Dúnıejúzilik muhıt, onyń bólikteri
Almaty qalasy, Aýezov aýdany
Almaty qazaq - túrik qyz balalar lıseıi
geografıa páni muǵalimi Gýljamal Dýısenbekova
Gıdrosfera. Dúnıejúzilik muhıt, onyń bólikteri
Sabaqtyń maqsaty:
Jańasha oqytý men tárbıeleý jaǵdaıyndaǵy júıeli jumystyń úlgisi men ádisterin jasaý. Ózin - ózi damytýǵa qushtar, ıkemdi, aqparattyq - ıntellektýaldyq qabileti joǵary, jańashyl, qazirgi zaman talabyna saı, oqýshylardyń ózin - ózi damytý, óz jumystaryn uıymdastyrý, oılaý qabiletin damytý, shyǵarmashylyqqa baýlý.
Qyzyǵýshylyqty oıatý:
Sálemdesý, oqýshylardy túgendeý, quraldaryn tekserý
Psıhologıalyq ahýal ornatý. Balalar bir - birine qarap jaqsy sózder aıtaıyqshy
Toptastyrý. Ártúrli pishinderdi paıdalanyp oqýshylardy toptarǵa bólý.
Sý – tússiz, móldir, ıisi - dámi joq únemi aǵyp jatatyn zat.
2) Tabıǵatta sý suıyq, qatty, gaz kúıinde kezdesedi.
3) Temperatýra ózgergende sý bir kúıden ekinshi kúıge aýysady.
4) Adam aǵzasynyń 70%- y sýdan turady, sý – tirshilik kózi.
Jerdegi sý. Planetamyzdaǵy sýdyń mólsheri 1616 mlrd. km3 ekendigin aıtady. Olar Jer betindegi búkil sýdyń muhıtttar men teńizderge 96, 5%, muzdyqtar men turaqty qarlarǵa – 1, 7% qatysty. Al ózender, kólder, batpaqtar jáne atmosferadaǵy sýǵa tek qana 0, 06% ǵana tıedi. Jer betindegi tushshy sý 2, 5%. sýdy adam ónerkásipte, aýyl sharýashylyǵynda, kúndelikti turmysta paıdalanady.
Dúnıejúzilik muhıt bólikteri
Jer sharynyń úlken bóligin alyp jatqan sý aıdyny – dúnıejúzilik muhıt dep atalady. Dúnıejúzilik muhıttyń jalpy aýdany 361 mln km²
Dúnıejúzilik muhıt 4 muhıttan turady.
Eń úlken, eń tereń muhıt – Tynyq muhıty
Kólemi jóninen ekinshi oryndaǵy muhıt – Atlant muhıty
Ońtústik jarty shardyń kóp bóligin ala ornalasqan 3 - shi muhıt – Úndi muhıty, Muhıttardyń eń kishisi – Soltústik Muzdy muhıt.
Muhıttardan sýynyń qasıetteri, tirshilik dúnıesi jóninen aıyrmashylyǵy bolatyn bóligin teńizder dep ataıdy.
Teńizder:
İshki: Qara, Baltyq, Jerorta
Syrtqy: Kar, Barens, Japon, Ohot, Norveg, Sargass
Shyǵanaq dep muhıttyń ne teńizdiń qurlyqqa suǵyna enip jatqan bóligin aıtady. Buǵazdar degenimiz – eki jaǵynan materıkter nemese araldar jaǵalarymen shektelgen ensiz sý aıdyny.
Kartamen jumys
Shyǵanaq 18° s. e; 85 sh. b;
Shyǵanaq 60°s. e; 85° b. b;
Túbek 65°s. e; 142° sh. b;
Buǵazy 45° s. e; 15° sh. b;
Buǵazy 36° s. e; 7° b. b;
Teńiz 18° s. e; 65° sh. b;
«CLIL» ádisi( kóptegen tilderdi paıdalaný)
Sabaqty bekitý
Gıdrosfera -...
Jer sharyndaǵy sýdyń.... muhıttar men teńizderdiń úlesine tıedi.
Muzdyqtar men turaqty qarlarǵa -...., jer asty sýlaryna -...., ózen, kól, batpaqtaǵy jáne atmosferadaǵy sýlarǵa -... tıesili.
Sý tabıǵatta 3 kúıde.... kezdesedi.
Sý – tiri aǵzanyń quramdy bóligi. Barlyq..... 80 - 99%, al.... 75%- ǵa jýyǵy sýdan turady.
Muhıttardyń bólikterin............,......................,...................... quraıdy.
Teńizder..................... jáne............... dep bólinedi.
Geografıalyq dıktant
Eń úlken muhıt:
Eń úlken muhıttyń eń úlken teńizi:
Eń úlken shyǵanaq:
Eń úlken buǵaz:
Eń kishi muhıt:
Eń tereń buǵaz:
Eń tereń shuńǵyma:
Eń uzyn buǵaz:
Eń tuzdy teńiz:
Eń jyly muhıt:
Jerdiń 1/3 bóligin ------------- muhıty alyp jatyr. Ol ----- jaǵynan da eń úlkeni. Bul muhıttaǵy temperatýra -------------------. Muhıtta eń úlken kıtter ómir súredi. Muhıt arqyly ------ joldary ótedi. Aýdany jaǵynan ekinshi orynda ---- muhıty. Onyń úlesine balyqtyń -------- aýlanady. Bul --------- muhıtynda teńizder men araldar salystyrmaly túrde az. Ońtústiginde kıt aýlaý sharýashylyǵy damyǵan. Eń sýyq jáne sýy tushylaýy ------ muhıty. Sýynyń tuzdylyǵy -----%. Bul muhıtqa iri ------------------- ózenderi kelip quıady.
Ekologıalyq tárbıege baýlý;
(vıdeo kórsetý)
“Sýdyń da suraýy bar”
Pikir talas
Tabıǵatta sý (muhıt, kól, ózen, teńiz) nege taýsylyp qalmaıdy. Sebebi?
ESSE (sen qalaı oılaısyń?)
Úsh jolaýshy uzaq jol júrip, tolqyny jaǵaǵa soqqan shalqar teńizdiń jaǵasyna kelip jetipti. Sol teńizdiń jaǵasyndaǵy úlken bir jartasta;
“Eı jolaýshy, bolsań osy teńizdeı keń, taza bol” - dep jazylypty.
Ony oqyǵan jolaýshylar bul aqyl eken:-
«Bilim teńizine keme jiberińiz»
Taqyrypty jaqsy meńgerdim degen oqýshylar kemelerin teńizge ornalastyrady, ózine senimsizder jaǵanyń shetinde qalady.
Tolyq nusqasyn júkteý
Slaıdyn júkteý
Almaty qazaq - túrik qyz balalar lıseıi
geografıa páni muǵalimi Gýljamal Dýısenbekova
Gıdrosfera. Dúnıejúzilik muhıt, onyń bólikteri
Sabaqtyń maqsaty:
Jańasha oqytý men tárbıeleý jaǵdaıyndaǵy júıeli jumystyń úlgisi men ádisterin jasaý. Ózin - ózi damytýǵa qushtar, ıkemdi, aqparattyq - ıntellektýaldyq qabileti joǵary, jańashyl, qazirgi zaman talabyna saı, oqýshylardyń ózin - ózi damytý, óz jumystaryn uıymdastyrý, oılaý qabiletin damytý, shyǵarmashylyqqa baýlý.
Qyzyǵýshylyqty oıatý:
Sálemdesý, oqýshylardy túgendeý, quraldaryn tekserý
Psıhologıalyq ahýal ornatý. Balalar bir - birine qarap jaqsy sózder aıtaıyqshy
Toptastyrý. Ártúrli pishinderdi paıdalanyp oqýshylardy toptarǵa bólý.
Sý – tússiz, móldir, ıisi - dámi joq únemi aǵyp jatatyn zat.
2) Tabıǵatta sý suıyq, qatty, gaz kúıinde kezdesedi.
3) Temperatýra ózgergende sý bir kúıden ekinshi kúıge aýysady.
4) Adam aǵzasynyń 70%- y sýdan turady, sý – tirshilik kózi.
Jerdegi sý. Planetamyzdaǵy sýdyń mólsheri 1616 mlrd. km3 ekendigin aıtady. Olar Jer betindegi búkil sýdyń muhıtttar men teńizderge 96, 5%, muzdyqtar men turaqty qarlarǵa – 1, 7% qatysty. Al ózender, kólder, batpaqtar jáne atmosferadaǵy sýǵa tek qana 0, 06% ǵana tıedi. Jer betindegi tushshy sý 2, 5%. sýdy adam ónerkásipte, aýyl sharýashylyǵynda, kúndelikti turmysta paıdalanady.
Dúnıejúzilik muhıt bólikteri
Jer sharynyń úlken bóligin alyp jatqan sý aıdyny – dúnıejúzilik muhıt dep atalady. Dúnıejúzilik muhıttyń jalpy aýdany 361 mln km²
Dúnıejúzilik muhıt 4 muhıttan turady.
Eń úlken, eń tereń muhıt – Tynyq muhıty
Kólemi jóninen ekinshi oryndaǵy muhıt – Atlant muhıty
Ońtústik jarty shardyń kóp bóligin ala ornalasqan 3 - shi muhıt – Úndi muhıty, Muhıttardyń eń kishisi – Soltústik Muzdy muhıt.
Muhıttardan sýynyń qasıetteri, tirshilik dúnıesi jóninen aıyrmashylyǵy bolatyn bóligin teńizder dep ataıdy.
Teńizder:
İshki: Qara, Baltyq, Jerorta
Syrtqy: Kar, Barens, Japon, Ohot, Norveg, Sargass
Shyǵanaq dep muhıttyń ne teńizdiń qurlyqqa suǵyna enip jatqan bóligin aıtady. Buǵazdar degenimiz – eki jaǵynan materıkter nemese araldar jaǵalarymen shektelgen ensiz sý aıdyny.
Kartamen jumys
Shyǵanaq 18° s. e; 85 sh. b;
Shyǵanaq 60°s. e; 85° b. b;
Túbek 65°s. e; 142° sh. b;
Buǵazy 45° s. e; 15° sh. b;
Buǵazy 36° s. e; 7° b. b;
Teńiz 18° s. e; 65° sh. b;
«CLIL» ádisi( kóptegen tilderdi paıdalaný)
Sabaqty bekitý
Gıdrosfera -...
Jer sharyndaǵy sýdyń.... muhıttar men teńizderdiń úlesine tıedi.
Muzdyqtar men turaqty qarlarǵa -...., jer asty sýlaryna -...., ózen, kól, batpaqtaǵy jáne atmosferadaǵy sýlarǵa -... tıesili.
Sý tabıǵatta 3 kúıde.... kezdesedi.
Sý – tiri aǵzanyń quramdy bóligi. Barlyq..... 80 - 99%, al.... 75%- ǵa jýyǵy sýdan turady.
Muhıttardyń bólikterin............,......................,...................... quraıdy.
Teńizder..................... jáne............... dep bólinedi.
Geografıalyq dıktant
Eń úlken muhıt:
Eń úlken muhıttyń eń úlken teńizi:
Eń úlken shyǵanaq:
Eń úlken buǵaz:
Eń kishi muhıt:
Eń tereń buǵaz:
Eń tereń shuńǵyma:
Eń uzyn buǵaz:
Eń tuzdy teńiz:
Eń jyly muhıt:
Jerdiń 1/3 bóligin ------------- muhıty alyp jatyr. Ol ----- jaǵynan da eń úlkeni. Bul muhıttaǵy temperatýra -------------------. Muhıtta eń úlken kıtter ómir súredi. Muhıt arqyly ------ joldary ótedi. Aýdany jaǵynan ekinshi orynda ---- muhıty. Onyń úlesine balyqtyń -------- aýlanady. Bul --------- muhıtynda teńizder men araldar salystyrmaly túrde az. Ońtústiginde kıt aýlaý sharýashylyǵy damyǵan. Eń sýyq jáne sýy tushylaýy ------ muhıty. Sýynyń tuzdylyǵy -----%. Bul muhıtqa iri ------------------- ózenderi kelip quıady.
Ekologıalyq tárbıege baýlý;
(vıdeo kórsetý)
“Sýdyń da suraýy bar”
Pikir talas
Tabıǵatta sý (muhıt, kól, ózen, teńiz) nege taýsylyp qalmaıdy. Sebebi?
ESSE (sen qalaı oılaısyń?)
Úsh jolaýshy uzaq jol júrip, tolqyny jaǵaǵa soqqan shalqar teńizdiń jaǵasyna kelip jetipti. Sol teńizdiń jaǵasyndaǵy úlken bir jartasta;
“Eı jolaýshy, bolsań osy teńizdeı keń, taza bol” - dep jazylypty.
Ony oqyǵan jolaýshylar bul aqyl eken:-
«Bilim teńizine keme jiberińiz»
Taqyrypty jaqsy meńgerdim degen oqýshylar kemelerin teńizge ornalastyrady, ózine senimsizder jaǵanyń shetinde qalady.
Tolyq nusqasyn júkteý
Slaıdyn júkteý
You Might Also Like
