InfoHub Logo

Bilim tekserý
«Genetıka jáne seleksıa negizderi» bólimi boıynsha 9 - synyp oqýshylarynyń bilimin tekserip, baǵalaýǵa arnalǵan test tapsyrmalary
İ nusqa
1. Genetıka ǵylymy neni zertteıdi?
A) suryptaý men býdandastyrýdy;
Á) tuqym qýalaýshylyq pen ózgergishtikti;
B) adamnyń shyǵý tegi men tarıhyn;
V) kletka quramy men qurylysyn.
2. Organızmderdiń jańa belgiler men qasıetterge ıe bolýy:
A) ózgergishtik;
Á) tuqym qýalaýshylyq;
B) býdandastyrý;
V) suryptaý.
3. Eki jup qarama – qarsy belgileri boıynsha shaǵylystyrý:
A) polıgıbrıdti;
Á) dıgıbrıdti;
B) monogıbrıdti.
4. Býdandastyrý nátıjesinde Ǵ1 - de kórinbeı qalǵan belgi:
A) domınantty:
Á) resessıvti;
B) alleldi;
V) gomologty.
5. Býdandastyrý nátıjesinde Ǵ1 - de ár jup belginiń bireýiniń kórinis berýi:
A) ajyraý zańy;
Á) ózgergishtik zańy;
B) Mendeldiń birinshi zańy;
V) Mendeldiń ekinshi zańy.
6. Kez kelgen belginiń birdeı nemese eki túrli kórinisin anyqtaıtyn jup gender:
A) alleldi;
Á) domınantty;
B) resessıvti;
V) rekombınantty.
7. Alleldi genderdiń eki túrli bolýy (Aa):
A) gomozıgotaly;
Á) geterozıgotaly;
B) gomogametaly;
V) geterogametaly.
8. Organızmniń ishki jáne syrtqy belgileriniń jıyntyǵy:
A) genotıp;
Á) fenotıp;
B) alleldi;
V) gomologti.
9. Aýtosomalar degenimiz ne?
A) jynys hromosomalary;
Á) hromosomalardyń gaploıdti jıyntyǵy;
B) atalyq jáne analyq hromosomalardyń birkelki hromosomalary;
V) dene kletkasynyń bir túri.
10. syrtqy orta jaǵdaılarynyń áserine baılanysty tuqym qýalamaıtyn ózgeristerdiń qalyptasýy:
A) modıfıkasıalyq;
Á) kombınatıvtik;
B) mýtasıalyq;
V) gendik.
11. Polıploıdıa:
A) hromosomalar sanynyń gaploıdti jıyntyqqa eselenip artýy;
Á) hromosomalar sanynyń eselenbeı artýy nemese kemýi;
B) nýkleotıdterdiń ornalasý retiniń buzylýy;
V) genderdiń ózgeriske ushyraýy.
12. Mýtasıalyq ózgeristerdiń qalyptasýyna qyshqyldar, spırtter, alkoloıdterdi paıdalaný mýtagendik faktordyń qaı túri?
A) fızıkalyq;
Á) hımıalyq;
B) bıologıalyq;
V) ekologıalyq.
13. Dene kletkasyndaǵy hromosomalardyń sany men qurylysyn zertteıtin genetıkalyq ádis:
A) geneologıalyq;
Á) sıtogenetıkalyq;
B) egizderdi salystyrý;
V) bıohımıalyq.
14. Tuqym qýalaıtyn gendik aýrýlar:
A) daýn;
Á) klaınfelter;
B) shershevskıı - terner;
V) galaktozemıa.
15. Jańa iriktemeler, qoltuqymdar, shtamdar alý ádisi týraly ǵylym salasy:
A) sıtologıa;
Á) genetıka;
B) bıohımıa;
V) seleksıa.
16. Bir - birimen týystyq qatynasy joq genotıpteri ár túrli daralardy shaǵylystyrý:
A) ınbrıdıng;
Á) aýtbrıdıng;
B) áriden shaǵylystyrý.
17. Qazaqtyń aqbas sıyry qandaı suryptaý nátıjesinde shyǵarylǵan?
A) maqsatsyz;
Á) jappaı;
B) jeke suryptaý;
V) tabıǵı suryptaý.
18. Áriden shaǵylystyrýdyń tıimsiz jaǵy:
A) aýrýǵa shaldyqqysh keledi;
Á) syrtqy orta jaǵdaıyna tózimsiz;
B) tirshilik uzaqtyǵy tómen;
V) urpaq bermeıdi.
19. Tiri organızmder men bıologıalyq prosesterdi óndiriste qoldaný:
A) bıotehnologıa;
Á) gendik ınjenerıa;
B) mýtagenez.
20. Insýlın gormonyn alýdyń arzan joly:
A) mýtagenez;
Á) bıotehnologıa;
B) gendik ınjenerıa.
Durys jaýaptary: 1 - á; 2 - a; 3 - á; 4 - á; 5 - b; 6 - a; 7 - á; 8 - á; 9 - b; 10 - a; 11 - a; 12 - á; 13 - á; 14 - v; 15 - v; 16 - á; 17 - á; 18 - v; 19 - a; 20 - b.

İİ nusqa
1. Genetıka ǵylymynyń negizin qalaǵan kim?
A) G. Mendel;
Á) T. Morgan;
B) N. Vavılov;
V) I. Ivanovskıı.

2. Organızmderdiń ózbelgileri men qasıetterin jáne damý erekshelikterin urpaqtaryna berý qabileti:
A) ózgergishtik;
Á) tuqym qýalaýshylyq;
B) býdandastyrý;
V) suryptaý.
3. Bir jup belgileri boıynsha shaǵylystyrý:
A) polıgıbrıdti;
Á) dıgıbrıdti;
B) monogıbrıdti.
4. Býdandastyrý nátıjesinde birinshi urpaqta bir belginiń kórinis berýi:
A) domınantty;
Á) resessıvti;
B) alleldi;
V) gomologti.
5. Býdandastyrý nátıjesinde ekinshi urpaqta eki belginiń de kórinis berýi:
A) birkelkilik zańy;
Á) ózgergishtik zańy;
B) Mendeldiń birinshi zańy;
V) Mendeldiń ekinshi zańy.
6. Alleldi genderdiń ekeýiniń de domınantty nemese resessıvti bolýy:
A) gomozıgotaly;
Á) geterozıgotaly;
B) gomogametaly;
V) geterogametaly.
7. Býdandastyrý nátıjesinde birinshi urpaqta aralyq sıpattaǵy jańa belginiń jaryqqa shyǵýy:
A) tolyq emes domınanttylyq;
Á) tolyq domınanttylyq;
B) domınanttylyq;
V) durys jaýaby joq.
8. bir hromosomada ornalasqan genderdiń tuqym qýalaý ereksheligin zerttegen ǵalym:
A) G. Mendel;
Á) V. Iogansen;
B) T. Morgan;
V) E. Gekkel.
9. Organızmniń óz ata - analarynan gametalar arqyly qabyldaǵan genderiniń tolyq jıyntyǵy:
A) fenotıp;
Á) genotıp;
B) megatıp;
V) karıotıp.
10. Alýan túrli genotıpterdiń túzilýine baılanysty tuqym qýalaıtyn ózgeristerdiń qalyptasýy:
A) modıfıkasıalyq;
Á) kombınatıvtik;
B) mýtasıalyq;
V) hromosomalyq.
11. Geteroploıdıa -
A) hromosomalar sany gaploıdti jıyntyqta eselenip artýy;
Á) hromosomalar sany eselenbeı artýy nemese kemýi;
B) nýkleotıdterdiń ornalasý retiniń buzylýy;
V) genderdiń ózgeriske ushyraýy.
12. Últrakúlgin, rentgen, gamma sáýleleri mýtagendik faktorlardyń qaı tobyna jatady?
A) fızıkalyq;
Á) hımıalyq;
B) bıologıalyq;
V) ekologıalyq.
13. Gendik mýtasıala nátıjesinde paıda bolǵan gendik aýrýlardy, ıaǵnı zat almasý buzylýynyń aýrýlaryn anyqtaıtyn genetıkalyq ádis:
A) geneologıalyq;
Á) sıtogenetıkalyq;
B) egizderdi salystyrý;
V) bıohımıalyq.
14. Tuqym qýalaıtyn hromosomalyq aýrýlar:
A) daýn;
Á) qant dıabeti;
B) fenılketonýrıa;
V) gıpertonıa.
15. Seleksıanyń ǵylym bolyp shyǵýyna úles qosqan ǵalym:
A) I. Mıchýrın;
Á) K. Tımırázev;
B) N. Vavılov;
V) Ch. Darvın.
16. Ósimdik iriktemeleriniń jaǵymdy belgilerin bekitý maqsatynda jáne taza sorttarmaq alý úshin qoldanylatyn býdandastyrý joly:
A) ınbrıdıng;
Á) aýtbrıdıng;
B) áriden býdandastyrý.
17. Maldyń sharýashylyqqa tıimdi naqty bir belgisi boıynsha urpaq alý, kóp jaǵdaıda taza sorttamaq alý úshin qandaı suryptaý júrgiziledi?
A) maqsatsyz;
Á) jappaı;
B) jeke suryptaý;
V) tabıǵı suryptaý.
18. Arqar merınos qoıy qandaı shaǵylystyrý nátıjesinde shyǵarylady?
A) ınbrıdıng;
Á) aýtbrıdıng;
B) áriden býdandastyrý.
19. Bakterıanyń kómegimen ýran, altyn, kúmis alý qandaı jolmen iske asyrylady?
A) bıotehnologıalyq;
Á) gendik ınjenerıa;
B) Mýtagendik.
20. Mýtantty shtamdar alýǵa úles qosqan Qazaqstandyq ǵalym:
A) M. Shyǵaeva;
Á) M. Aıthojın;
B) N. Býtarın;
V) N. Ýdolskaıa
Durys jaýaby: 1 - a; 2 - á; 3 - b; 4 - a; 5 - v; 6 - a; 7 - a; 8 - b; 9 - á; 10á; 11á; 12 - a; 13 - v; 14 - a; 15 - b; 16 - a; 17 - b; 18 - b; 19 - a; 20 - a.