InfoHub Logo

Sabaqtyń taqyryby: §31. Dybys.
§32. Dybys sıpattamalary
§33. Akýstıkalyq rezonans.
§34. Dybystyń shaǵylýy. Jańǵyryq.
§35. Últradybys

Sabaqtyń maqsaty:
Bilimdilik: dybys tolqyndaryn, onyń negizgi sıpattamalaryn, akýstıkalyq rezonans, jańǵyryq, últradybys taqyryptaryn mysaldar arqyly túsindirip, bilimderin qalyptastyrý.
Damytýshylyq: oqýshylarǵa bilim berý arqyly ǵylymı kózqarasyn damytý.
Tárbıelik: tereń oılaýǵa, ǵylymǵa, bilimge degen qyzyǵýshylyǵyn arttyra otyryp tárbıeleý.
Sabaq túri: aralas sabaq
Sabaq ádisi: túsindirý, suraq jaýap, esepter shyǵarý, test

Sabaqtyń barysy:
I. Oı qozǵaý
a. Uıymdastyrý. (Amandasý, túgendeý)
á. Fızıkalyq dıktant
b. “Oı shaqyrý” strategıasy
II. Maǵynany taný
a) Jańa taqyrypty ıgertý
b) Bekitý tapsyrmalary
III. Oı tolǵaý
a) Esepter shyǵarý
á) Úıge tapsyrma

Fızıkalyq dıktant
1. Terbelisterdiń serpimdi ortanyń bir bólsheginen ekinshi bólshegine taralý prosesi mehanıkalyq tolqyn dep atalady.
2. Bólshekterdiń terbelisi tolqynnyń baǵytyna perpendıkýlár baǵytta júzege asatyn tolqyndy kóldeneń tolqyn dep ataıdy.
3. Boılyq tolqyn – bólshekterdiń terbelisi tolqynnyń taralýy boıynda júzege asatyn tolqyn
4. Tolqyn uzyndyǵy – perıodqa teń ýaqyt aralyǵynda tolqyn taralatyn araqashyqtyq.
5. Tolqyn jyldamdyǵy – tolqyn uzyndyǵynyń bólshekterdiń perıodyna qatynasy arqyly anyqtalatyn fızıkalyq shama.
6. Seısmıkalyq tolqyn – jer silkinisi kezindegi terbelisterdiń taralýy.
7. Gravıtasıalyq tolqyn – aýyrlyq jáne bettik kerilý kúshteri áreketinen týyndaıtyn tolqyn.

“Oı shaqyrý” strategıasy
Mehanıkalyq tolqyndar áleminde biz kórmeıtin, biraq, sol arqyly bir - birimizben qarym - qatynas jasap, mýzyka, radıo tyńdaıtyn tolqyn túri bar.
Ol qalaı atalady?
(dybys)

Dybys tolqynyn terbelistegi dene týdyrady.
Terbelistegi deneniń aınalasynda syrtqy ortanyń kúıi ózgeredi (qysymy). Aýanyń tyǵyzdalýy jáne qaıta sıreýi nátıjesinde adam qulaǵynyń estýin týdyratyn dybys paıda bolady. Sonymen qatar syrtqy ortada terbelis týdyratyn keıbir qubylystar (jarylys, jel, naızaǵaı, oqtyń ushýy t. b.) da dybys kózi bolyp tabylady.

Adamnyń estý múshesine áser etip, dybysty túısinýge ákeletin serpimdi tolqyndardy dybys tolqyndary nemese akýstıkalyq tolqyndar dep ataıdy.
Adam terbelis jıiligi 16 – 20 myń Gs aralyǵyn estı alady.

Jıiligi 20 000 Gs - ten joǵary tolqyndar – últradybystar, 16 Gs - ten tómen dybys tolqyndary - ınfradybystar dep atalady.

Adam jıiligi 16 Gs - 20 000 Gs aralyǵyndaǵy dıapazondaǵy dybysty qabyldaı alady.
Infradybystardy adam qulaǵy estimeıdi.
Keıbir tirshilik ıeleri 20 - 30 myń Gs - ke (mysaly, jarqanat 21 myń Gs - ke, delfınder - 28 myń Gs – ke) deıingi terbelisterdi qabyldaı alady.
Dybys. Dybys sıpattamalary. Akýstıkalyq rezonans. Dybystyń shaǵylýy. Jańǵyryq. Últradybys. júkteý