InfoHub Logo

Qazaq baspasózinde oıyp turyp oryn alǵan alǵashqy salalyq baspa-«Abaı»jýrnaly. 1918 jyldyń aqpan aıynyń 4-i kúninen bastap, Semeı qalasynda shyǵa bastady. Redaktory belgili qazaq jazýshysy, dramatýrg, pýblısıs, qazaq ádebıetin qalyptastyrýshylardyń  biri-Júsipbek Aımaýytov edi. ”Jýrnaldyń atyn«Abaı»qoıǵandyq qazaqtyń balasyna at qoıǵany syqyldy. Jýrnalymyz Abaıdaı bolsynshyń dep eliktegendik emes, Abaıdy qurmettep, atyn tarıh júzinde kórkeıtip, nyǵaıtpaq”-dep J. Aımaýytov “Jýrnal týraly”atty maqalasynda jýrnal ataýynyń ne sebepti olaı atalýyna jaýap bere ketken eken. Jýrnal shyǵarý jaıynda birinshi usynys 1914 jyly qazaq zıalylary arasynda qabyldanǵan, sonymen qatar uly aqyn-Abaıdyń ómirden ótiýine baılanysty Semeıde bolǵan úlken jıyn basynda jýrnaldy shyǵarý týraly sheshim qabyldanǵan. Desekte, birinshi dúnıejúzilik soǵystyń bastalýy men Reseıdiń otarlaý saıasaty beleń alýy sekildi sebepterden alǵashqy nómiri baspadan biraz ýaqytqa deıin shyǵa qoımady. Basylym negizinen oqý-aǵartýshylyq baǵytty alǵa tartty. Jýrnal betterinde Jas túrik, M. Á. , Ekeý degen sekildi laqap attar kezdesedi. Bir qyzyǵy, tipti ádebı shyǵarmalardyń avtorlarynyń da esimderi kórsetilmegen. J. Aımaýytov pen M. Áýezov "Ekeý" degen laqappen redaktorlyq jasady, osydan jýrnaldyń qoǵamdyq mańyzyn birden ańǵarýǵa bolady. Alǵashqy sanynan bastap Abaı tanýǵa, onyń shyǵarmashylyǵyn úgittep, saıası-áleýmet, ekonomıka sekildi qoǵamdyq máni  zor taqyryptardy basty nazarda ustady. Alash zıalydarynyń aǵartýshylyq baǵyttaǵy túrli maqalalary shyǵyp turdy. Olardyń ishinde Shákárim Qudaıberdiuly, Sábıt Dónentaev, Sultanmahmut Toraıǵyrov, Smaǵul Sadýaqasovtar jazǵan maqaladary arqyly  árdaıym oqyrman kóńilinen shyǵa bildi.                                                                                                                                                                              

 «Abaı»jýrnalynyń mesenaty bolǵan. Ol Semeı qalasyndaǵy et jáne teri ónerkásibiniń negizin salýshy, Máskeýden alǵan birinshi gıldıady kópes qujaty bar baı mıllıoner-Qarajan Úkibaev. Qarajan Úkibaevpen Muqtar Áýezovtyń kezdesýi, Úkibaevtyń jýrnalǵa demeýshi bolýyna sebep bolǵan.

Alǵashqy sany 900 dana bolyp  shyqqan, jýrnaldyń alǵashqy sandary 16-21 betten basylǵan. Jýrnal 1918 jyly qarashada sońǵy 11sanynan keıin jabylyp  qaldy. 12 sany týraly naqty aqparattar bolmaǵan. Radıo salasynda kóp jyldar eńbek etken Altyn Akynbetova  12sanyn Almatydaǵy Muqtar Áýezovtyń murajaı-úıinen tapqan. Arab áripinen kırıl qaripnede jazyldy, jáne 1 aı ýaqyt ketken kóshirýge. 12sanynda M. Áýezovtyń shyqqan maqalalary, Jumabaev pen Toraıǵyrovtyń óleńderide basylǵan eken. Búgingi tańda jýrnalǵa 103 jyl tolyp otyr. Jalǵasy retinde qaıtadan 1992 jyldan bastap jańa "Abaı" dep shyǵa bastaǵan. Táýelsizdik jyldarynan beri tynymsyz 29 jyl qyzmet atqaryp keledi. Sóz sońynda "Tólegen Musabekovtyń:Ótkenin bilmegen eldiń bolashaǵy bulyńǵyr"-degen sózimen aıaqtaǵym keledi. Bar jańalyqtyń jarshysy bolǵan basylymdarymyzdy umytpaıyq aǵaıyn!

---