Also Like
-
Sabaqtyń taqyryby: Kúrdeli qurylymdy teńdeýlerdi sheshý
