Faıldar, býmalar jáne jarlyqtar
Informatıka 5 synyp
Sabaqtyń taqyryby: Faıldar, býmalar jáne jarlyqtar
Sabaqtyń maqsaty:
Bilimdilik: Oqýshylarǵa Windows negizgi nysandarynyń anyqtamalary men sıpattamalary jaıly túsinik berý, býma men jarlyq qurýdy úıretý.
Tárbıelik: Oqýshylarǵa Windows negizgi nysandarynyń anyqtamalary men sıpattamalary jaıly túsinik berý, býma men jarlyq qurýdy úırete otyryp, juppen jumys jasaýǵa úıretý, sonymen birge óz oılaryn erkin aıtýǵa tárbıeleý.
Damytýshylyq: Oqýshylarǵa Windows negizgi nysandarynyń anyqtamalary men sıpattamalary jaıly túsinik berý, býma men jarlyq qurýdy úırete otyryp, pánge qyzyǵýshylyǵyn arttyrý, kóre jáne estı otyryp kórý jáne este saqtaý qabiletterin damytý, kompútermen saýatty jumys jasaýyn qalyptastyrý.
Sabaqtyń tıpi: jańa sabaq
Sabaqtyń túri: aralas sabaq (tirek - syzbalar, «Shyńǵa shyǵý» oıyny, praktıkalyq tapsyrmalar, «Ózińdi tekser!» testtik jumys, «Oı tolǵanys»)
Sabaqtyń ádisi: ınteraktıvti taqta jáne tirek - syzbalar kómegimen túsindirý, praktıkým elementteri bar kórsete baıandaý, juptyq jáne jeke jumys
Sabaqta qoldanylatyn kórneki quraldar: Kompúter, oqýlyq, ınteraktıvti taqta, jumys dápteri, baǵalaý qaǵazdary
Sabaqtyń barysy:
İ. Uıymdastyrý kezeńi: 1. Sálemdesý, túgeldeý.
2. Oqýshylardyń qural - jabdyǵyn tekserý.
3. Oqýshylardyń nazaryn sabaqqa aýdarý.
4. «Eı, bolashaq ulanym!
Bolashaǵy qazaǵymnyń,
Sendersiń dep bilemin
Balǵyndy jas bolashaq
Men senderge senemin!» óleńin oqı otyryp, oqýshylardyń
rýhyn kóterý, sabaqqa daıyndaý.
II. Úı tapsyrmasyn tekserý: 1. «Shyńǵa shyǵý» oıyny kómegimen úı tapsyrmasyn suraý. Oıyn sharty boıynsha jalaýshalarda jasyrynǵan suraqtarǵa jaýap bere otyryp, taý shyńyna kóterilý. Oıynnyń suraqtary:
1. Tereze degen ne?
2. Terezelerdiń túrlerin atańdar.
3. Pernetaqtanyń kómegimen terezelerdiń birinen ekinshisine qalaı aýysýǵa bolady?
4. Aınaldyrý jolaqtary ne úshin kerek?
5. Pernelerdiń Alt+F4 tirkesimderiniń qyzmeti qandaı?
6. Terezede ne tańdalǵany týraly qosymsha aqparat qaıda kórsetiledi?
7. Myna batyrma qandaı qyzmet atqarady?
8. Myna batyrma qandaı qyzmet atqarady?
9. Myna batyrma qandaı qyzmet atqarady?
10. Tereze neshe bólikten turady?
2. «Mıǵa shabýyl» suraqtar qoıý arqyly jańa sabaqtyń taqyrybyn ashý.
III. Jańa sabaqty túsindirý:
Faıldyq júıeniń negizgi nysandary: faıldar, býmalar jáne jarlyqtar.
Faıldar
Faıl – baıttardyń áldebir ataýy bar tizbegi.
Windows operasıalyq júıesinde faıl atynyń uzyndyǵy 255 sımvolǵa deıin bolýy múmkin. Faıldyń aty eki bólimnen: sol jaq (aty) jáne oń jaq (keńeıtilýi) bólimderinen turady. Faıldyń keńeıtilýi onyń turpatyn (mazmunyn) meńzeıdi.
Faıldyń atyn jazý úshin myna sımvoldardy qoldanýǵa bolmaıdy: \ /: * > <>
Býmalar
Býma – obektiler qoımasy.
Býmalardyń túrleri:
Júıelik býmalar. Windows operasıalyq júıesin ózi quryp tutynýshyǵa jumys jasaýǵa kómektesedi. Olardy joıýǵa nemese basqa terezege almastyrýǵa bolmaıdy. Olar sýreti bar belgishelermen jabdyqtalady.
Jumysshy býmalar. Tutynýshylardyń ózderi qurady. Olarǵa Windows - de ruqsat etilgen amaldardyń barlyǵyn qoldanýǵa bolady. Olar arnaıy belgimen jabdyqtalady. Mundaı býmalardy olardyń belgishelerin tyshqannyń sol jaq batyrmasyn eki ret shertý arqyly ashady.
Jarlyqtar
Jarlyq – nysanǵa qol jetimdilikti jeńildetetin, nysannyń silteme kórsetkishi.
Jarlyq programmany tez iske qosýǵa nemese faıl men býmany ashýǵa arnalǵan.
Jarlyqty basqa faıldardan nemese býmalardan ajyratý ońaı. Sebebi jarlyqtyń tómengi sol jaq buryshynda siltemeniń sýreti salynǵan.
Qarapaıym faılda nemese býmada mundaı siltemeniń sýreti joq.
Eger negizgi oryndalatyn faıldy joısaq, onda programma jumys isteýin toqtatady.
Jarlyq joıylsa programmaǵa eshteńe bolmaıdy. Senderge tek jańa jarlyq qurý nemese programmany oryndalatyn faıl arqyly ashý kerek bolady. Jarlyqty kez kelgen nysan úshin qurýǵa bolady.
ESTERİŃDE BOLSYN! Eger sender aqparat tasyǵysh quralǵa, mysaly, fleshkaǵa jarlyq kóshirseńder, onda basqa kompúterde faıldaryń ashylmaı qalady. Aqparatty tasymaldaý úshin jarlyqty emes faıldyń ózin kóshirý kerek.
Býmalardyń butaqtalýy (ıerarhıasy)
Terezeniń sol jaq bóliginde kórgenderińdeı, býmalar biriniń ishine biri kirýi múmkin. Aqparatty saqtaýdyń mundaı qurylymy butaqtalýy (ıerarhıa) dep atalady.
Butaqtalǵan faıldyq qurylymnan faıldy tabý úshin osy faılǵa deıingi joldy kórsetý kerek.
Faıldyń atymen birge jazylǵan faılǵa deıingi jol faıldyń tolyq aty dep atalady.
İÚ. Jańa túsinikti tekserý: Juptyq jumys. Praktıkalyq tapsyrma.
1. Praktıkalyq tapsyrmany kompúterde oryndańdar.
1. Jumys ústelindegi Qujattar (Dokýmenty) býmasyn ashyńdar.
2. Ashylǵan býmada Jańa býma (Novaıa papka) buıryǵyn tańdaý arqyly jańa býma quryp, oǵan at berińder.
3. Qujattar (Dokýmenty) býmasyndaǵy birneshe faıldardy kóshirip alyp, ózderiń qurǵan býma ishine ornalastyryńdar.
4. Olardyń bir - ekeýiniń atyn ózgertińder.
5. Býmadan keri shyǵyp, ózderiń qurǵan býmaǵa jumys ústeline jarlyq quryńdar.
2. Jumys ústelindegi Windows nysandaryn attarymen faıldardy, bimalardy jáne jarlyqtardy jeke - jeke keste baǵanyna terip jazyńdar.
V. Jańa taqyrypty bekitý: Jeke jumys. «Ózińdi tekser!» testtik baqylaý jumysy.
1. Baıttardyń aty bar qandaı da bir tizbek qalaı atalady?
A) Faıl
V) Býma
S) Programma
D) Qujat
2. Jarlyq – ol:
A) Nysanǵa kórsetetin, oǵan qol jetkizýdi jeńildetetin silteme
V) Nysanǵa qol jetkizýdi jeńildetetin býma
S) Arnaıy túrde qurylǵan
D) Mátini bar faıl
3. Faıldy ataý úshin qoldanylatyn sımvoldardyń eń úlken sany:
A) 100
V) 200
S) 50
D) 255
4. Býmany ashý úshin ne isteý kerek?
A) Osy býmany tyshqannyń sol jaq batyrmasymen bir ret shertý
V) Osy býmany tyshqannyń oń jaq batyrmasymen bir ret shertý
S) Osy býmany tyshqannyń sol jaq batyrmasymen eki ret shertý
D) Osy býmany tyshqannyń oń jaq batyrmasymen eki ret shertý
5. Belgishe - ol:
A) Júıelik býma
V) Jumysshy býma
S) Jarlyq
D) Faıl
6. Belgishe - ol:
A) Faıl
V) Býma
S) Jarlyq
D) Kompúter
7. Belgishe - ol:
A) Faıl
V) Býma
S) Jarlyq
D) Kompúter
8. Belgishe - ol:
A) Faıl
V) Býma
S) Jarlyq
D) Kompúter
Testti baǵalaý shkalasy:
8 upaı – 5;
6 - 7 upaı – 4;
4 - 5 upaı – 3;
4 tómen upaı – 2.
Vİ. Qorytyndylaý: Blým gúli. Oqýshylarǵa gúl kúltesheleri taratylady. Oqýshylar kúlteshelerge ózderiniń búgingi jańa sabaqtan ne úırengenderin, bilgenderin qorytyndylap jazyp, taqtaǵa iledi.
Úİİ. Úıge tapsyrma: Faıldar, býmalar jáne jarlyqtar
Vİİİ. Oqýshylar eńbegin baǵalaý:
Sabaqtyń taqyryby: Faıldar, býmalar jáne jarlyqtar
Sabaqtyń maqsaty:
Bilimdilik: Oqýshylarǵa Windows negizgi nysandarynyń anyqtamalary men sıpattamalary jaıly túsinik berý, býma men jarlyq qurýdy úıretý.
Tárbıelik: Oqýshylarǵa Windows negizgi nysandarynyń anyqtamalary men sıpattamalary jaıly túsinik berý, býma men jarlyq qurýdy úırete otyryp, juppen jumys jasaýǵa úıretý, sonymen birge óz oılaryn erkin aıtýǵa tárbıeleý.
Damytýshylyq: Oqýshylarǵa Windows negizgi nysandarynyń anyqtamalary men sıpattamalary jaıly túsinik berý, býma men jarlyq qurýdy úırete otyryp, pánge qyzyǵýshylyǵyn arttyrý, kóre jáne estı otyryp kórý jáne este saqtaý qabiletterin damytý, kompútermen saýatty jumys jasaýyn qalyptastyrý.
Sabaqtyń tıpi: jańa sabaq
Sabaqtyń túri: aralas sabaq (tirek - syzbalar, «Shyńǵa shyǵý» oıyny, praktıkalyq tapsyrmalar, «Ózińdi tekser!» testtik jumys, «Oı tolǵanys»)
Sabaqtyń ádisi: ınteraktıvti taqta jáne tirek - syzbalar kómegimen túsindirý, praktıkým elementteri bar kórsete baıandaý, juptyq jáne jeke jumys
Sabaqta qoldanylatyn kórneki quraldar: Kompúter, oqýlyq, ınteraktıvti taqta, jumys dápteri, baǵalaý qaǵazdary
Sabaqtyń barysy:
İ. Uıymdastyrý kezeńi: 1. Sálemdesý, túgeldeý.
2. Oqýshylardyń qural - jabdyǵyn tekserý.
3. Oqýshylardyń nazaryn sabaqqa aýdarý.
4. «Eı, bolashaq ulanym!
Bolashaǵy qazaǵymnyń,
Sendersiń dep bilemin
Balǵyndy jas bolashaq
Men senderge senemin!» óleńin oqı otyryp, oqýshylardyń
rýhyn kóterý, sabaqqa daıyndaý.
II. Úı tapsyrmasyn tekserý: 1. «Shyńǵa shyǵý» oıyny kómegimen úı tapsyrmasyn suraý. Oıyn sharty boıynsha jalaýshalarda jasyrynǵan suraqtarǵa jaýap bere otyryp, taý shyńyna kóterilý. Oıynnyń suraqtary:
1. Tereze degen ne?
2. Terezelerdiń túrlerin atańdar.
3. Pernetaqtanyń kómegimen terezelerdiń birinen ekinshisine qalaı aýysýǵa bolady?
4. Aınaldyrý jolaqtary ne úshin kerek?
5. Pernelerdiń Alt+F4 tirkesimderiniń qyzmeti qandaı?
6. Terezede ne tańdalǵany týraly qosymsha aqparat qaıda kórsetiledi?
7. Myna batyrma qandaı qyzmet atqarady?
8. Myna batyrma qandaı qyzmet atqarady?
9. Myna batyrma qandaı qyzmet atqarady?
10. Tereze neshe bólikten turady?
2. «Mıǵa shabýyl» suraqtar qoıý arqyly jańa sabaqtyń taqyrybyn ashý.
III. Jańa sabaqty túsindirý:
Faıldyq júıeniń negizgi nysandary: faıldar, býmalar jáne jarlyqtar.
Faıldar
Faıl – baıttardyń áldebir ataýy bar tizbegi.
Windows operasıalyq júıesinde faıl atynyń uzyndyǵy 255 sımvolǵa deıin bolýy múmkin. Faıldyń aty eki bólimnen: sol jaq (aty) jáne oń jaq (keńeıtilýi) bólimderinen turady. Faıldyń keńeıtilýi onyń turpatyn (mazmunyn) meńzeıdi.
Faıldyń atyn jazý úshin myna sımvoldardy qoldanýǵa bolmaıdy: \ /: * > <>
Býmalar
Býma – obektiler qoımasy.
Býmalardyń túrleri:
Júıelik býmalar. Windows operasıalyq júıesin ózi quryp tutynýshyǵa jumys jasaýǵa kómektesedi. Olardy joıýǵa nemese basqa terezege almastyrýǵa bolmaıdy. Olar sýreti bar belgishelermen jabdyqtalady.
Jumysshy býmalar. Tutynýshylardyń ózderi qurady. Olarǵa Windows - de ruqsat etilgen amaldardyń barlyǵyn qoldanýǵa bolady. Olar arnaıy belgimen jabdyqtalady. Mundaı býmalardy olardyń belgishelerin tyshqannyń sol jaq batyrmasyn eki ret shertý arqyly ashady.
Jarlyqtar
Jarlyq – nysanǵa qol jetimdilikti jeńildetetin, nysannyń silteme kórsetkishi.
Jarlyq programmany tez iske qosýǵa nemese faıl men býmany ashýǵa arnalǵan.
Jarlyqty basqa faıldardan nemese býmalardan ajyratý ońaı. Sebebi jarlyqtyń tómengi sol jaq buryshynda siltemeniń sýreti salynǵan.
Qarapaıym faılda nemese býmada mundaı siltemeniń sýreti joq.
Eger negizgi oryndalatyn faıldy joısaq, onda programma jumys isteýin toqtatady.
Jarlyq joıylsa programmaǵa eshteńe bolmaıdy. Senderge tek jańa jarlyq qurý nemese programmany oryndalatyn faıl arqyly ashý kerek bolady. Jarlyqty kez kelgen nysan úshin qurýǵa bolady.
ESTERİŃDE BOLSYN! Eger sender aqparat tasyǵysh quralǵa, mysaly, fleshkaǵa jarlyq kóshirseńder, onda basqa kompúterde faıldaryń ashylmaı qalady. Aqparatty tasymaldaý úshin jarlyqty emes faıldyń ózin kóshirý kerek.
Býmalardyń butaqtalýy (ıerarhıasy)
Terezeniń sol jaq bóliginde kórgenderińdeı, býmalar biriniń ishine biri kirýi múmkin. Aqparatty saqtaýdyń mundaı qurylymy butaqtalýy (ıerarhıa) dep atalady.
Butaqtalǵan faıldyq qurylymnan faıldy tabý úshin osy faılǵa deıingi joldy kórsetý kerek.
Faıldyń atymen birge jazylǵan faılǵa deıingi jol faıldyń tolyq aty dep atalady.
İÚ. Jańa túsinikti tekserý: Juptyq jumys. Praktıkalyq tapsyrma.
1. Praktıkalyq tapsyrmany kompúterde oryndańdar.
1. Jumys ústelindegi Qujattar (Dokýmenty) býmasyn ashyńdar.
2. Ashylǵan býmada Jańa býma (Novaıa papka) buıryǵyn tańdaý arqyly jańa býma quryp, oǵan at berińder.
3. Qujattar (Dokýmenty) býmasyndaǵy birneshe faıldardy kóshirip alyp, ózderiń qurǵan býma ishine ornalastyryńdar.
4. Olardyń bir - ekeýiniń atyn ózgertińder.
5. Býmadan keri shyǵyp, ózderiń qurǵan býmaǵa jumys ústeline jarlyq quryńdar.
2. Jumys ústelindegi Windows nysandaryn attarymen faıldardy, bimalardy jáne jarlyqtardy jeke - jeke keste baǵanyna terip jazyńdar.
V. Jańa taqyrypty bekitý: Jeke jumys. «Ózińdi tekser!» testtik baqylaý jumysy.
1. Baıttardyń aty bar qandaı da bir tizbek qalaı atalady?
A) Faıl
V) Býma
S) Programma
D) Qujat
2. Jarlyq – ol:
A) Nysanǵa kórsetetin, oǵan qol jetkizýdi jeńildetetin silteme
V) Nysanǵa qol jetkizýdi jeńildetetin býma
S) Arnaıy túrde qurylǵan
D) Mátini bar faıl
3. Faıldy ataý úshin qoldanylatyn sımvoldardyń eń úlken sany:
A) 100
V) 200
S) 50
D) 255
4. Býmany ashý úshin ne isteý kerek?
A) Osy býmany tyshqannyń sol jaq batyrmasymen bir ret shertý
V) Osy býmany tyshqannyń oń jaq batyrmasymen bir ret shertý
S) Osy býmany tyshqannyń sol jaq batyrmasymen eki ret shertý
D) Osy býmany tyshqannyń oń jaq batyrmasymen eki ret shertý
5. Belgishe - ol:
A) Júıelik býma
V) Jumysshy býma
S) Jarlyq
D) Faıl
6. Belgishe - ol:
A) Faıl
V) Býma
S) Jarlyq
D) Kompúter
7. Belgishe - ol:
A) Faıl
V) Býma
S) Jarlyq
D) Kompúter
8. Belgishe - ol:
A) Faıl
V) Býma
S) Jarlyq
D) Kompúter
Testti baǵalaý shkalasy:
8 upaı – 5;
6 - 7 upaı – 4;
4 - 5 upaı – 3;
4 tómen upaı – 2.
Vİ. Qorytyndylaý: Blým gúli. Oqýshylarǵa gúl kúltesheleri taratylady. Oqýshylar kúlteshelerge ózderiniń búgingi jańa sabaqtan ne úırengenderin, bilgenderin qorytyndylap jazyp, taqtaǵa iledi.
Úİİ. Úıge tapsyrma: Faıldar, býmalar jáne jarlyqtar
Vİİİ. Oqýshylar eńbegin baǵalaý:
You Might Also Like
-
Erlik ónegesi - jastardy patrıottyq rýhta tárbıeleý quraly
