Dersehan Buqashjan týraly jyr
Qostanaı oblysy, Qostanaı qalasy,
№1 orta mektebiniń qazaq tili men ádebıet muǵalimi
Rahımova Elmıra Ersálimqyzy
6 - synyp
Sabaqtyń taqyryby: Dersehanuly Buqashjan týraly ańyz
Sabaqtyń maqsaty: Oqýshylarǵa segizinshi ǵasyrda ómir súrgen túrki halyqtarynyń ataqty aqyny, kúıshi Qorqyt týraly bilim berý.
Oqýshylardyń tilderin damytý, Qorqyt baba týraly ańyzdardy, derekterdi óz betinshe oqyp, tanysý arqyly zertteýshilik, shyǵarmashylyq daǵdylaryn arttyrý.
Óz eliniń tarıhyna degen súıispenshilikterin arttyrý.
Sabaqtyń kórnekiligi: Qorqyt ata portreti, Qorqyt atanyń kesenesi jaıly beınefılm, Power Roint baǵdarlamasynda jasalǵan prezentasıa, ınteraktıvti taqta.
Pánaralyq baılanys: tarıh, geografıa.
Sabaqtyń túri: tanym sabaq.
İ. Uıymdastyrý kezeńi.
Qyzyǵýshylyqty oıatý: (Taqtadan qobyzdyń sýreti kórsetiledi) - Taqtadan ne kórip tursyńdar?
- Mýzykalyq aspap.
- Qandaı mýzykalyq aspap?
- Qazaq halqynyń ulttyq aspaby – qobyz.
Interaktıvti taqtanyń kómegimen krosvord sheshý:
Q o r q y t
Oqýshylardy úsh topqa bólip, sabaqtyń maqsatymen tanystyrý: - Qurmetti oqýshylar, ótken sabaqta sizder qazaq halqynyń ejelgi dáýir ádebıetimen tanystyńyzdar. Osy sabaqta biz ejelgi dáýir ádebıeti týraly bilimimizdi tolyqtyryp, tereńdete túsemiz. Segizinshi ǵasyrda ómir súrgen ataqty aqyn, kúıshi Qorqyt ata týraly áńgime qozǵaımyz.
İİ. Ótken taqyrypty pysyqtaý, jańa sabaqty meńgerý úshin myna tapsyrmalardy oryndaıyq. Tapsyrmalar birneshe kezeńnen turady:
1. Máńgilik ómirdi ańsaǵan Qorqyt
2. Sóz – mergen ( sózdikpen jumys)
3. Dersehanuly Buqashjan týraly jyr:
a) Jyrdy oqý;
á) jyrdy aýdarý;
b) jospar qurý;
v) áńgimeleý
4. Maqal – sóz máıegi
5. Qorqyt atanyń naqyl sózderinen
6. Saýalhat.
- «Qorqyt ata kitaby» (Vİİİ ǵ.). Osy kúnge deıin Germanıada 12 jyrdan turatyn qoljazba kúıinde jáne Italıada 6 jyrdan turatyn qoljazba kúıinde saqtalǵan.
- Qobyz týraly ne bilesińder? Qandaı ańyz bildińder?
(Balalar ózderi qobyz týraly ne biletinderin, qandaı ańyz oqyp kelgenderi týraly aıtyp beredi).
Muǵalimniń sózi: Jaqsy, osy qobyz degen mýzykalyq aspapty alǵash ret jasaǵan Qorqyt atamyz týraly áńgimelesemiz. (Taqtadan Qorqyt ata portreti jáne jerlengen kesenesi týraly beınefılm kórsetiledi).
- Qorqyt ata – VIII ǵasyrda Syrdarıa ózeniniń boıynda burynǵy Jankent qalasy mańynda ómir súrgen batyr, ataqty aqyn, asqan kúıshi. Ol týraly kóptegen ańyzdar saqtalǵan. El aýzyndaǵy ańyzdarda Qorqyt ata máńgi ólmeıtin ómir izdeýshi, máńgilik ómir úshin kúresker retinde aıtylady. Biraq ol ómiriniń sońynda ólmeıtin nárse joq eken degen pikirge keledi. Endi Qorqyt ata máńgilik ómirdi qobyz sarynynan izdeıdi eken. Uly kúıshige ózi izdegen máńgilik ómir onyń ónerinde sıaqty kórinedi. Ol kúılerin tolassyz tartyp, dúnıeden ótedi.
Ózi ólgenmen artynda kúıleri, ulǵatty sózderi qalady. Al ádebıet tarıhynda derekti túrde Qorqyt ata kitaby bar. Qorqyt ata kitaby osy kúnge deıin Drezden qalasynda on eki jyrdan turatyn qoljazba kúıinde jáne Italıada alty jyrdan turatyn qoljazba kúıinde saqtalyp keledi. Qorqyt ata kitabyn VIII ǵasyrlarda jáne odan da buryn týǵan ańyzdardyń jınaǵy deýge bolady. Olardy jyr túrinde jazǵan – Qorqyt ata. Kitapta qazaq halqynyń qurylýyna tikeleı qatysy bar, tarıhta belgili oǵyz taıpalarynyń taǵdyryna baılanysty oqıǵalar baıandalady. Qorqyt ata kitaby mynadaı jyrlardan turady:
- Dersehan uly Buqash týraly jyr,
- Qazan bektiń aýylyn jaý shapqany týraly jyr,
- Oǵyz qaǵan jyry t. b.
Kelesi sabaǵymyzda osy Qorqyt atanyń «Dersehan uly Buqashjan týraly jyrymen» tanysamyz.
Mátinmen jumys:
A) sózdik jumysy:
Jelmaıa – verblúdısa
Ajal – smert
Áýen – mýzyka, melodıa
Zırat – mogıla
Úzdiksiz – nepreryvno
Á) mátindi muǵalimniń mánerlep oqýy
B) mátindi oqýshylardyń ózderiniń oqyp shyǵýy
V) mátin boıynsha ár topqa tapsyrma berý. Árbir top óz tapsyrmalary boıynsha mátinnen kerekti úzindilerdi taýyp, óz sózderimen áńgimelep aıtyp beredi
İ top –
İİ top –
İİİ top –
Interaktıvti taqtamen jumys:
Sımvol - sózderdiń astyn syz:
a) ólimdi bildiretin sózderdi qara syzyqpen;
á) ómirdi bildiretin sózderdi jasyl syzyqpen;
Oqýshylar sózderdi dápterlerine kóshirip jazyp, astyn syzady.
Krosvordty durys sheshseńder, boıalǵan bólikterden «Qorqyt ata kitaby» qazirgi kezde qaı qalada saqtalǵanyn oqısyńdar.
1. Qazaqtyń ulttyq mýzykalyq aspaby. (dombyra)
2. Qorqyt atanyń túıesi. (Jelmaıa)
3. Mıf, legenda sózderiniń aýdarmasy. (ańyz)
4. Qorqyt ata qaı ózenniń jaǵasynda týyp - ósken? (Syrdarıa)
6. Mýzyka, melodıa sózderiniń aýdarmasy (áýen)
7. Qorqyt ata neniń ýynan qaıtys boldy? (jylan)
(jasyryn sóz – «Drezden»).
Dáptermen jumys: oqýshylar Qorqyt atanyń unaǵan naqyl sózderin dápterlerine kóshirip jazady.
Qorqyt atanyń naqyl sózderinen
Ana úshin bala – eki kózdiń syńary. Ulyń ósip jetilse – ot basynyń mereıi, bas - kózi.
Ata dańqyn shyǵaryp, óziniń tegin qýǵan balaǵa eshkim jetpeıdi.
Atanyń atyn bylǵaǵan aqylsyz balanyń týmaǵany artyq.
Ótirik sóz órge baspaıdy. Ótirikshi bolǵannan, jaryq kórip, ómir súrmegen kóp artyq. Sózine berik, shynshyl adamǵa bul dúnıede otyz jyldy úshke kóbeıtip ómir súrgen de az.
İV. Sabaqty qorytyndylaý. Balalar, búgingi sabaǵymyzda Qorqyt ata týraly bilimimizdi tolyqtyrdyq. Qorqyt babamyz týraly ne bildik?
(Balalardyń jaýaptary)
V. Úı jumysy, baǵalaý.
№1 orta mektebiniń qazaq tili men ádebıet muǵalimi
Rahımova Elmıra Ersálimqyzy
6 - synyp
Sabaqtyń taqyryby: Dersehanuly Buqashjan týraly ańyz
Sabaqtyń maqsaty: Oqýshylarǵa segizinshi ǵasyrda ómir súrgen túrki halyqtarynyń ataqty aqyny, kúıshi Qorqyt týraly bilim berý.
Oqýshylardyń tilderin damytý, Qorqyt baba týraly ańyzdardy, derekterdi óz betinshe oqyp, tanysý arqyly zertteýshilik, shyǵarmashylyq daǵdylaryn arttyrý.
Óz eliniń tarıhyna degen súıispenshilikterin arttyrý.
Sabaqtyń kórnekiligi: Qorqyt ata portreti, Qorqyt atanyń kesenesi jaıly beınefılm, Power Roint baǵdarlamasynda jasalǵan prezentasıa, ınteraktıvti taqta.
Pánaralyq baılanys: tarıh, geografıa.
Sabaqtyń túri: tanym sabaq.
İ. Uıymdastyrý kezeńi.
Qyzyǵýshylyqty oıatý: (Taqtadan qobyzdyń sýreti kórsetiledi) - Taqtadan ne kórip tursyńdar?
- Mýzykalyq aspap.
- Qandaı mýzykalyq aspap?
- Qazaq halqynyń ulttyq aspaby – qobyz.
Interaktıvti taqtanyń kómegimen krosvord sheshý:
Q o r q y t
Oqýshylardy úsh topqa bólip, sabaqtyń maqsatymen tanystyrý: - Qurmetti oqýshylar, ótken sabaqta sizder qazaq halqynyń ejelgi dáýir ádebıetimen tanystyńyzdar. Osy sabaqta biz ejelgi dáýir ádebıeti týraly bilimimizdi tolyqtyryp, tereńdete túsemiz. Segizinshi ǵasyrda ómir súrgen ataqty aqyn, kúıshi Qorqyt ata týraly áńgime qozǵaımyz.
İİ. Ótken taqyrypty pysyqtaý, jańa sabaqty meńgerý úshin myna tapsyrmalardy oryndaıyq. Tapsyrmalar birneshe kezeńnen turady:
1. Máńgilik ómirdi ańsaǵan Qorqyt
2. Sóz – mergen ( sózdikpen jumys)
3. Dersehanuly Buqashjan týraly jyr:
a) Jyrdy oqý;
á) jyrdy aýdarý;
b) jospar qurý;
v) áńgimeleý
4. Maqal – sóz máıegi
5. Qorqyt atanyń naqyl sózderinen
6. Saýalhat.
- «Qorqyt ata kitaby» (Vİİİ ǵ.). Osy kúnge deıin Germanıada 12 jyrdan turatyn qoljazba kúıinde jáne Italıada 6 jyrdan turatyn qoljazba kúıinde saqtalǵan.
- Qobyz týraly ne bilesińder? Qandaı ańyz bildińder?
(Balalar ózderi qobyz týraly ne biletinderin, qandaı ańyz oqyp kelgenderi týraly aıtyp beredi).
Muǵalimniń sózi: Jaqsy, osy qobyz degen mýzykalyq aspapty alǵash ret jasaǵan Qorqyt atamyz týraly áńgimelesemiz. (Taqtadan Qorqyt ata portreti jáne jerlengen kesenesi týraly beınefılm kórsetiledi).
- Qorqyt ata – VIII ǵasyrda Syrdarıa ózeniniń boıynda burynǵy Jankent qalasy mańynda ómir súrgen batyr, ataqty aqyn, asqan kúıshi. Ol týraly kóptegen ańyzdar saqtalǵan. El aýzyndaǵy ańyzdarda Qorqyt ata máńgi ólmeıtin ómir izdeýshi, máńgilik ómir úshin kúresker retinde aıtylady. Biraq ol ómiriniń sońynda ólmeıtin nárse joq eken degen pikirge keledi. Endi Qorqyt ata máńgilik ómirdi qobyz sarynynan izdeıdi eken. Uly kúıshige ózi izdegen máńgilik ómir onyń ónerinde sıaqty kórinedi. Ol kúılerin tolassyz tartyp, dúnıeden ótedi.
Ózi ólgenmen artynda kúıleri, ulǵatty sózderi qalady. Al ádebıet tarıhynda derekti túrde Qorqyt ata kitaby bar. Qorqyt ata kitaby osy kúnge deıin Drezden qalasynda on eki jyrdan turatyn qoljazba kúıinde jáne Italıada alty jyrdan turatyn qoljazba kúıinde saqtalyp keledi. Qorqyt ata kitabyn VIII ǵasyrlarda jáne odan da buryn týǵan ańyzdardyń jınaǵy deýge bolady. Olardy jyr túrinde jazǵan – Qorqyt ata. Kitapta qazaq halqynyń qurylýyna tikeleı qatysy bar, tarıhta belgili oǵyz taıpalarynyń taǵdyryna baılanysty oqıǵalar baıandalady. Qorqyt ata kitaby mynadaı jyrlardan turady:
- Dersehan uly Buqash týraly jyr,
- Qazan bektiń aýylyn jaý shapqany týraly jyr,
- Oǵyz qaǵan jyry t. b.
Kelesi sabaǵymyzda osy Qorqyt atanyń «Dersehan uly Buqashjan týraly jyrymen» tanysamyz.
Mátinmen jumys:
A) sózdik jumysy:
Jelmaıa – verblúdısa
Ajal – smert
Áýen – mýzyka, melodıa
Zırat – mogıla
Úzdiksiz – nepreryvno
Á) mátindi muǵalimniń mánerlep oqýy
B) mátindi oqýshylardyń ózderiniń oqyp shyǵýy
V) mátin boıynsha ár topqa tapsyrma berý. Árbir top óz tapsyrmalary boıynsha mátinnen kerekti úzindilerdi taýyp, óz sózderimen áńgimelep aıtyp beredi
İ top –
İİ top –
İİİ top –
Interaktıvti taqtamen jumys:
Sımvol - sózderdiń astyn syz:
a) ólimdi bildiretin sózderdi qara syzyqpen;
á) ómirdi bildiretin sózderdi jasyl syzyqpen;
Oqýshylar sózderdi dápterlerine kóshirip jazyp, astyn syzady.
Krosvordty durys sheshseńder, boıalǵan bólikterden «Qorqyt ata kitaby» qazirgi kezde qaı qalada saqtalǵanyn oqısyńdar.
1. Qazaqtyń ulttyq mýzykalyq aspaby. (dombyra)
2. Qorqyt atanyń túıesi. (Jelmaıa)
3. Mıf, legenda sózderiniń aýdarmasy. (ańyz)
4. Qorqyt ata qaı ózenniń jaǵasynda týyp - ósken? (Syrdarıa)
6. Mýzyka, melodıa sózderiniń aýdarmasy (áýen)
7. Qorqyt ata neniń ýynan qaıtys boldy? (jylan)
(jasyryn sóz – «Drezden»).
Dáptermen jumys: oqýshylar Qorqyt atanyń unaǵan naqyl sózderin dápterlerine kóshirip jazady.
Qorqyt atanyń naqyl sózderinen
Ana úshin bala – eki kózdiń syńary. Ulyń ósip jetilse – ot basynyń mereıi, bas - kózi.
Ata dańqyn shyǵaryp, óziniń tegin qýǵan balaǵa eshkim jetpeıdi.
Atanyń atyn bylǵaǵan aqylsyz balanyń týmaǵany artyq.
Ótirik sóz órge baspaıdy. Ótirikshi bolǵannan, jaryq kórip, ómir súrmegen kóp artyq. Sózine berik, shynshyl adamǵa bul dúnıede otyz jyldy úshke kóbeıtip ómir súrgen de az.
İV. Sabaqty qorytyndylaý. Balalar, búgingi sabaǵymyzda Qorqyt ata týraly bilimimizdi tolyqtyrdyq. Qorqyt babamyz týraly ne bildik?
(Balalardyń jaýaptary)
V. Úı jumysy, baǵalaý.
You Might Also Like
