InfoHub Logo

"Evklıd jáne onyń «negizderi"
Aleksandrıalyq uly matematıkaterdiń alǵashqy qarlyǵashy Evklıd edi. Ol bizdiń zamanymyzǵa deıingi İİİ ǵasyrdyń basynda Aleksandrıaǵa shaqyrtylyp, onda matematıkadan sabaq berdi. Evklıdtiń ómiri jaıly maǵlumattar joqtyń qasy. Ol týraly tek eki ańyz saqtalǵan, onyń birinshisi, Ptolomeı patshanyń geometrıany beınetsiz op-ońaı bildiretindeı jol bar ma? degen suraǵyna Evklıd «geometrıada patshalar úshin aıryqsha jol joq» dep jaýap qaıtarypty. Ekinshi ańyz boıynsha bir shákirt Evklıdten geometrıany oqý ne paıda beredi dep suraǵan kórinedi. Sonda Evklıd qyzmetshini shaqyryp alyp: «Oqýdan paıda tapqysy kelip tur eken, myna balaǵa úsh teńge berińdershi», - depti.
Evklıd matematıka, fızıka, astronomıa, mýzyka ǵylymdary boıynsha birneshe eńbekter jazǵan oqymysty. Olardyń ishinde ataqty «Negizderden» basqa «Berilgender», «Optıka», «Katoptrıka» (aınalar teorıasy), «Sektıo kanonıs» (mýzyka teorıasy), «Fenomondar» (teorıalyq astronomıa) t.b. bar. Alaıda ǵylym tarıhynda Evklıd eń áýeli «Negizder» (Nachala) dep atalatyn matematıkalyq eńbektiń avtory retinde baǵalandy.