Elektrmagnıttik qubylystar bólimin qaıtalaý
Sabaqtyń taqyryby: «Elektrmagnıttik qubylystar» bólimin qaıtalaý
Sabaqtyń maqsaty:
Bilimdilik: Oqýshylardyń «Elektrmagnıttik qubylystar» bólimi boıynsha alǵan bilimderin tekserý, júıeleý, bilimdi taldap qorytý, jalpylaý
Damytýshylyq: Oqyǵan materıaldy qorytyndylaı otyryp, salystyra bilý, óz oıyn jetkize bilý daǵdylaryn qalyptastyrý, pánge degen qyzyǵýshylyǵyn, oqýǵa yntasyn arttyrý
Tárbıelik: Oqýǵa qyzyǵýshylyǵyn arttyrýda oqýshylardy ekonomıkalyq
Sabaqtyń túri: Qaıtalaý
Ádisi: Suraq - jaýap, tájirıbeni demonstrasıalaý
Kórnekilikter: Aqsha úlgileri, lotereıa bıletteri (esepter jazylǵan úlestirmeler), galvanometr, 2 sharǵy, ózgeshe, transformator, reostat, elektr qońyraýy, symdar, rama, magnıt tilshesi, tok kózi, kilt, turaqty magnıtter(jolaq, taǵa), ampermetr, vóltmetr, dıod, elektrondyq oqýlyq, ınteraktıvti taqta, madaqtaý gramotasy
Sabaqtyń barysy:
1. Uıymdastyrý: (3 mın)
2. «Bilim bırjasy» oıyny (40 mın)
• Suraqtar (15 mın)
• Tájirıbeni demonstrasıalap kórsetý jáne túsindirý (15 mın)
• «Kim qyraǵy?» (10 mın)
3. Baǵalaý (1 mın)
4. Úıge tapsyrma (1 mın)
Uıymdastyrý:
• Oqýshylarmen amandasý.
• Oqýshylardy túgendeý.
• Sabaq maqsatyn túsindirý:
Óz esepterińe qarjy jınaý úshin
«Bilim bırjasy» oıyny
«Suraqtar»
Búgingi sabaqty ótkizý úshin bizge Qazaqstan Halyq Banki kerek. Bul bankte sender tapsyrmalardy oryndaǵanda madaqtaý retinde beretin aqsham bar, biraq ol az. Demeýshilik jasap, óz esepterińnen bankke 100 Evro salýlaryńdy suraımyn (Ár oqýshyǵa 500 Evrodan berip qoıamyn). Bankte jumysty bastaý úshin qajetti qarjy bar. Bank óz jumysyn baǵasy 100 Evro turatyn lotereıa satýdan bastaıdy. Sondyqtan bir - bir lotereıa bıletterin satyp alamyz, olardyń arasynda baqytty bıletter de bar. Eger suraqqa durys jaýap berseńder, aqshalaryń qaıtarylady, olaı bolmasa aqsha bankte qalady. Barlyq suraqtarǵa durys jaýap bergen oqýshyǵa bank qosymsha aqsha tóleıdi. Qosymsha beriletin aqsha 200 Evro. Bıletterdegi tapsyrmalar vıdeo - suraqtar túrinde beriledi. Vıdeo - kórinis suraqtardyń mazmuny:
Tájirıbeni demonstrasıalap kórsetý jáne túsindirý
(Tájirıbege qajetti quraldardan tizbekti quryp, tájirıbeni durys jasaǵany úshin jáne osyny túsindirgeni úshin 1000 Evro beriledi. Al, eger tizbekti quryp, tájirıbeni durys túsindire almasa, jınaǵan esebinen 100 Evro alynady)
1. Ersted tájirıbesi
(1820 jyly dat ǵalymy Ersted tájirıbe jasady. Ol mys ótkizgishti magnıt tilsheniń ústine onyń osine paralel ornalastyrdy. Ótkizgish arqyly tok jibergen kezde magnıt tilshesi óziniń bastapqy qalpynan aýytqıdy. Tizbekti ajyratqanda magnıt tilshesi óziniń bastapqy qalpyna keledi. Onyń aýytqý baǵyty ótkizgishtegi toktyń aýytqý baǵytyna baılanysty bolady).
2. Faradeı tájirıbesi
(1831 jylǵy tájirıbesinde aǵylshyn ǵalymy Maıkl Faradeı magnıt órisin ózgertkende elektr togynyń paıda bolý qubylysyn ashty. Bul qubylysty elektromagnıttik ındýksıa dep ataıdy. Eki sharǵy alaıyq. Onyń bireýin (A) galvanometrmen, ekinshisin (V) tok kózimen jalǵaıyq. Galvanometrge jalǵanǵan sharǵyny ekinshi sharǵyǵa kıgizedi. Eger A sharǵy V sharǵyǵa qaraǵanda qozǵalyssyz bolsa, onda V sharǵynyń magnıt órisi qandaı kúshti bolsa da, onyń ishinde tok bolmaıdy. Eger A sharǵyny qozǵalyssyz qaldyryp, V sharǵyny qozǵaltsa, tok paıda bolady. Eki sharǵyǵa temir ózekshe engize otyryp, ony magnıtteıdi. Magnıt órisi kúsheıedi. Ózeksheni shyǵarǵanda óris kemıdi. A sharǵy tizbeginde tek ózekshe qozǵalǵanda ǵana tok júredi.)
3. Ramanyń aınalýy
(Ramanyń jazyqtyǵy óristiń kúsh jazyqtyǵyna paralel ornalasqan. Sol qol erejesin paıdalanyp, ramaǵa áreket etetin kúshterdi tabamyz. Tik buryshty ramanyń bólikteri birdeı jáne paralel. Sondyqtan ramanyń bul bólikterine túsiriletin kúshter de birdeı jáne paralel. Demek, ramaǵa eki kúsh túsiriledi. Solardyń áreketinen rama burylyp, jazyqtyǵy óriske perpendıkýlár bolatyndaı ornalasady)
«Kim qyraǵy?»
Bul bólimde kóz aldaryńnan birneshe qural - jabdyqtar ótkiziledi. Sodan keıin este qalǵan quraldardyń tizimin jazyp shyǵýlaryń kerek. 13 - 15 sóz jazǵandaryńa 500 Evro, 10 - 12 sóz jazǵandarǵa 200 Evro, 8 - 10 sóz jazǵandarǵa 50 Evro aqsha tóleıdi.
Quraldar tizimi:
1. Ampermetr
2. Vóltmetr
3. Dıod
4. Symdar
5. Kilt
6. Tok kózi
7. Rama
8. Taǵa tárizdi magnıt
9. Jolaq tárizdi magnıt
10. Magnıt tilshesi
11. Sharǵy
12. Ózekshe
13. Transformator
14. Reostat
15. Elektr qońyraýy
Baǵalaý:
Sabaq barysynda 1600 - 1800 Evro qarjyny óz esepterine jınaǵan oqýshylarǵa «5», 1300 - 1500 Evro jınaǵandarǵa «4», 1300 - den tómen jınaǵandarǵa «3» degen baǵa qoıylady.
Úıge tapsyrma:
«Elektromagnıttik qubylystar» bólimi boıynsha sózjumbaq, test qurý
Sabaqtyń maqsaty:
Bilimdilik: Oqýshylardyń «Elektrmagnıttik qubylystar» bólimi boıynsha alǵan bilimderin tekserý, júıeleý, bilimdi taldap qorytý, jalpylaý
Damytýshylyq: Oqyǵan materıaldy qorytyndylaı otyryp, salystyra bilý, óz oıyn jetkize bilý daǵdylaryn qalyptastyrý, pánge degen qyzyǵýshylyǵyn, oqýǵa yntasyn arttyrý
Tárbıelik: Oqýǵa qyzyǵýshylyǵyn arttyrýda oqýshylardy ekonomıkalyq
Sabaqtyń túri: Qaıtalaý
Ádisi: Suraq - jaýap, tájirıbeni demonstrasıalaý
Kórnekilikter: Aqsha úlgileri, lotereıa bıletteri (esepter jazylǵan úlestirmeler), galvanometr, 2 sharǵy, ózgeshe, transformator, reostat, elektr qońyraýy, symdar, rama, magnıt tilshesi, tok kózi, kilt, turaqty magnıtter(jolaq, taǵa), ampermetr, vóltmetr, dıod, elektrondyq oqýlyq, ınteraktıvti taqta, madaqtaý gramotasy
Sabaqtyń barysy:
1. Uıymdastyrý: (3 mın)
2. «Bilim bırjasy» oıyny (40 mın)
• Suraqtar (15 mın)
• Tájirıbeni demonstrasıalap kórsetý jáne túsindirý (15 mın)
• «Kim qyraǵy?» (10 mın)
3. Baǵalaý (1 mın)
4. Úıge tapsyrma (1 mın)
Uıymdastyrý:
• Oqýshylarmen amandasý.
• Oqýshylardy túgendeý.
• Sabaq maqsatyn túsindirý:
Óz esepterińe qarjy jınaý úshin
«Bilim bırjasy» oıyny
«Suraqtar»
Búgingi sabaqty ótkizý úshin bizge Qazaqstan Halyq Banki kerek. Bul bankte sender tapsyrmalardy oryndaǵanda madaqtaý retinde beretin aqsham bar, biraq ol az. Demeýshilik jasap, óz esepterińnen bankke 100 Evro salýlaryńdy suraımyn (Ár oqýshyǵa 500 Evrodan berip qoıamyn). Bankte jumysty bastaý úshin qajetti qarjy bar. Bank óz jumysyn baǵasy 100 Evro turatyn lotereıa satýdan bastaıdy. Sondyqtan bir - bir lotereıa bıletterin satyp alamyz, olardyń arasynda baqytty bıletter de bar. Eger suraqqa durys jaýap berseńder, aqshalaryń qaıtarylady, olaı bolmasa aqsha bankte qalady. Barlyq suraqtarǵa durys jaýap bergen oqýshyǵa bank qosymsha aqsha tóleıdi. Qosymsha beriletin aqsha 200 Evro. Bıletterdegi tapsyrmalar vıdeo - suraqtar túrinde beriledi. Vıdeo - kórinis suraqtardyń mazmuny:
Tájirıbeni demonstrasıalap kórsetý jáne túsindirý
(Tájirıbege qajetti quraldardan tizbekti quryp, tájirıbeni durys jasaǵany úshin jáne osyny túsindirgeni úshin 1000 Evro beriledi. Al, eger tizbekti quryp, tájirıbeni durys túsindire almasa, jınaǵan esebinen 100 Evro alynady)
1. Ersted tájirıbesi
(1820 jyly dat ǵalymy Ersted tájirıbe jasady. Ol mys ótkizgishti magnıt tilsheniń ústine onyń osine paralel ornalastyrdy. Ótkizgish arqyly tok jibergen kezde magnıt tilshesi óziniń bastapqy qalpynan aýytqıdy. Tizbekti ajyratqanda magnıt tilshesi óziniń bastapqy qalpyna keledi. Onyń aýytqý baǵyty ótkizgishtegi toktyń aýytqý baǵytyna baılanysty bolady).
2. Faradeı tájirıbesi
(1831 jylǵy tájirıbesinde aǵylshyn ǵalymy Maıkl Faradeı magnıt órisin ózgertkende elektr togynyń paıda bolý qubylysyn ashty. Bul qubylysty elektromagnıttik ındýksıa dep ataıdy. Eki sharǵy alaıyq. Onyń bireýin (A) galvanometrmen, ekinshisin (V) tok kózimen jalǵaıyq. Galvanometrge jalǵanǵan sharǵyny ekinshi sharǵyǵa kıgizedi. Eger A sharǵy V sharǵyǵa qaraǵanda qozǵalyssyz bolsa, onda V sharǵynyń magnıt órisi qandaı kúshti bolsa da, onyń ishinde tok bolmaıdy. Eger A sharǵyny qozǵalyssyz qaldyryp, V sharǵyny qozǵaltsa, tok paıda bolady. Eki sharǵyǵa temir ózekshe engize otyryp, ony magnıtteıdi. Magnıt órisi kúsheıedi. Ózeksheni shyǵarǵanda óris kemıdi. A sharǵy tizbeginde tek ózekshe qozǵalǵanda ǵana tok júredi.)
3. Ramanyń aınalýy
(Ramanyń jazyqtyǵy óristiń kúsh jazyqtyǵyna paralel ornalasqan. Sol qol erejesin paıdalanyp, ramaǵa áreket etetin kúshterdi tabamyz. Tik buryshty ramanyń bólikteri birdeı jáne paralel. Sondyqtan ramanyń bul bólikterine túsiriletin kúshter de birdeı jáne paralel. Demek, ramaǵa eki kúsh túsiriledi. Solardyń áreketinen rama burylyp, jazyqtyǵy óriske perpendıkýlár bolatyndaı ornalasady)
«Kim qyraǵy?»
Bul bólimde kóz aldaryńnan birneshe qural - jabdyqtar ótkiziledi. Sodan keıin este qalǵan quraldardyń tizimin jazyp shyǵýlaryń kerek. 13 - 15 sóz jazǵandaryńa 500 Evro, 10 - 12 sóz jazǵandarǵa 200 Evro, 8 - 10 sóz jazǵandarǵa 50 Evro aqsha tóleıdi.
Quraldar tizimi:
1. Ampermetr
2. Vóltmetr
3. Dıod
4. Symdar
5. Kilt
6. Tok kózi
7. Rama
8. Taǵa tárizdi magnıt
9. Jolaq tárizdi magnıt
10. Magnıt tilshesi
11. Sharǵy
12. Ózekshe
13. Transformator
14. Reostat
15. Elektr qońyraýy
Baǵalaý:
Sabaq barysynda 1600 - 1800 Evro qarjyny óz esepterine jınaǵan oqýshylarǵa «5», 1300 - 1500 Evro jınaǵandarǵa «4», 1300 - den tómen jınaǵandarǵa «3» degen baǵa qoıylady.
Úıge tapsyrma:
«Elektromagnıttik qubylystar» bólimi boıynsha sózjumbaq, test qurý
You Might Also Like
-
Maqsaty: Oqýshylardy ujymshyldyqqa, iskerlikke, jaýapkershilikke, ónerdi súıýge tárbıeleý.
