Gamma, etúdtar arqyly oqýshynyń fortepıano aspabynda oınaý tehnıkasyn damytý
Qyzylorda qalasy, Shıeli kenti,
Áýez mektebiniń İİ sanatty muǵalimi
Sultanova Saltanat Saqtaǵanqyzy
Gamma, etúdtar arqyly oqýshynyń fortepıano aspabynda oınaý tehnıkasyn damytý.
Shyǵarmany oryndaǵan kezde shtrıhtardy paıdalanyp, shyǵarmany ásemdeı, árileı bilýimiz qajet. Oqýshynyń berilgen tapsyrmany oryndaýy úshin jáne damyta oqytý prınsıpiniń negizi bop tabylatyn oılaý qabiletin damytý maqsatynda shyǵarmamen óz betinshe jumys isteýge úıretip, onyń shyǵarmashylyq belsendiligin arttyryp, tehnıkalyq qıyndyqtardy jeńýge baǵyttap otyrýymyz kerek. Sol sebepten teorıalyq túsiniktemeler tujyrymdy bolyp, mindetti túrde aspapta oınap kórsetilip otyrylady.
Sabaqtyń taqyryby: Gamma, etúdtar arqyly oqýshynyń fortepıano aspabynda oınaý tehnıkasyn damytý
Sabaqtyń maqsaty: Gamma, etúdtar úıretý arqyly oqýshynyń kúrdeli shyǵarmalar oınaýǵa qyzyǵýshylyǵyn arttyrý.
Kútiletin nátıje:
1. A. Gedıkeniń «Etúd»- nyń erekshelikterin (tonaldigi, ólshemi, shtrıh, dınamıkalyq belgileri) ajyratady;
2. Fortepıano aspabynda oınaý tehnıkasy damıdy.
Kerekti jabdyqtar: Fortepıano, plakattar, qalamsap.
Qoldanylatyn ádis – tásilder: túsindirý, suraq - jaýap, oı qozǵaý, aspapta oınaý, asosıasıa ádisi
Tehnıkalyq jattyǵý: Do major, lá mınor gammasyn, ıaǵnı dybys qataryn, akord, arpedjıosyn túrli shtrıhta (stakatto, legato) oınatý.
Sabaqtyń mazmuny:
1. Uıymdastyrý kezeńi
a) Sálemdesý:
- Armysyzdar, qadirli ustazdar.
Búgin fortepıano klasy boıynsha ótkiziletin ashyq sabaǵymyzdy bastaýǵa ruqsat etińizder. Aldymen qatysýshy oqýshyma minezdeme berip óteıin. R.- 1 synyp oqýshysy, uqypty, mádenıetti, alǵyr. Sabaqqa degen qyzyǵýshylyǵy joǵary, belsendi, qoıylǵan tapsyrmalardy tyńǵylyqty oryndaıdy.
2. Tehnıkalyq jattyǵý kezeńi 10 mınýt
M.: Al endi sabaǵymyzdyń negizi - tehnıkalyq jattyǵýǵa kósheıik.
Do major (S - dur) gammasyn legatoǵa oınaıyq.
Do major gammasyn, akord, arpedjıosyn oınaǵanda saýsaqtardyń ushyn sezinip oına. Endi oǵan sál jyldamdyq qosý úshin, stakattoǵa oınap kóreıik.
M.: Do majorǵa qarama - qarsy tonaldik qandaı?
O.: Lá mınor (a - moll)
M.: Kilttik belgisi bar ma?
O.: Kilttik belgisi joq.
M.: Onyń qandaı túrleri bar?
O.: Onyń qarapaıym, garmonıalyq, melodıkalyq túrleri bar.
M.: Aldymen qarapaıym túrin oınaıyq.
O.: oınaıdy.
M.: Garmonıalyq jáne melodıkalyq gammada qandaı ózgerister bolady.
O.: Garmonıalyqta 7 basqysh (dıez) kóteriledi, al melodıkalyqta 6, 7 basqyshtar joǵary qaraı oınaǵanda (dıez) kóteriledi de, tómen qaraı oınaǵanda (bekar) túsedi.
M.: Gamma – dybystar qataryn, akord, arpedjıony oınaıyq.
Gammalardy oınaýda saýsaqtardyń ushtaryn sezinýine nazar aýdarǵanyn qadaǵalap otyramyn. Jyldamdyqty qosý úshin stakatto ádisimen oınaýdy suraımyn. Bul ádis saýsaqtardyń ushtaryn sezinýin jyldamdattyrady, árbir dybystyń naqty oınalý barysynda estý qabileti damıdy.
3. Úı tapsyrmasyn qaıtalaý (10 mınýt)
Aspapta oınaý tehnıkamymyzdy damytý úshin gammalarmen qatar etúd te qoldanylady.
Etúd – úırenýge, daǵdylanýǵa, jattyǵýǵa arnalǵan shyǵarma bolyp sanalady. Aspaptyń qaı - qaısysyn bolsa da oınap úırengende, oryndaýshy belgili bir shyǵarma oryndamas buryn etúdty oınap jattyǵady. Biraq, etúd kórkem shyǵarma da bola alady. Mysaly, Shopenniń etúdtary, kórkem shyǵarma, konserttik shyǵarma bolyp tanylady.
Meńgergen mýzykalyq shyǵarmamyzdy asosıasıa ádisi boıynsha taldap óteıik:
M.: Shyǵarmanyń avtory kim?
O.: Aleksandr Gedıke — orys kompozıtory, organshy, pıanıs, pedagog
M.: Qandaı tonaldikte jazylǵan?
O.: lá mınor tonaldiginde jazylǵan
M.: Dınamıkalyq belgilerin atap óteıik.
O.: Dınamıkalyq belgileri: pıano, ıaǵnı tynysh, messoforte, ıaǵnı tynysh ta emes, qatty da emes, ortasha oryndalady, kreshendo – dybystyń birte - birte údetýin bildirse, al dımınýendo kezinde dybys kerisinshe birte - birte báseńdeıdi.
M.: Jaqsy. Shyǵarma qandaı kóńil - kúıde jazylǵan?
O.: Kóterińki kóńil - kúıde jazylǵan.
M.: Ólshemi?
O.: 6/8 ólsheminde
M.: Durys, ólshemi 6/8 (1 - 2 - 3 - ke sanalady):
M.: shyǵarma qalaı oryndaldy?
O.: Jyldam oryndalady.
M.: Óte jaqsy, ázirshe ortasha jyldamdyqta oınap kórelik
(qadaǵalap otyramyn, oqýshy birkelki, saýsaqtyń rettiligin durys qoıyp oınaý kerek)
O.: Oryndaıdy.
4. Dybys shyǵarý tásilderimen jumys (8 mınýt)
Myna kestedegi dybys shyǵarý tásilderine nazar aýdarshy.
O.: Onyń túrleri: legato - dybysty bir - birimen baılanystyryp oınaý, stakatto - dybysty qysqa úzip oınaý, aksent - dybysqa salmaq salyp oınaý. Dybys shyǵarý tásilderin atap, taldap shyǵady.
M.: Durys aıtasyń, dybys shyǵarý tásilderin shtrıh dep ataımyz. Oǵan dybys shyǵarýdaǵy stakatto, legato, aksentty jatqyzýǵa bolady.
M.: Olaı bolsa, A. Gedıkeniń «Etúd» shyǵarmasynda qandaı dybys shyǵarý tásilderi qoldanylady?
O.: Legato, aksent
M.: Qaı taktide? oınap kórsetshi.
O.: Oınaıdy.
(Legato, aksent, dınamıkalyq belgileriniń durys oınalýyn qadaǵalaımyn).
M.: Abaılap oına, alǵashqy eki taktide sol qoldaǵy dybystaryń men oń qoldaǵy áýeniń birkelki oryndalýy tıis.
M.: Qarashy, ekinshi taktiden bastap sol qoldaǵy akordta aksent tur. Qanekeı, oınap kórelik.
M.: Qandaı dınamıkalyq belgilerdi kezdestiremiz?
O.: Pıano, messoforte, kreshendo, dımınýendo
M.: Durys, shyǵarma qalaı bastalady?
O.: Pıanodan
M.: Birinshi, ekinshi taktidegi notalar birte - birte kúsheıip damıdy, ıaǵnı kreshendony anyq oınaýymyz kerek. Sodan dımınýendo kezdesedi. Oınaıyq.
M.: Jaqsy. Aıtylǵandardy este saqtap, tehnıkalyq jattyǵý retinde gammalarmen qatar etúdti de tolyq oınap júr. Jaqsy, osy notalar stakattoǵa jáne de forte dınamıkalyq belgisimen oınaımyz.
5. Jańa sabaq (12 mınýt)
Minekeı, biz Aleksandrovtyń «Novogodnáá polka» kórkem mýzykalyq shyǵarmasyn úırenýge daıynbyz.
M.: Mýzyka adamǵa túrli kóńil kúı syılaıdy. Mýzykalardyń ádemi jáne barlyǵyna unaıtyn bir túri – bıleıtin mýzyka. Shyǵarmanyń atyna nazar salsań, «Novogodnáá polka». Polka degenimiz – kóńildi jáne tez bıleıtin bı túri. Kóbine onyń mýzykasy jyldam oryndalady. Polkanyń mýzykalyq ólshemi 2/4. Polka 19 ǵasyrda Bogema, qazirgi Chehıada paıda bolǵan.
M.: Shyǵarma qandaı tonaldikte jazylǵan eken?
O.: Lá majorda
M.: Ony qalaı belgileımiz? Qalamsabyńmen nota dápterińe jazyp kórset.
O.: A - dur
M.: Durys. Aldyndaǵy «Etúd» lá mınorda bolsa, bul shyǵarma lá majorda jazylǵan eken. Ereksheligi: major. Al lá majorynda úsh kilttik belgileri bar. Olar: fa, do, sol. Alǵashqy tóórt taktini sanap, oınap kóreıik. Oń qoldaǵy on altylyq nota «bi - ir» ge, «eki - i» ge sanalsa, al sol qoldaǵy tórttik nota týra «1 ge, 2 ge» dep sanalady.
(Mýzykalyq shyǵarmamen jumys jasalady).
6. Qorytyndylaý (1 mınýt)
Búgin biz shtrıhtyń túrlerin, olardyń qalaı oryndalatynyn úırendik. Endi shyǵarmany oryndaǵan kezde shtrıhtardy paıdalanyp, shyǵarmany ásemdeı, árileı bilýimiz kerek. Oqýshynyń berilgen tapsyrmany oryndaýy úshin jáne damyta oqytý prınsıpiniń negizi bop tabylatyn oılaý qabiletin damytý maqsatynda shyǵarmamen óz betinshe jumys isteýge úıretip, onyń shyǵarmashylyq belsendiligin arttyryp, tehnıkalyq qıyndyqtardy jeńýge baǵyttap otyrýymyz kerek. Sol sebepten teorıalyq túsiniktemeler tujyrymdy bolyp, mindetti túrde aspapta oınap kórsetilip otyrýy kerek.
Búgin jaqsy jumys jasadyń! Rahmet! «5» baǵasyn qoıýǵa bolady.
7. Úıge tapsyrma (2 mınýt)
1. Lá mınor gammasyn (3 túrin) oınaý
2. A. Gedıkeniń «Etúd»- ndaǵy dybys shyǵarý tásilderine nazar aýdaryp, jatqa oınaý.
3. Aleksandrovtyń «Novogodnáá polka» shyǵarmasyn sanap, sońyna deıin ózbetinshe oınap kelý.
Áýez mektebiniń İİ sanatty muǵalimi
Sultanova Saltanat Saqtaǵanqyzy
Gamma, etúdtar arqyly oqýshynyń fortepıano aspabynda oınaý tehnıkasyn damytý.
Shyǵarmany oryndaǵan kezde shtrıhtardy paıdalanyp, shyǵarmany ásemdeı, árileı bilýimiz qajet. Oqýshynyń berilgen tapsyrmany oryndaýy úshin jáne damyta oqytý prınsıpiniń negizi bop tabylatyn oılaý qabiletin damytý maqsatynda shyǵarmamen óz betinshe jumys isteýge úıretip, onyń shyǵarmashylyq belsendiligin arttyryp, tehnıkalyq qıyndyqtardy jeńýge baǵyttap otyrýymyz kerek. Sol sebepten teorıalyq túsiniktemeler tujyrymdy bolyp, mindetti túrde aspapta oınap kórsetilip otyrylady.
Sabaqtyń taqyryby: Gamma, etúdtar arqyly oqýshynyń fortepıano aspabynda oınaý tehnıkasyn damytý
Sabaqtyń maqsaty: Gamma, etúdtar úıretý arqyly oqýshynyń kúrdeli shyǵarmalar oınaýǵa qyzyǵýshylyǵyn arttyrý.
Kútiletin nátıje:
1. A. Gedıkeniń «Etúd»- nyń erekshelikterin (tonaldigi, ólshemi, shtrıh, dınamıkalyq belgileri) ajyratady;
2. Fortepıano aspabynda oınaý tehnıkasy damıdy.
Kerekti jabdyqtar: Fortepıano, plakattar, qalamsap.
Qoldanylatyn ádis – tásilder: túsindirý, suraq - jaýap, oı qozǵaý, aspapta oınaý, asosıasıa ádisi
Tehnıkalyq jattyǵý: Do major, lá mınor gammasyn, ıaǵnı dybys qataryn, akord, arpedjıosyn túrli shtrıhta (stakatto, legato) oınatý.
Sabaqtyń mazmuny:
1. Uıymdastyrý kezeńi
a) Sálemdesý:
- Armysyzdar, qadirli ustazdar.
Búgin fortepıano klasy boıynsha ótkiziletin ashyq sabaǵymyzdy bastaýǵa ruqsat etińizder. Aldymen qatysýshy oqýshyma minezdeme berip óteıin. R.- 1 synyp oqýshysy, uqypty, mádenıetti, alǵyr. Sabaqqa degen qyzyǵýshylyǵy joǵary, belsendi, qoıylǵan tapsyrmalardy tyńǵylyqty oryndaıdy.
2. Tehnıkalyq jattyǵý kezeńi 10 mınýt
M.: Al endi sabaǵymyzdyń negizi - tehnıkalyq jattyǵýǵa kósheıik.
Do major (S - dur) gammasyn legatoǵa oınaıyq.
Do major gammasyn, akord, arpedjıosyn oınaǵanda saýsaqtardyń ushyn sezinip oına. Endi oǵan sál jyldamdyq qosý úshin, stakattoǵa oınap kóreıik.
M.: Do majorǵa qarama - qarsy tonaldik qandaı?
O.: Lá mınor (a - moll)
M.: Kilttik belgisi bar ma?
O.: Kilttik belgisi joq.
M.: Onyń qandaı túrleri bar?
O.: Onyń qarapaıym, garmonıalyq, melodıkalyq túrleri bar.
M.: Aldymen qarapaıym túrin oınaıyq.
O.: oınaıdy.
M.: Garmonıalyq jáne melodıkalyq gammada qandaı ózgerister bolady.
O.: Garmonıalyqta 7 basqysh (dıez) kóteriledi, al melodıkalyqta 6, 7 basqyshtar joǵary qaraı oınaǵanda (dıez) kóteriledi de, tómen qaraı oınaǵanda (bekar) túsedi.
M.: Gamma – dybystar qataryn, akord, arpedjıony oınaıyq.
Gammalardy oınaýda saýsaqtardyń ushtaryn sezinýine nazar aýdarǵanyn qadaǵalap otyramyn. Jyldamdyqty qosý úshin stakatto ádisimen oınaýdy suraımyn. Bul ádis saýsaqtardyń ushtaryn sezinýin jyldamdattyrady, árbir dybystyń naqty oınalý barysynda estý qabileti damıdy.
3. Úı tapsyrmasyn qaıtalaý (10 mınýt)
Aspapta oınaý tehnıkamymyzdy damytý úshin gammalarmen qatar etúd te qoldanylady.
Etúd – úırenýge, daǵdylanýǵa, jattyǵýǵa arnalǵan shyǵarma bolyp sanalady. Aspaptyń qaı - qaısysyn bolsa da oınap úırengende, oryndaýshy belgili bir shyǵarma oryndamas buryn etúdty oınap jattyǵady. Biraq, etúd kórkem shyǵarma da bola alady. Mysaly, Shopenniń etúdtary, kórkem shyǵarma, konserttik shyǵarma bolyp tanylady.
Meńgergen mýzykalyq shyǵarmamyzdy asosıasıa ádisi boıynsha taldap óteıik:
M.: Shyǵarmanyń avtory kim?
O.: Aleksandr Gedıke — orys kompozıtory, organshy, pıanıs, pedagog
M.: Qandaı tonaldikte jazylǵan?
O.: lá mınor tonaldiginde jazylǵan
M.: Dınamıkalyq belgilerin atap óteıik.
O.: Dınamıkalyq belgileri: pıano, ıaǵnı tynysh, messoforte, ıaǵnı tynysh ta emes, qatty da emes, ortasha oryndalady, kreshendo – dybystyń birte - birte údetýin bildirse, al dımınýendo kezinde dybys kerisinshe birte - birte báseńdeıdi.
M.: Jaqsy. Shyǵarma qandaı kóńil - kúıde jazylǵan?
O.: Kóterińki kóńil - kúıde jazylǵan.
M.: Ólshemi?
O.: 6/8 ólsheminde
M.: Durys, ólshemi 6/8 (1 - 2 - 3 - ke sanalady):
M.: shyǵarma qalaı oryndaldy?
O.: Jyldam oryndalady.
M.: Óte jaqsy, ázirshe ortasha jyldamdyqta oınap kórelik
(qadaǵalap otyramyn, oqýshy birkelki, saýsaqtyń rettiligin durys qoıyp oınaý kerek)
O.: Oryndaıdy.
4. Dybys shyǵarý tásilderimen jumys (8 mınýt)
Myna kestedegi dybys shyǵarý tásilderine nazar aýdarshy.
O.: Onyń túrleri: legato - dybysty bir - birimen baılanystyryp oınaý, stakatto - dybysty qysqa úzip oınaý, aksent - dybysqa salmaq salyp oınaý. Dybys shyǵarý tásilderin atap, taldap shyǵady.
M.: Durys aıtasyń, dybys shyǵarý tásilderin shtrıh dep ataımyz. Oǵan dybys shyǵarýdaǵy stakatto, legato, aksentty jatqyzýǵa bolady.
M.: Olaı bolsa, A. Gedıkeniń «Etúd» shyǵarmasynda qandaı dybys shyǵarý tásilderi qoldanylady?
O.: Legato, aksent
M.: Qaı taktide? oınap kórsetshi.
O.: Oınaıdy.
(Legato, aksent, dınamıkalyq belgileriniń durys oınalýyn qadaǵalaımyn).
M.: Abaılap oına, alǵashqy eki taktide sol qoldaǵy dybystaryń men oń qoldaǵy áýeniń birkelki oryndalýy tıis.
M.: Qarashy, ekinshi taktiden bastap sol qoldaǵy akordta aksent tur. Qanekeı, oınap kórelik.
M.: Qandaı dınamıkalyq belgilerdi kezdestiremiz?
O.: Pıano, messoforte, kreshendo, dımınýendo
M.: Durys, shyǵarma qalaı bastalady?
O.: Pıanodan
M.: Birinshi, ekinshi taktidegi notalar birte - birte kúsheıip damıdy, ıaǵnı kreshendony anyq oınaýymyz kerek. Sodan dımınýendo kezdesedi. Oınaıyq.
M.: Jaqsy. Aıtylǵandardy este saqtap, tehnıkalyq jattyǵý retinde gammalarmen qatar etúdti de tolyq oınap júr. Jaqsy, osy notalar stakattoǵa jáne de forte dınamıkalyq belgisimen oınaımyz.
5. Jańa sabaq (12 mınýt)
Minekeı, biz Aleksandrovtyń «Novogodnáá polka» kórkem mýzykalyq shyǵarmasyn úırenýge daıynbyz.
M.: Mýzyka adamǵa túrli kóńil kúı syılaıdy. Mýzykalardyń ádemi jáne barlyǵyna unaıtyn bir túri – bıleıtin mýzyka. Shyǵarmanyń atyna nazar salsań, «Novogodnáá polka». Polka degenimiz – kóńildi jáne tez bıleıtin bı túri. Kóbine onyń mýzykasy jyldam oryndalady. Polkanyń mýzykalyq ólshemi 2/4. Polka 19 ǵasyrda Bogema, qazirgi Chehıada paıda bolǵan.
M.: Shyǵarma qandaı tonaldikte jazylǵan eken?
O.: Lá majorda
M.: Ony qalaı belgileımiz? Qalamsabyńmen nota dápterińe jazyp kórset.
O.: A - dur
M.: Durys. Aldyndaǵy «Etúd» lá mınorda bolsa, bul shyǵarma lá majorda jazylǵan eken. Ereksheligi: major. Al lá majorynda úsh kilttik belgileri bar. Olar: fa, do, sol. Alǵashqy tóórt taktini sanap, oınap kóreıik. Oń qoldaǵy on altylyq nota «bi - ir» ge, «eki - i» ge sanalsa, al sol qoldaǵy tórttik nota týra «1 ge, 2 ge» dep sanalady.
(Mýzykalyq shyǵarmamen jumys jasalady).
6. Qorytyndylaý (1 mınýt)
Búgin biz shtrıhtyń túrlerin, olardyń qalaı oryndalatynyn úırendik. Endi shyǵarmany oryndaǵan kezde shtrıhtardy paıdalanyp, shyǵarmany ásemdeı, árileı bilýimiz kerek. Oqýshynyń berilgen tapsyrmany oryndaýy úshin jáne damyta oqytý prınsıpiniń negizi bop tabylatyn oılaý qabiletin damytý maqsatynda shyǵarmamen óz betinshe jumys isteýge úıretip, onyń shyǵarmashylyq belsendiligin arttyryp, tehnıkalyq qıyndyqtardy jeńýge baǵyttap otyrýymyz kerek. Sol sebepten teorıalyq túsiniktemeler tujyrymdy bolyp, mindetti túrde aspapta oınap kórsetilip otyrýy kerek.
Búgin jaqsy jumys jasadyń! Rahmet! «5» baǵasyn qoıýǵa bolady.
7. Úıge tapsyrma (2 mınýt)
1. Lá mınor gammasyn (3 túrin) oınaý
2. A. Gedıkeniń «Etúd»- ndaǵy dybys shyǵarý tásilderine nazar aýdaryp, jatqa oınaý.
3. Aleksandrovtyń «Novogodnáá polka» shyǵarmasyn sanap, sońyna deıin ózbetinshe oınap kelý.
You Might Also Like
