Dostyq-taýsylmas qazyna
Sabaqtyń taqyryby: « Dostyq-taýsylmas qazyna»
Sabaqtyń maqsaty:
1. Taqyrypty ómirmen baılanystyra otyryp, mazmunyn ashý. Dostyq týraly bilim deńgeıin keńeıtý, naǵyz dosty tanı bilýge úıretý.
2. Oqýshylardyń ózindik oılaryn erkin jetkize bilýge, dosty qadirleýge jáne til baılyqtaryn, túsinikterin qalyptastyrý.
3. Adam boıyndaǵy adamgershilik qasıetterdi saqtaı bilýge, adaldyqqa, dostyqqa tárbıeleý.
Kórnekiligi: Interaktıvti taqta.
Sabaqtyń barysy:
1. Uıymdastyrý bólimi.
2. Gımn
Dostyq degen ómirde eń keregi,
Dostyq bolyp dúnıe dóńgeledi.
Ózendegi tolqyndar dos bop aqty,
Qanatymyzdaı júgirip keýdedegi.
Adam úshin ata-anadan keıingi eń jaqyn – abzal dos. Jaqsy – adam janynan shýaq izdep, dostyq shyn kóńilmen usynatyn adamdar kóp bolmaq.
«Dossyz ómir – tul», «Dossyz ómir – tussyz as»- dep halyq beker aıtpaǵan. Adam es bilip etek japqannan bastap ózin túsinetin, janyna serik bolatyn aınymas dos izdeıtini anyq. Sondyqtan da búgin dostyq jaıly áńgimelespek úshin sabaǵymyzdyń taqyrybyn «Dostyq – taýsylmas qazyna» dep aldyq. Bizdiń sabaǵymyz birneshe bólikterden turady.
1. Aqqýdy atpaıdy,
Dostyqty satpaıdy.
2. Dostyq-tatýlyq belgisi
3. Jaman dos – kóleńke
4. Ádebıet – ómir aınasy
Sahna – onyń jalǵasy
5. Aǵash japyraǵymen kórikti,
Adamdar dostarymen kórikti.
Biz búgingi sabaǵymyzdy «Tilek shoǵy» oıynymyzben bastaımyz. Qoldarynda gúlderi bar balalar dóńgelene turady. Muǵalim ózi bastap, oqýshylar gúldi bir-birine tilek aıtý arqyly usynady. Deniń saý bolsyn, ádepti bol, aqyldy bol, bilimdi bol, jaqsy bol, aspanyń ashyq bolsyn, elimizde tynyshtyq bolsyn, amandyq bolsyn, birlik, tatýlyq.... t. b. Ózgelerge densaýlyq tilep, jaqsylyq jasasań, ol ózińe qaıtip oralady.
Birinshi aıaldama.
«Aqqýdy atpaıdy, Dostyqty satpaıdy»
Endi osy sózdiń syryna úńilip kóreıikshi. Aqqý – kıeli qus, sulýlyq sımvoly. Al dostyqty satpaı degen ne?
- Dos aldamaý kerek
Dos árqashan bir-birine kómektesý kerek.
Dostar uryspaý kerek.
Dostar tatý bolý kerek.
- Dosy úshin óziniń basyn qaterge tosý. Dosyn qutqarý-dostyq ólkesiniń zańy bolsa kerek. Al Muhtar Shahanov aǵalaryńnyń osy jaıynda aıtylǵan «Dostyq ólkesiniń zańy» óleńin tyńdaıyq.
Ekinshi aıaldama: Dostyq – tatýlyq belgisi.
Bul aıaldamada maqal-mátelderge tunyp turǵan kórinedi. Qaısyń tez dostyq týraly maqal-mátel aıtasyńdar.
Endi myna maqaldardy oqyp, maǵynasyn túsindirip kóreıik.
1. Aqyldymen dos bolsań bıikteısiń, Aqylsyzben dos bolsań adasasyń.
2. Dosyńdy jamandama,
Bostan bosqa qaralama.
3. Dos jylatyp aıtady,
Dushpan kúldirip aıtady.
4. Dosyń úshin jan pıda.
5. Dushpanǵa tastaı qatty bol,
Dosyńa baldaı tátti bol.
6. Dosy kópti jaý almaıdy,
Aqyly kópti daý almaıdy.
7. Júz somyń bolǵansha,
Júz dosyń bolsyn.
8. Jaman atan aıaǵym artyq,
Jaman joldastan taıaǵym artyq.
Úshinshi aıaldama.
Jaman dos – kóleńke.
1. Y. Altynsarınniń «Jaman joldas» áńgimesin eske túsirý. Nelikten jaman joldas dep ataldy?
– Sebebi ol joldasyn tastap ketti.
- Óz basyn ǵana qorǵap qaldy.
- Ol qorqaq edi.
- Ondaı adammen dos bolmaý kerek.
2. Jaǵdaıatty tapsyrma.
A) Dosyńnyń kóp ótirik sóılep, bir zatty jymqyryp ketý ádeti bar ekenin baıqap júrdiń. Biraq ony aıta almaı júrgen bolatynsyń. Bir kúni ekeýińe ortaq basqa eshkim bilmeıtin zatyń joǵalyp ketti. Ne ister ediń?
Á) Seniń dosyńnyń minezi óte shálkes. Úlkenmen de, kishimen de bolmaıtyn nársege ilinisip qala beredi. Ózinen kishkentaılarǵa kóp álimjettik jasaıdy. Seniń is-áreketiń?
Dostyq týraly óleń shýmaqtary:
1. Naǵyz dostar bir-birine unaǵan.
Qıyndyqta birin-biri synaǵan.
Múmkin emes dossyz emes ómir súrýde,
Súıeý bolar shaqtaryńda qulaǵan.
2. Dosy úshin dos kónedi beınetke,
Dos degen sóz eń qadirli jer-kókte,
Jaqsylardyń aırylmas dosy kóp.
Qolyn bergen qıynshylyq kezdesse.
3. Dostarymdy súıemin birge júrgen,
Birge oınap, menimen birge kúlgen.
Dostar degen janyńnyń bir bólshegi
Oryn alǵan júrektiń bir túbinen.
4. Baldyrǵan balalar,
Dostyqty baǵalar.
Esińe saqtaǵyn,
Adal bol,
Shynshyl bol.
Ótirik aıtpaǵyn,
Sózińnen qaıtpaǵyn.
5. Dostar birge júremiz,
Birge oınaımyz, kúlemiz.
Birge balyq aýlaımyz,
Mine bizder qandaımyz.
Orman, kólge, shyńǵa biz,
Saıahatqa shyǵamyz.
Bólinbeıdi irgemiz,
Árqashan da birgemiz.
6. Baldyrǵan balamyz,
Dosty kóp tabamyz.
Qashan da, qaıda da,
Dostar bir-birińe
Senimdi bolamyz.
7. Eki degen – eki dos,
Birin-biri qımaıtyn
Artyq kemdi etpeı sóz,
Birin-biri syılaıtyn
Dosyńa bol adal jan,
Birdeı bólis synaqty
Bir núktege qadalǵan,
Eki kóziń sıaqty.
Tórtinshi aıaldama.
Ádebıet – ómir aınasy,
Sahna-onyń jalǵasy.
Qazir biz sahnalyq qoıylymdy kóremiz.
1. Taqtaǵa qaǵylǵan shege.
Avtor.
«Minezi nasharlaý, buzaqy bir bala bolypty. Kúnderdiń kúninde ákesi oǵan bir dorba toly shege beripti. Ákesi: «Joldastaryńmen árbir kerisken, tóbelesken kezińde taqtaıǵa bir shege qaǵyp otyr.»- depti. Bala birinshi kúni taqtaıǵa 10 shege qaǵypty. Sodan keıingi kúnderi ózderin tejeı júrip, kún saıyn shegeni az qaǵýǵa tyrysypty. Sóıtip, áıteýir bir shege qaqpaǵan kúnge de jetipti. Ákesine baryp aıtqanda ol balasynyń shege qaqqan taqtaıyna qarap:
Ákesi: Búginnen bastap kerispegen, tóbelespegen árbir kúnińde bir shegeden sýyryp otyr,- depti.
Avtor:
Birneshe kún ótkennen keıin taqtaıda shege qalmapty.
Ákesi:
Balam taqtaıǵa durystap qarashy. Kóptegen tesikter paıda boldy, endi burynǵydaı birtegis bolmaıdy. Joldastaryńmen kerisip, tóbelesken kezde bylapyt, jaman sózder aıtylady. Ár jaman sóz janǵa bir jaraqat jasaıdy. Sońynan joldasyńa myń ret keshirim surasań da, ol tesikter bitelmeıdi. Dos asyl tas tárizdi. Seniń qýanyshyńa ortaqtasady. Kóńiliń jabyrqasa, kómekshiń bolyp, qaıǵyńdy basady.
Dostyq týraly
(El aýzynan)
Avtor: Erterekte el ishinde Áıtimbet degen sózge sheshen kisi bolypty. Bir otyrysta Áıtimbet sheshenge zamandastary:
- Dostyq neshe túrli bolady?
Áıtimbet:
- Dostyqtyń eki túri bolady. Biri adal dostyq ta, ekinshisi amal dostyq.
Dan:
- Durys-aq endi olardy qalaı ajyratamyz?
Áıtimbet:
- Adal dos ómirlik nusqa bolady, amal dostyqtyń ómiri qysqa bolady.
Qorytyndy: Adal dostyq pen aram dostyqqa mysal keltirińder.
Sabaqta bir-birinen úı jumysyn, baqylaý jumysyn kóshirip alýǵa arnalǵan dostyq-aram dostyq, olardyń ómiri qysqa bolady.
Ómirlik nusqa bolar dostyq ata-analarymyzdyń bala kezinen qazirge deıin dos bolǵany.
adal aram
Besinshi aıaldama.
Aǵash japyraǵymen kórikti
Adamdar japyraǵymen kórikti.
Balalar ózderińdi kóriktendirip júrgen asyl da adal dostaryń jóninde kim aıtyp bere alady. Ózderińizdiń dostyqtaryńyzdyń myqty, berik ekendikterin mysaldar arqyly dáleldeı alasyńdar ma?( dostary týraly aıtqyzý)
Ramazan: Dosqa jaqsylyq jasasań, ol da saǵan jaqsylyq jasaıdy. Biz basqa da eldermen dospyz. «Júz somyń bolǵansha, júz dosyń bolsyn» dep beker aıtpaǵan. Dosyń bolsa, eshqashan qınalmaısyń.
Merýert: Dos adamǵa kerek. Dospen oı bólisesiń., syrlasasyń, bir-birińe kómek beresiń. Dosy kóp bolý úshin sabaqty jaqsy oqyp, tártipti bolý qajet.
Raýshan: Barlyq balalarda da dos bolý qajet. Dosyńdy eshqashan renjitpeý, oǵan jamandyq jasamaý kerek. Meniń dosym-Aıdana. Men ony eshqashan aldamaımyn. Renjitpeımin. Ol da meni renjitpeıdi.
Nurbolat: Dos ásirese qıyn jaǵdaıda kómek beredi. «Dosy kópti jaý almaıdy, aqyly kópti daý almaıdy» degen maqal ras aıtylǵan.
Úrgen: Men dosymdy jaqsy kóremin. Meniń dosym-Ramazan. Ol sabaqty jaqsy oqıdy. Ekeýmiz uryspaı, tóbelespeı oınaımyz. Men ony kórmeı qalsam saǵynamyn.
Qorytyndy:
Búgingi sabaǵymyzdy qorytyndylaı kele senderge tek qana adal, taza, aq nıetti dostaryń kóp bolsyn dep tileımin. Ózderiń de naǵyz dos bola bilińder.
Dostyq degen taýsylmaıtyn qazyna,
Kóktemde de solyp qalar gúl emes,
Qaramaıdy ol syıdyń kóp pen azyna
Naǵyz dostar tipti syı da tilemes.
Sabaqtyń maqsaty:
1. Taqyrypty ómirmen baılanystyra otyryp, mazmunyn ashý. Dostyq týraly bilim deńgeıin keńeıtý, naǵyz dosty tanı bilýge úıretý.
2. Oqýshylardyń ózindik oılaryn erkin jetkize bilýge, dosty qadirleýge jáne til baılyqtaryn, túsinikterin qalyptastyrý.
3. Adam boıyndaǵy adamgershilik qasıetterdi saqtaı bilýge, adaldyqqa, dostyqqa tárbıeleý.
Kórnekiligi: Interaktıvti taqta.
Sabaqtyń barysy:
1. Uıymdastyrý bólimi.
2. Gımn
Dostyq degen ómirde eń keregi,
Dostyq bolyp dúnıe dóńgeledi.
Ózendegi tolqyndar dos bop aqty,
Qanatymyzdaı júgirip keýdedegi.
Adam úshin ata-anadan keıingi eń jaqyn – abzal dos. Jaqsy – adam janynan shýaq izdep, dostyq shyn kóńilmen usynatyn adamdar kóp bolmaq.
«Dossyz ómir – tul», «Dossyz ómir – tussyz as»- dep halyq beker aıtpaǵan. Adam es bilip etek japqannan bastap ózin túsinetin, janyna serik bolatyn aınymas dos izdeıtini anyq. Sondyqtan da búgin dostyq jaıly áńgimelespek úshin sabaǵymyzdyń taqyrybyn «Dostyq – taýsylmas qazyna» dep aldyq. Bizdiń sabaǵymyz birneshe bólikterden turady.
1. Aqqýdy atpaıdy,
Dostyqty satpaıdy.
2. Dostyq-tatýlyq belgisi
3. Jaman dos – kóleńke
4. Ádebıet – ómir aınasy
Sahna – onyń jalǵasy
5. Aǵash japyraǵymen kórikti,
Adamdar dostarymen kórikti.
Biz búgingi sabaǵymyzdy «Tilek shoǵy» oıynymyzben bastaımyz. Qoldarynda gúlderi bar balalar dóńgelene turady. Muǵalim ózi bastap, oqýshylar gúldi bir-birine tilek aıtý arqyly usynady. Deniń saý bolsyn, ádepti bol, aqyldy bol, bilimdi bol, jaqsy bol, aspanyń ashyq bolsyn, elimizde tynyshtyq bolsyn, amandyq bolsyn, birlik, tatýlyq.... t. b. Ózgelerge densaýlyq tilep, jaqsylyq jasasań, ol ózińe qaıtip oralady.
Birinshi aıaldama.
«Aqqýdy atpaıdy, Dostyqty satpaıdy»
Endi osy sózdiń syryna úńilip kóreıikshi. Aqqý – kıeli qus, sulýlyq sımvoly. Al dostyqty satpaı degen ne?
- Dos aldamaý kerek
Dos árqashan bir-birine kómektesý kerek.
Dostar uryspaý kerek.
Dostar tatý bolý kerek.
- Dosy úshin óziniń basyn qaterge tosý. Dosyn qutqarý-dostyq ólkesiniń zańy bolsa kerek. Al Muhtar Shahanov aǵalaryńnyń osy jaıynda aıtylǵan «Dostyq ólkesiniń zańy» óleńin tyńdaıyq.
Ekinshi aıaldama: Dostyq – tatýlyq belgisi.
Bul aıaldamada maqal-mátelderge tunyp turǵan kórinedi. Qaısyń tez dostyq týraly maqal-mátel aıtasyńdar.
Endi myna maqaldardy oqyp, maǵynasyn túsindirip kóreıik.
1. Aqyldymen dos bolsań bıikteısiń, Aqylsyzben dos bolsań adasasyń.
2. Dosyńdy jamandama,
Bostan bosqa qaralama.
3. Dos jylatyp aıtady,
Dushpan kúldirip aıtady.
4. Dosyń úshin jan pıda.
5. Dushpanǵa tastaı qatty bol,
Dosyńa baldaı tátti bol.
6. Dosy kópti jaý almaıdy,
Aqyly kópti daý almaıdy.
7. Júz somyń bolǵansha,
Júz dosyń bolsyn.
8. Jaman atan aıaǵym artyq,
Jaman joldastan taıaǵym artyq.
Úshinshi aıaldama.
Jaman dos – kóleńke.
1. Y. Altynsarınniń «Jaman joldas» áńgimesin eske túsirý. Nelikten jaman joldas dep ataldy?
– Sebebi ol joldasyn tastap ketti.
- Óz basyn ǵana qorǵap qaldy.
- Ol qorqaq edi.
- Ondaı adammen dos bolmaý kerek.
2. Jaǵdaıatty tapsyrma.
A) Dosyńnyń kóp ótirik sóılep, bir zatty jymqyryp ketý ádeti bar ekenin baıqap júrdiń. Biraq ony aıta almaı júrgen bolatynsyń. Bir kúni ekeýińe ortaq basqa eshkim bilmeıtin zatyń joǵalyp ketti. Ne ister ediń?
Á) Seniń dosyńnyń minezi óte shálkes. Úlkenmen de, kishimen de bolmaıtyn nársege ilinisip qala beredi. Ózinen kishkentaılarǵa kóp álimjettik jasaıdy. Seniń is-áreketiń?
Dostyq týraly óleń shýmaqtary:
1. Naǵyz dostar bir-birine unaǵan.
Qıyndyqta birin-biri synaǵan.
Múmkin emes dossyz emes ómir súrýde,
Súıeý bolar shaqtaryńda qulaǵan.
2. Dosy úshin dos kónedi beınetke,
Dos degen sóz eń qadirli jer-kókte,
Jaqsylardyń aırylmas dosy kóp.
Qolyn bergen qıynshylyq kezdesse.
3. Dostarymdy súıemin birge júrgen,
Birge oınap, menimen birge kúlgen.
Dostar degen janyńnyń bir bólshegi
Oryn alǵan júrektiń bir túbinen.
4. Baldyrǵan balalar,
Dostyqty baǵalar.
Esińe saqtaǵyn,
Adal bol,
Shynshyl bol.
Ótirik aıtpaǵyn,
Sózińnen qaıtpaǵyn.
5. Dostar birge júremiz,
Birge oınaımyz, kúlemiz.
Birge balyq aýlaımyz,
Mine bizder qandaımyz.
Orman, kólge, shyńǵa biz,
Saıahatqa shyǵamyz.
Bólinbeıdi irgemiz,
Árqashan da birgemiz.
6. Baldyrǵan balamyz,
Dosty kóp tabamyz.
Qashan da, qaıda da,
Dostar bir-birińe
Senimdi bolamyz.
7. Eki degen – eki dos,
Birin-biri qımaıtyn
Artyq kemdi etpeı sóz,
Birin-biri syılaıtyn
Dosyńa bol adal jan,
Birdeı bólis synaqty
Bir núktege qadalǵan,
Eki kóziń sıaqty.
Tórtinshi aıaldama.
Ádebıet – ómir aınasy,
Sahna-onyń jalǵasy.
Qazir biz sahnalyq qoıylymdy kóremiz.
1. Taqtaǵa qaǵylǵan shege.
Avtor.
«Minezi nasharlaý, buzaqy bir bala bolypty. Kúnderdiń kúninde ákesi oǵan bir dorba toly shege beripti. Ákesi: «Joldastaryńmen árbir kerisken, tóbelesken kezińde taqtaıǵa bir shege qaǵyp otyr.»- depti. Bala birinshi kúni taqtaıǵa 10 shege qaǵypty. Sodan keıingi kúnderi ózderin tejeı júrip, kún saıyn shegeni az qaǵýǵa tyrysypty. Sóıtip, áıteýir bir shege qaqpaǵan kúnge de jetipti. Ákesine baryp aıtqanda ol balasynyń shege qaqqan taqtaıyna qarap:
Ákesi: Búginnen bastap kerispegen, tóbelespegen árbir kúnińde bir shegeden sýyryp otyr,- depti.
Avtor:
Birneshe kún ótkennen keıin taqtaıda shege qalmapty.
Ákesi:
Balam taqtaıǵa durystap qarashy. Kóptegen tesikter paıda boldy, endi burynǵydaı birtegis bolmaıdy. Joldastaryńmen kerisip, tóbelesken kezde bylapyt, jaman sózder aıtylady. Ár jaman sóz janǵa bir jaraqat jasaıdy. Sońynan joldasyńa myń ret keshirim surasań da, ol tesikter bitelmeıdi. Dos asyl tas tárizdi. Seniń qýanyshyńa ortaqtasady. Kóńiliń jabyrqasa, kómekshiń bolyp, qaıǵyńdy basady.
Dostyq týraly
(El aýzynan)
Avtor: Erterekte el ishinde Áıtimbet degen sózge sheshen kisi bolypty. Bir otyrysta Áıtimbet sheshenge zamandastary:
- Dostyq neshe túrli bolady?
Áıtimbet:
- Dostyqtyń eki túri bolady. Biri adal dostyq ta, ekinshisi amal dostyq.
Dan:
- Durys-aq endi olardy qalaı ajyratamyz?
Áıtimbet:
- Adal dos ómirlik nusqa bolady, amal dostyqtyń ómiri qysqa bolady.
Qorytyndy: Adal dostyq pen aram dostyqqa mysal keltirińder.
Sabaqta bir-birinen úı jumysyn, baqylaý jumysyn kóshirip alýǵa arnalǵan dostyq-aram dostyq, olardyń ómiri qysqa bolady.
Ómirlik nusqa bolar dostyq ata-analarymyzdyń bala kezinen qazirge deıin dos bolǵany.
adal aram
Besinshi aıaldama.
Aǵash japyraǵymen kórikti
Adamdar japyraǵymen kórikti.
Balalar ózderińdi kóriktendirip júrgen asyl da adal dostaryń jóninde kim aıtyp bere alady. Ózderińizdiń dostyqtaryńyzdyń myqty, berik ekendikterin mysaldar arqyly dáleldeı alasyńdar ma?( dostary týraly aıtqyzý)
Ramazan: Dosqa jaqsylyq jasasań, ol da saǵan jaqsylyq jasaıdy. Biz basqa da eldermen dospyz. «Júz somyń bolǵansha, júz dosyń bolsyn» dep beker aıtpaǵan. Dosyń bolsa, eshqashan qınalmaısyń.
Merýert: Dos adamǵa kerek. Dospen oı bólisesiń., syrlasasyń, bir-birińe kómek beresiń. Dosy kóp bolý úshin sabaqty jaqsy oqyp, tártipti bolý qajet.
Raýshan: Barlyq balalarda da dos bolý qajet. Dosyńdy eshqashan renjitpeý, oǵan jamandyq jasamaý kerek. Meniń dosym-Aıdana. Men ony eshqashan aldamaımyn. Renjitpeımin. Ol da meni renjitpeıdi.
Nurbolat: Dos ásirese qıyn jaǵdaıda kómek beredi. «Dosy kópti jaý almaıdy, aqyly kópti daý almaıdy» degen maqal ras aıtylǵan.
Úrgen: Men dosymdy jaqsy kóremin. Meniń dosym-Ramazan. Ol sabaqty jaqsy oqıdy. Ekeýmiz uryspaı, tóbelespeı oınaımyz. Men ony kórmeı qalsam saǵynamyn.
Qorytyndy:
Búgingi sabaǵymyzdy qorytyndylaı kele senderge tek qana adal, taza, aq nıetti dostaryń kóp bolsyn dep tileımin. Ózderiń de naǵyz dos bola bilińder.
Dostyq degen taýsylmaıtyn qazyna,
Kóktemde de solyp qalar gúl emes,
Qaramaıdy ol syıdyń kóp pen azyna
Naǵyz dostar tipti syı da tilemes.
You Might Also Like
