InfoHub Logo

Bir-eki saǵat bos ýaqytym bola qalǵasyn, QazMÝ qalashyǵyndaǵy Kóktem ózeniniń jaǵasyna keldim. Kóktem kúni. Aınala typ-tynysh. Qalta telefonymdaǵy ádemi áýenderdi tyńdap, ári-beri ótken adamdarǵa qarap, bir rahat kúı keship otyrmyn. Shynynda da, «jumys-jumys» dep júrip, óz atymyzdy umytyp qalarmyz bir kúni...

Áne, ózenniń eki qaptalyn jaǵalaı qyz ben jigit júgirip barady. Jigittiń qımyly qyzyq: bir orynda orǵyp turǵan sıaqty kórinedi, judyryqtary da túıilmegen. Qyz sharshaıtyn emes, jarty saǵatta kóz aldymnan eki-úsh ret ótip úlgerdi.

Túý, myna shybyndar maza bermedi-aý... Usaq-usaq qumytylar kástómime qonyp alyp, qanattaryn sýlaı ma-aý, qumyrsqalar balaǵymnan kirip, aıaǵymdy jybyrlata ma-aý, berekem qasha bastady. Ásirese, jap-jasyl, kip-kishkentaı, kenege uqsas myna bir jándiktiń kúshtisi-aı! Úp etip úrleı salǵanymdy elegen de joq. Sál kúsheıte úrledim. Kózge kóriner-kórinbes aıaqtarymen turǵan jerine jabysa qaldy. Endi bar kúshimmen úrledim, myńq eter emes. Qudaıdyń qudireti-aı, sonsha kúshti qaıdan alyp tur eken?! Qolymmen qaǵyp jibermek bolǵanymda, jabysyp turǵan kene bólshek-bólshek bolyp shashyldy da qaldy. Oraısyz qımyldaǵanyma kádimgideı nalydym. Tirshilik ıesi tiri júre berýi kerek edi...

Sóıtsem, ondaılardyń myń-mıllıony júr eken, qap-qara kástómimde jap-jasyl bolyp, anyq kórine bastady.

Birjannyń «Býryltaı» ánine qosylyp yńyldap otyrǵanymda, dál aıaǵymnyń astynan ózinen kemi úsh ese úlken ara óligin kóterip bara jatqan qumyrsqaǵa kózim tústi. Kádimgi jumysker, qypsha bel, bas jaǵy qara, aıaq jaǵy qyzyl qumyrsqa. Sánmen órilgen qysh tastardyń arasynan jol taýyp, aranyń salmaǵymen birde ońǵa, birde solǵa aýyp, qaıtse de oljasynan aıyrylmaı, qalyń shópke qaraı tartyp bara jatyr.

— Jazǵan-aı, qaıta-qaıta tastardyń ortasyna túsip ketetiniń ne, betine shyǵyp alsań, tep-tegis qoı jol degen... — deımin kúbirlep.

Ne de bolsa, óli ara qumyrsqaǵa úlken olja. Ólermendene súırep, keıde arqasyna tik salyp, keıde burq etip astyna qulap, baǵytyn týra ustap barady. Maǵan deıin de az bolmaǵan, menen keıin de qumyrsqa tirshiligin baqylaıtyndar az bolmas, áýenge taǵy eltip, oıym múlde basqa keńistikti sharlap ketti.

...Iá-á, bárimizdiki de tirshilik úshin jantalas...

Bir qaraǵanymda, qumyrsqa uzaı qoımapty. Oljasyn arqalap, ózen jaǵasyndaǵy temir sharbaqtyń túbine taıaǵanyn baıqadym. Sharshaıtyn emes ózi.

Bul kezde uzyn boıly bozbala taıap qalǵan-dy. Alǵa týra qarap keledi. Adymy keń. Onyń basy da túrli oılarǵa toly, sirá, túıilgen qabaǵy, salbyraǵan ıyǵy solaı deıdi. Tez-aq óte shyqty. Óte shyqqany bar bolsyn, men baqylap otyrǵan qumyrsqany basyp ketipti!.. Bozbalanyń syrtynan óshige qarap qalǵanymdy bir-aq ańǵardym. Qumyrsqa oljasymen birge kirpish ústinde tep-tegis bolyp jatyr... «Bir ǵumyr bitti...» dedim kúbirlep.

«Qozǵalar ma eken? Sál jatyp, esin jıar ma eken?» degen bir úmit sanamda oınap turyp aldy. Ol sulyq. Ótken-ketkenniń aıaǵyna taptalyp qalady-aý endi... Ornymnan turyp, oljasymen birge shetke shyǵaryp tastamaqqa taıaǵanymda, qumyrsqanyń aldyńǵy aıaqtary eptep dirildep jatqanyn baıqadym. Demek, tiri! Biraq menen qaıran joq, eshqandaı kómek kórsete almaımyn. Odan da aıaq asty bolmaı, shette jatqany jaqsy, kúsh jınap, tirilip keter. Aranyń qanatynan eptep ustap, shetke shyǵaryp tastadym.

Áńgimemdi osymen-aq támamdaı salsam bolar edi. Onyń ústine, bos ýaqytym da bitip, dáriske jınala bastaǵanmyn. Áýestik jeńip, sońǵy ret qaraǵanymda... jaradar qumyrsqany da, ólgen arany da basqa bir jumysker qumyrsqa kelip, óńgerip bara jatyr eken. Mine, qyzyq! Arqasynan túsirip alǵanyna qaramaı, dyryldatyp súırep ketti. Biraq bir-eki qadam attamaı, ol bir orynda mıtyńdady da qaldy. Ári-beri tartyp kórdi, biraq qosar olja qozǵalar emes. Bul ne keremet? Bilýimshe, qumyrsqa óz salmaǵynan áldeneshe ese artyq salmaqty myńq etpeı kóterýge tıis emes pe edi?! Janyna taıadym.

O-o, qyzyqtyń kókesi osynda bolyp shyqty! Men óldige sanaǵan, kirpigi ǵana qımyldap jatqan áýelgi qumyrsqa aldyńǵy aıaqtarymen jerge jabysyp alypty. Aıyrylar emes. Ál ústindegi buǵan osynsha kúsh qaıdan bitti?

Jańa jumysker qaıtar emes. Sheginip-sheginip aldy da, eki qolyn túkiriktegendeı bir-birine ysqylap, tura umtyldy. Jaradar qumyrsqany óli aramen qosa tik kóterdi. Sosyn súıredi deısiń! Jaradar jaýyngerdiń beli búkshıip ketken, sirá, sol tusynan mertikken. Al artqy aıaqtarymen oljasyn búrip alǵan. Ólse aıyrylmaıtyn yńǵaıy bar. Iá, ólgen ara óte qundy hám baǵaly olja bolýǵa kerek!

Biraq saýdyń aty saý, keıingi qumyrsqa ekeýin de súıregen kúıi qalyń shóp arasyna enip ketti.

Ileýine barǵanda, jaradar qumyrsqanyń jaıy ne bolar eken? Ol oljanyń ózine tán ekenin qalaı dáleldemek? Óıtkeni, ózi de óńgerilip keldi ǵoı. Belden ketken oǵan kómek kórsete me uıalastary?

Ómir qyzyq, á... Keıde qarapaıym jaıdan-aq kókeıińe osyndaı suraqtardy kóldeneńdetedi. Oıǵa shomyp, dáriske bettedim.

---