Eńbek-bárin de jeńbek (saıys sabaq)
Pavlodar oblysy, Baıanaýyl aýdany
Maıqaıyń kenti, №2 jalpy orta bilim mektebi
Mektepaldy daıarlyq synybynyń tárbıeshisi
Galımjanova Roza Davletovna
Taqyryby: “Eńbek – bárin de jeńbek” saıysy
Maqsaty: balalardyń tilderin shaǵyn halyq aýyz ádebıeti arqyly damytý
Mindeti: Balalardy erkin sóıleý bilý múmkindigin damytý. Ózderine suraq bere otyryp oı-órisin damytý. Balalardyń ádebı sózdik qoryn molaıtý. Úlkenderdi syılaýǵa, olardyń eńbekterin qurmetteý bilý úıretý. Balalardy tapqyrlyqqa, týǵan tiline súıispenshilik tárbıeleý.
Quraldar: emblemalar, sýretter, shema, oıyn atrıbýttary, 2 jalaý, úntaspa.
Saıystyń barysy:
Kel balalar, oınaıyq,
Oınaıyq ta, oılaıyq.
Qandaı jumbaq bolsa da,
Sheshpeı ony qoımaıyq!
Al, tyńdańdar, tyńdańdar,
Asyǵystyq qylmańdar.
Asyqpaıyq degenge,
Bógelip, kóp turmandar.
Oıshyl bolsa qaı bala,
Tez tabady sol ǵana!
Kel, oılanyp kóreıik,
Qyzyq jumbaq aınala!
- Búgin biz “Eńbek – bárin de jeńbek” atty saıysyn ótkizemiz. Ár bala kishkentaı bolsa da, ata-analaryna, otbasy múshelerine, dostaryna kómektesip, qolǵabys jasaýlary kerek. Adam jas kezinen eńbekqor, tilalǵysh bolsa, ondaı balalardy bári jaqsy kóredi, syılaıdy, úlkenderdiń batasyna ıe bolyp, alǵysqa bólenedi. Eńbekke adam jas kezinen umtylǵany abzal.
“Eńbek er atandyrady” degen halyq maqaly bar. Eńbek –adamnyń ataq-dańqyn shyǵarady. Eńbektegen adam jeńisti, qýanyshty bolady. Sondyqtan, búgingi saıysymyzdyń tapsyrmalary eńbekke baılanysty.
- Aldymen balalar, senderge eki topqa bóliný kerek. “Juldyzdar” jáne “Túımedaq” tobyna. “Juldyzdar” top basshysy Asyljan bolady, al “Túımedaq” top basshysy Albına bolady.
- Senderdiń upaılaryńdy sanaýǵa jáne qaı top jeńetiniń bizge ádil qazylar kerek, olardy biz qonaqtar ishinen saılaımyz.
(balalardy eki topqa bólip otyrǵyzý)
- Qaı top birinshi tapsyrmaǵa jaýap beretiniń sanamaq arqyly tańdaıyq, ol úshin top basshylary ortaǵa shyǵyndar, al Jaras sanamaq arqyly tabady:
- Qaǵaz, qalam,
Qolǵa alam.
Elge baram,
Malshy bolam.
Sıyr baǵam.
Otyn shabam,
Ony jaram.
Alaý jaǵam.
On atta
Oń jaqqa.
- I- tapsyrma: “Jumbaq sheshý”
- Ár topqa men mamandyqtar týraly jumbaq jasyramyn, al sender jaýabyn taýyp, onyń maǵynasyn ashyp aıtasyńdar. Jaýaptaryń daıyn bolsa jalaý kóteresińder. Eger jaýap durys bolmaǵan jaǵdaıda basqa toptan oıynshy jaýap berýge bolady.
Órnektep, sándep,
Tigisterin búgetin.
Solpysyn jóndep,
Kim kóılek tigedi?
(Tiginshi)
Jaltyldap qalaǵy,
Salatyn kim qalany?
(Kirpish qalaýshy)
Onyń tikken buıymy,
Aıaǵyńdy qaptaıdy,
Shyǵa qalsa julymy,
Ádemilep baptaıdy.
(Etikshi)
Qalpaǵy aq qarasań,
Dáriger emes, biraq ol.
Dám mázirin qalasań,
Alǵa usynyp turady ol.
(Aspaz)
Dabylǵa tez jetetin,
Jalynǵa súńgip ketetin.
Qaqalsa da tútinge,
Taısalmaıtyn batyl kim,
Jasqanbaıtyn batyr kim?
(Órt sóndirýshi)
Ósken shashty jaratpaıtyn,
Qaıshysy bar jalaqtaıtyn.
(Shashtaraz)
II- tapsyrma “Jumbaq qurastyrý”.
- Endi sender ózderin shema arqyly jumbaq qurastyryp, qarsylas topqa ony jasyrasyńdar. Ol úshin senderge sýretter taratamyn. Qaı top birinshi bastaıtynyń bizge kómekke sanamaq kerek.
- Bekslan men top basshylary ortaǵa shyǵady:
- Qoıan qashqyn,
- Qaıda qashtyń?
- Toǵaıǵa qashtym.
- Nege qashtyń?
- Senen sastym.
- Nege sastyń?
- İzimdi bastyń.
- Endeshe qashpa.
- Myltyǵyńdy tasta.
- Oń atta
- Eki topqa kastrúl, balǵa, kitap, qaıshy sýretteri taratylady.
Shema: (T.A.Tkachenko ádisimen qurastyrylǵan syzbasy:
1-syzba- aǵashtan, temirden, plasmassadan, shynydan jasalǵan zattardyń sýretteri.
2-shi syzba - adam beınesiniń syzbasy.
3-syzba-qol)
- Mysal: ol zat temirden jasalynady, aspazshy qoldanady, onyń ishine as pisiredi.
- III- tapsyrma “Ótirik óleńder”
- Sender ótirik óleńderdi muqıat tyńdap, onyń ishinde ne ótirik ekeniń taýyp aıtyńdar.
Ónerbek sanamaq aıtady:
- Bireý dedik.
Ekeý dedik.
Úsheý dedik.
Tórteý dedik,
San ishinde kim utty?
- Jeteý utty.
- Ońdy qaıda tastadyń?
Ońǵa qaraı bas adym.
- Zarına, Asyljan, Temirlan, Gúlnaz.
1. Aq taýyqqa minip ap,
aıǵa jettim zymyrap.
Ekpininen taýyqtyń,
Ketti bulttar ydyrap.
2. Sútin saýyp torǵaıdyń,
Jetim taıdy ósirdim,
Aqqý jegip arbaǵa,
Búkil eldi kóshirdim.
3. Inemenen jer qazyp,
sý shyǵardym shól jerge,
elikpenen sý tasyp,
bóget saldym kólderge.
4. Minip alyp qurtqa,
órmeledim bultqa,
alyp kelip aıdy,
kórsettim jurtqa.
Sergitý sáti: “Qarajorǵa” – balalar áýendi yrǵaqtyq qımyldar jasaıdy.
- IV – tapsyrma “Maqal-mátelder”, sender qarsylas aıtqan maqaldyń mysalyn keltiresińder.
*Adam jerge nár beredi,
jer adamǵa nan beredi.
*eńbek etpegen iship-jemeıdi.
*kim eńbek etse – sonyń qarny toq.
*eńbektiń nany tátti,
jalqaýdyń jany tátti.
- V – tapsyrma “Jańyltpashtar”, men senderge jańyltpash aıtamyn, al sender jyldam jáne durys aıtý kerek.
- Baýyrjan sanamaq aıtady:
- Ógiz semiz.
Jylqy qondy.
Túıe qomdy.
Sıyrym sútti.
Saýlyǵym qutty.
1. Ala qarǵa qarǵa qondy,
Qara qarǵa qarǵa qondy
2. Bir qyz keste tikti,
kestesin túste tikti.
3. Aq taı aq pa?
Qara taı aq pa?
- oıyn ótkizip jibereıik halyq oıyny “Soqyr teke”
oıyn sharty: balalar sheńber quryp turady, ortada kózi tańylǵan “tentek tekeni”shaqyrady.Balalar bári qosyla óleńdi aıtady. óleń aıtylyp bolysymen, “soqyr teke” balalardy ustaýǵa umtylady.
- Soqyrteke” baq, baq,
biz aıtamyz taqpaq.
Myqty bolsań, kánekı,
Birimizdi tap, tap.
- Osymen saıysymyz aıaqtaldy, ádil qazylar senderdiń upaılaryńdy sanap, qaı top jeńgenin aıtady.
- ár merekelerde eń qyzyq, kóńildi aıtys jarysy bolatyn. Ortaǵa eki aqyn shyǵyp adamdardyń kóńil-kúıin kóteretin. Búgin biz de qyz bala men ul balanyń aıtysyn tamashalańdar.
(Ernur men Albına aıtysady)
Ul: Qyzdar, qyzdar qurtyńnan,
Qýyp keldim jurtyńnan.
Sol qurtyńnan bermeseń,
Tesip shyqsyn urtyńnan
Qyz: Bala, bala, qyrt bala
Aýzymdaǵy qurt ǵana.
Silekeılep bereıin
Sýsyn bolsyn jut bala.
Ul: Qasqyr, qasqyr qara ala,
Ótirikke qarasha.
Qoı bolmasa dalada,
Osy qyzdy jarala.
Qyz: Mań tóbetim barady,
Qasqyrlardy alady.
Sodan keıin:qar, bálem!
Tap ózińdi qabady.
- Tamasha balalar. ózderin bilimdi de, aqyldy da, ónerli de bala ekensińder. Óz ana tilderinde sóılep, sóz maǵynasyn túsine biledi ekensińder. Óte rıza bolyp, kóńilim senderge tolyp otyr. Endi aqyrǵy sózdi júrıge bereıik.
- Balalarǵa alǵys hat beriledi.
Maıqaıyń kenti, №2 jalpy orta bilim mektebi
Mektepaldy daıarlyq synybynyń tárbıeshisi
Galımjanova Roza Davletovna
Taqyryby: “Eńbek – bárin de jeńbek” saıysy
Maqsaty: balalardyń tilderin shaǵyn halyq aýyz ádebıeti arqyly damytý
Mindeti: Balalardy erkin sóıleý bilý múmkindigin damytý. Ózderine suraq bere otyryp oı-órisin damytý. Balalardyń ádebı sózdik qoryn molaıtý. Úlkenderdi syılaýǵa, olardyń eńbekterin qurmetteý bilý úıretý. Balalardy tapqyrlyqqa, týǵan tiline súıispenshilik tárbıeleý.
Quraldar: emblemalar, sýretter, shema, oıyn atrıbýttary, 2 jalaý, úntaspa.
Saıystyń barysy:
Kel balalar, oınaıyq,
Oınaıyq ta, oılaıyq.
Qandaı jumbaq bolsa da,
Sheshpeı ony qoımaıyq!
Al, tyńdańdar, tyńdańdar,
Asyǵystyq qylmańdar.
Asyqpaıyq degenge,
Bógelip, kóp turmandar.
Oıshyl bolsa qaı bala,
Tez tabady sol ǵana!
Kel, oılanyp kóreıik,
Qyzyq jumbaq aınala!
- Búgin biz “Eńbek – bárin de jeńbek” atty saıysyn ótkizemiz. Ár bala kishkentaı bolsa da, ata-analaryna, otbasy múshelerine, dostaryna kómektesip, qolǵabys jasaýlary kerek. Adam jas kezinen eńbekqor, tilalǵysh bolsa, ondaı balalardy bári jaqsy kóredi, syılaıdy, úlkenderdiń batasyna ıe bolyp, alǵysqa bólenedi. Eńbekke adam jas kezinen umtylǵany abzal.
“Eńbek er atandyrady” degen halyq maqaly bar. Eńbek –adamnyń ataq-dańqyn shyǵarady. Eńbektegen adam jeńisti, qýanyshty bolady. Sondyqtan, búgingi saıysymyzdyń tapsyrmalary eńbekke baılanysty.
- Aldymen balalar, senderge eki topqa bóliný kerek. “Juldyzdar” jáne “Túımedaq” tobyna. “Juldyzdar” top basshysy Asyljan bolady, al “Túımedaq” top basshysy Albına bolady.
- Senderdiń upaılaryńdy sanaýǵa jáne qaı top jeńetiniń bizge ádil qazylar kerek, olardy biz qonaqtar ishinen saılaımyz.
(balalardy eki topqa bólip otyrǵyzý)
- Qaı top birinshi tapsyrmaǵa jaýap beretiniń sanamaq arqyly tańdaıyq, ol úshin top basshylary ortaǵa shyǵyndar, al Jaras sanamaq arqyly tabady:
- Qaǵaz, qalam,
Qolǵa alam.
Elge baram,
Malshy bolam.
Sıyr baǵam.
Otyn shabam,
Ony jaram.
Alaý jaǵam.
On atta
Oń jaqqa.
- I- tapsyrma: “Jumbaq sheshý”
- Ár topqa men mamandyqtar týraly jumbaq jasyramyn, al sender jaýabyn taýyp, onyń maǵynasyn ashyp aıtasyńdar. Jaýaptaryń daıyn bolsa jalaý kóteresińder. Eger jaýap durys bolmaǵan jaǵdaıda basqa toptan oıynshy jaýap berýge bolady.
Órnektep, sándep,
Tigisterin búgetin.
Solpysyn jóndep,
Kim kóılek tigedi?
(Tiginshi)
Jaltyldap qalaǵy,
Salatyn kim qalany?
(Kirpish qalaýshy)
Onyń tikken buıymy,
Aıaǵyńdy qaptaıdy,
Shyǵa qalsa julymy,
Ádemilep baptaıdy.
(Etikshi)
Qalpaǵy aq qarasań,
Dáriger emes, biraq ol.
Dám mázirin qalasań,
Alǵa usynyp turady ol.
(Aspaz)
Dabylǵa tez jetetin,
Jalynǵa súńgip ketetin.
Qaqalsa da tútinge,
Taısalmaıtyn batyl kim,
Jasqanbaıtyn batyr kim?
(Órt sóndirýshi)
Ósken shashty jaratpaıtyn,
Qaıshysy bar jalaqtaıtyn.
(Shashtaraz)
II- tapsyrma “Jumbaq qurastyrý”.
- Endi sender ózderin shema arqyly jumbaq qurastyryp, qarsylas topqa ony jasyrasyńdar. Ol úshin senderge sýretter taratamyn. Qaı top birinshi bastaıtynyń bizge kómekke sanamaq kerek.
- Bekslan men top basshylary ortaǵa shyǵady:
- Qoıan qashqyn,
- Qaıda qashtyń?
- Toǵaıǵa qashtym.
- Nege qashtyń?
- Senen sastym.
- Nege sastyń?
- İzimdi bastyń.
- Endeshe qashpa.
- Myltyǵyńdy tasta.
- Oń atta
- Eki topqa kastrúl, balǵa, kitap, qaıshy sýretteri taratylady.
Shema: (T.A.Tkachenko ádisimen qurastyrylǵan syzbasy:
1-syzba- aǵashtan, temirden, plasmassadan, shynydan jasalǵan zattardyń sýretteri.
2-shi syzba - adam beınesiniń syzbasy.
3-syzba-qol)
- Mysal: ol zat temirden jasalynady, aspazshy qoldanady, onyń ishine as pisiredi.
- III- tapsyrma “Ótirik óleńder”
- Sender ótirik óleńderdi muqıat tyńdap, onyń ishinde ne ótirik ekeniń taýyp aıtyńdar.
Ónerbek sanamaq aıtady:
- Bireý dedik.
Ekeý dedik.
Úsheý dedik.
Tórteý dedik,
San ishinde kim utty?
- Jeteý utty.
- Ońdy qaıda tastadyń?
Ońǵa qaraı bas adym.
- Zarına, Asyljan, Temirlan, Gúlnaz.
1. Aq taýyqqa minip ap,
aıǵa jettim zymyrap.
Ekpininen taýyqtyń,
Ketti bulttar ydyrap.
2. Sútin saýyp torǵaıdyń,
Jetim taıdy ósirdim,
Aqqý jegip arbaǵa,
Búkil eldi kóshirdim.
3. Inemenen jer qazyp,
sý shyǵardym shól jerge,
elikpenen sý tasyp,
bóget saldym kólderge.
4. Minip alyp qurtqa,
órmeledim bultqa,
alyp kelip aıdy,
kórsettim jurtqa.
Sergitý sáti: “Qarajorǵa” – balalar áýendi yrǵaqtyq qımyldar jasaıdy.
- IV – tapsyrma “Maqal-mátelder”, sender qarsylas aıtqan maqaldyń mysalyn keltiresińder.
*Adam jerge nár beredi,
jer adamǵa nan beredi.
*eńbek etpegen iship-jemeıdi.
*kim eńbek etse – sonyń qarny toq.
*eńbektiń nany tátti,
jalqaýdyń jany tátti.
- V – tapsyrma “Jańyltpashtar”, men senderge jańyltpash aıtamyn, al sender jyldam jáne durys aıtý kerek.
- Baýyrjan sanamaq aıtady:
- Ógiz semiz.
Jylqy qondy.
Túıe qomdy.
Sıyrym sútti.
Saýlyǵym qutty.
1. Ala qarǵa qarǵa qondy,
Qara qarǵa qarǵa qondy
2. Bir qyz keste tikti,
kestesin túste tikti.
3. Aq taı aq pa?
Qara taı aq pa?
- oıyn ótkizip jibereıik halyq oıyny “Soqyr teke”
oıyn sharty: balalar sheńber quryp turady, ortada kózi tańylǵan “tentek tekeni”shaqyrady.Balalar bári qosyla óleńdi aıtady. óleń aıtylyp bolysymen, “soqyr teke” balalardy ustaýǵa umtylady.
- Soqyrteke” baq, baq,
biz aıtamyz taqpaq.
Myqty bolsań, kánekı,
Birimizdi tap, tap.
- Osymen saıysymyz aıaqtaldy, ádil qazylar senderdiń upaılaryńdy sanap, qaı top jeńgenin aıtady.
- ár merekelerde eń qyzyq, kóńildi aıtys jarysy bolatyn. Ortaǵa eki aqyn shyǵyp adamdardyń kóńil-kúıin kóteretin. Búgin biz de qyz bala men ul balanyń aıtysyn tamashalańdar.
(Ernur men Albına aıtysady)
Ul: Qyzdar, qyzdar qurtyńnan,
Qýyp keldim jurtyńnan.
Sol qurtyńnan bermeseń,
Tesip shyqsyn urtyńnan
Qyz: Bala, bala, qyrt bala
Aýzymdaǵy qurt ǵana.
Silekeılep bereıin
Sýsyn bolsyn jut bala.
Ul: Qasqyr, qasqyr qara ala,
Ótirikke qarasha.
Qoı bolmasa dalada,
Osy qyzdy jarala.
Qyz: Mań tóbetim barady,
Qasqyrlardy alady.
Sodan keıin:qar, bálem!
Tap ózińdi qabady.
- Tamasha balalar. ózderin bilimdi de, aqyldy da, ónerli de bala ekensińder. Óz ana tilderinde sóılep, sóz maǵynasyn túsine biledi ekensińder. Óte rıza bolyp, kóńilim senderge tolyp otyr. Endi aqyrǵy sózdi júrıge bereıik.
- Balalarǵa alǵys hat beriledi.
You Might Also Like
-
Musalımova Gúlnar RaqymqyzyQazaq tili men ádebıet pániAstana qalasyndaǵy halyqaralyq úzdiksiz bilim berý koleji
