InfoHub Logo

Sabaqtyń taqyryby: Etistik 12 - 16 jattyǵýlar (prezentasıasymen)

Sabaqtyń maqsaty:
a) bilimdilik. Oqýshylardyń etistik týraly jyl boıy alǵan bilimderin pysyqtaý, qorytyndylaý. Sóılemderden etistikti tabýǵa, etistiktiń túrlerin ajyrata bilýge, dara etistikti kúrdeli etistikke aınaldyrýǵa arnalǵan tapsyrmalardy oryndaý;
á) damytýshylyq. Oqýshylardyń zeıinin, shyǵarmashylyq belsendiligin, bilim, bilik daǵdylaryn qalyptastyrý.
b) tárbıelik. Oqytýdyń ómirmen baılanysyn nyǵaıtý, shydamdylyqqa, saýattylyqqa, uıymshyldyqqa tárbıeleý;
Sabaqtyń tıpi: alǵan bilimderin jetildirý.
Sabaqtyń túri: saıahat sabaq
Prınsıpteri: birizdilik, júıelilik, ǵylymılyq.
Ádisteri: qorytyndylaý, suraq - jaýap, oıyndar, venn dıagramsy.
Kórnekiligi: ınteraktıvti taqta, slaıdtar, «Qarlyǵashtyń quıryǵy nege aıyr?» múltfılminiń vıdeosy, jaýap paraqshalary.
Pán aralyq baılanys: ana tili, dúnıetaný.
Boljamdap otyrǵan nátıje: Etistiktiń túrleri dara jáne kúrdeli etistikti meńgergen jeke tulǵa qalyptastyrý

Sabaqtyń jospary:
İ. Baǵdarlaý – motıvasıalyq kezeń(3 mınýt)
1. Uıymdastyrý kezeńi
2. Psıhojattyǵý
3. Oqýshylardyń qyzyǵýshylyǵyn oıatý
4. Úı tapsyrmasyn tekserý (10 mınýt)
5. Úı tapsyrmasyn bekitý «Mıǵa shabýyl» oıyny boıynsha
İİ. Operasıalyq – oryndaýshylyq kezeń ( 20 mınýt)
7. Ertegi eline saıahat
8. 12 - jattyǵý
9. 13 - jattyǵý
10. Vıdeo kórý arqyly esse jazý
11. Sergitý sáti
12. Kórinis
13. 15 - jattyǵý
14. Venn dıogrammasy

İİİ. Refleksıalyq – baǵalaý kezeń (10 mınýt)
15. Sýret boıynsha sabaqty qorytyndylaý
17. Úıge tapsyrma (1 mınýt)
18. Oqýshylardy baǵalaý(1 mınýt)
Sabaqtyń barysy:

İ. Baǵdarlaý – motıvasıalyq kezeń
1. Uıymdastyrý kezeńi
- Oqýshylardyń nazarlaryn sabaqqa aýdarý, túgendeý.
2. Psıhojattyǵý
- Balalar búgingi sabaǵymyz erekshe sabaq bolmaq. Búgin bizdiń sabaǵymyzǵa qonaqtar kelip otyr. Senderdiń aqyldy, tapqyr, bilimdi ekenderińdi kórýge keldi. Óz bilimderińdi aıanbaı kórsetińder.
3. Oqýshylardyń qyzyǵýshylyǵyn oıatý.
Muǵalim ---------- Balalar /hormen/
Árbir adam? Týysym, dosym, juraǵat.
Árbir sabaq? Úırený, uǵý, ulaǵat.
Árbir isiń? Tirlik, tirek, adamdyq.
Árbir sóziń? Shyndyq, birlik, adaldyq
4. Úı tapsyrmasyn tekserý.
10 - jattyǵý. Uıqasyn tap.
Tastan tasqa sekirip,
Jem teredi kekilik.
Aıbat sheger alystan,
Ań patshasy arystan.

5. Úı tapsyrmasyn bekitý "Mıǵa shabýyl" oıyny
- Etistik degenimiz ne?
- Etistiktiń túrlerin ata?
- Dara etistik degenimiz ne?
- Kúrdeli etistik degenimiz she?
Oısergek
Budyr - budyr balshyqty.
Jınady da talshyqty.
Uqsatyp qamytqa.
Úı salady jabyqqa. (Qarlyǵash)
Balalar, bul jumbaqtyń sheshýi qarlyǵash dep jaýap beredi.
- Durys aıtasyńdar balalar

Dáptermen jumys. Kórkem jazý mınýty.
Endi dápterińdi ashyp, búgingi kúndi, synyp jumysyn jazyp qoıyńdar.
« Qarlyǵash» sózine sóılem qurap, bir jolǵa kórkem etip jazyp qoıady.
- Balalar biz ótken sabaqta kóktemniń keletinin, kóktemniń alǵashqy gúli báısheshek týraly aıtqanbyz. Búgingi sabaǵymyzda qustar týraly áńgimelemekpiz.
«Oı qozǵaý strategıasy»
- Kóktemde qustar ne isteıdi?
- Qandaı qustar ushyp keledi?
- Balalar sender qarlyǵashtyń qandaı qus ekenin bilesińder me?
- Balalar, qarlyǵash uıasyn úılerdiń irgesine nemen salady dep oılaısyńdar?
Shóp - shalańmen qalap balshyqpen salady dep jaýap berdi balalar.
- Ia, durys aıtasyńdar balalar.
Qarlyǵash úılerdiń irgesine týquıryq aralasqan laımen laılap, qabyrǵasyna shóp – shalań qalap onyń ishine mamyq tóseıdi. Ondaı uıa ári shydamdy, ári jyly bolady dep balalarǵa túsindirip ótemin.
- Endeshe biz búgingi sabaǵymyzda eki topqa bólindik.

İ. top «Dara etistik»
İİ. top «Kúrdeli etistik»
Osy toptar ózara jarysyp, tapsyrmalardan múdirmeı ótken topqa qarlyǵashtardy berip otyramyn. Qaıtop qarlyǵashtardy kóp jınaıdy eken, ony sabaǵymyzdyń sońynda kóremiz.
İİ. Operasıalyq – oryndaýshylyq kezeń

6. Ertegi eline saıahat
- Balalar biz búgin «Ertegi eline» saıahattaımyz. Ertegini sender ana tili sabaǵynda, úıdi oqyp tyńdap júrsińder. Ertegi tyńdamaǵan jer júzinde adam joq shyǵar. Bul adam balasymen birge jasap kele jatqan kórkem dúnıe eken. «Ertegi eli» bizge tosyn syı jasapty. Bizge qyzyqty ertegini usynbaqshy eken. Biraq ony jalmaýyz kempir syıqyrlap tastapty. Ol úshin biz kedergilerden ótip «Ertegi eliniń» ertegisin kóremiz.
- Al balalar kedergilerden ótip ertegini kórýge daıynbyz ba?
- Jalmaýyz kempirden qorqpaımyz ba?
Olaı bolsa ertegini bastaıyq. (Ekranda «Qarlyǵashtyń quıryǵy nege aıyr?» múltfılmi 2mın kórsetiledi.) Ári qaraı kórý úshin myna tosqaýyldan óteıik.

Dáptermen jumys
12 jattyǵý. Kóp núkteniń ornyna etistikterdi qoıyp, sóılemderdi kóshirip jaz.
Jyrshy jyr jyrlaıdy. Aqyn óleń shyǵarady. Dáriger aýrýlardy emdeıdi. Muǵalim balalardy emdeıdi. Saýynshy sıyr saýady.
(Tez ári naqty jaýap bergen topqa qarlyǵashtyń sýretin beremin)
Olaı bolsa ertegini ári qaraı jalǵastyraıyq.. (Ekranda («Qarlyǵashtyń quıryǵy nege aıyr?» múltfılmi 2mın kórsetiledi.) Ári qaraı kórý úshin myna tosqaýyldan óteıik.
13 - jattyǵý. İ. top. Kóp núkteniń ornyna dara etistikti taýyp jaz.
İİ. top Kúrdeli etistikterdi qatystyryp, sóılem qurap jaz.
Keldi - kele jatyr, kele bastady.
Jazdy - jaza alady, jazyp jatyr, jazyp júr.
Toqydy - toqı alady, toqyp otyr, toqı bastady.
Kel - baryp kel, bara kel.
Aýylǵa qonaqtar kele jatyr. Ájesi nemerelerine náskı toqı bastady.
(Tez ári naqty jaýap bergen topqa qarlyǵashtyń sýretin beremin)
(«Qarlyǵashtyń quıryǵy nege aıyr?» múltfılmi 2mın kórsetiledi.) Ári qaraı kórý úshin myna tosqaýyldan óteıik.
14 - jattyǵý. Vıdeo boıynsha «Qarlyǵash - kıeli qus» esse jazý. Esseden etistikterdiń dara nemese kúrdeli ekendigin aıt. Eki top oryndaıdy.

Qarlyǵash – aıyr quıryqty, qanattary uzyn, ári úshkir keletin, shaǵyn deneli qara ala qus. Qarlyǵash sózi «qara», «ala», «qus» degen sózderdiń kirigýinen shyqqan. Torǵaılar otrádyna jatatyn qus tuqymdasy. Basqa qustardan bir aıyrmashylyǵy – jemin ushyp júrip ustaıdy. Sýdy da ushyp júrip ishedi. Baýyry aqshyl, arqasy qońyr, jasyl jyltyr.
Qarlyǵash – paıdaly qus. Zıandy nasekomdardy, ásirese, shybyn-shirkeıdi óte kóp jep, aýyl sharýashylyǵyna paıda keltiredi. Ata - babalarymyz qarlyǵashty ejelden jaqsy kórgen. Qarly¬ǵashtaı súıkimdi, eńbekqor, aqyldy bolsyn dep, qyzdaryna Qarlyǵash dep at qoıǵan. Qarlyǵashqa kóptegen ańyz - ertegi, maqal - mátel, jumbaqtar, jyr joldaryn arnaǵan. Ańyz - ertegilerde qarlyǵashtyń adamdarǵa jasaǵan kómegi aıtylady. Mysaly, «Qarlyǵashtyń quı¬ryǵy nege aıyr?» ertegisi, Tóle bıdiń qalaı «Qarlyǵash bı» atanǵany týraly ańyz… Qarlyǵashqa qatysty kóptegen yrym - joramaldar da bar. Mysaly:
Qarlyǵash bıiktep ushsa – kún ashyq bolady.
Jer baýyrlap ushsa – jańbyr jaýady.
Qarlyǵash jyly jaqtan oralǵan kezde qoraǵa qonsa, qoı egiz týady. Aq mol bolady. Al úı jaqtaýyna nemese shatyryna qonsa, sol úıdiń jan basy kóbeıedi. Túsińde qarlyǵash kórseń baqytqa kenelesiń…Olaı bolsa, balalar, qarlyǵashty qorǵaý – barshamyzǵa ortaq is eken.
Oqýshylarǵa jazǵan ásselerin oqytamyn. Mátinnen dara jáne kúrdeli etistikterdi taýyp syzdyramyn.
- Tóle bıdiń nege «Qarlyǵash áýlıe» dep atanýyn bilesińder me?
Sergitý sáti
– Qarlyǵashtar samǵasyn,
Jumyr jerdi sharlasyn.
Jyly jaqtan qaıtqanda,
Qanattary talmasyn!
Shıq – shıq etken qarlyǵashty.
Qorǵamasań bolmaıdy.
Kip – kishkentaı qarlyǵashtar.
Adamdardy qorǵaıdy.
(Tez ári naqty jaýap bergen topqa qarlyǵashtyń sýretin beremin)
(«Qarlyǵashtyń quıryǵy nege aıyr?» mýltfılimi 2mın kórsetiledi.) Ári qaraı kórý úshin myna tosqaýyldan óteıik.
15 - jattyǵý. Ertegini oqy. Ertegini paıdalanyp, kesteni toltyr.
«Túlki men shaıan» ertegise sahnalyq kórinis qoıý.
- Balalar ertegi ne týraly?
- Bul ertegide túlki qandaı?
- Al shaıan she?
- Biz túlkini aılaker, qý dep tanysaq myna ertegide túlkiden de aılaker shaıan
eken.
- Ómirde osyndaı adamdar bar ma?
Túlki ---- Qý, ótirikshi, aılaker, jabaıy
Shaıan ---- Kishkentaı jándik.
Ekeýi de aılaker

Dara etistik
Kezdestiredi, júgireıik, tur
Kúrdeli etistik
ustap alady, júgire jóneledi, zymyrap jetedi

(Tez ári naqty jaýap bergen topqa qarlyǵashtyń sýretin beremin)

İİİ. Refleksıalyq – baǵalaý kezeń
Biz jalmaýyz kempirdiń tosqaýyldaryna qaramastan «Ertegi eliniń» tosyn syıyn kórdik.
- Bul qaı ertegi (Qarlyǵashtyń quıryǵy nege aıyr?)
- Ertegi unady ma? (ıá)
«Ertegi elimen» qoshtasý
Biz búgingi sabaǵymyzda kóktem jarshysy qarlyǵash týraly áńgimeledik. Bizdiń tabıǵatymyzda basqa da paıdaly qustar bar. Olaı bolsa sol qustardy kóreıikshi.

Sýret boıynsha sabaqty qorytyndylaý.
Taqtada birneshe qustardyń sýretteri beriledi ár top bir qustyń sýretin alyp, obrazǵa kiredi ekinshi top etistikterdi tabady.
Mys. Toqyldaq - Toqyldaq ormandaǵy túrli zıankesterdi tazalaıdy.
Aqqý - Aqqýdy atpa, dosyńdy satpa
Búrkit - Búrkit uıasyn bıikke salady.
Birqazan - Birqazan balyqtarmen qorektenedi. t. s. s.
Úıge tapsyrma:
16 - jattyǵý, qarlyǵash týraly óleń shyǵarý
Baǵalaý:
Oqýshylardyń jıǵan qarlyǵashtaryn sanaý, topty madaqtaý. top
jeńimpazyn anyqtaý.
Keri baılanys
- Balalar sabaq unady ma?
- Nesimen unady?