InfoHub Logo

Sabaq taqyryby:
Ǵun memleketiniń qalyptasýy. Ǵundardyń turmysy men sharýashylyǵy
Sabaqtyń maqsaty:
Bilimdilik: Oqýshylarǵa Qazaqstan jerinde mekendegen ǵun memleketiniń qonystaný tarıhyn, memleket bolyp qalyptasýyn meńgertý
Tárbıelik: Oqýshylardyń top bolyp jumys jasaýǵa, jaýapkershilikti sezine bilýge, nátıjege jetýge umtylý úshin bilim básekesine túsýine, tarıhı faktilerdi jattaýǵa, oı qoryta alýǵa, sonymen qatar taqyrypty meńgerte otyryp, Otan súıgishtikke, adamgershilikke, eljandylyqqa tárbıeleý.
Damytýshylyq: sabaqta oqýshylarmen shyǵarmashylyq jumystar júrgize otyryp, qorytyndy jasaı bilýge úıretý jáne oılaryn damytý.
Sabaqtyń túri: Jarys sabaq
Sabaqtyń ádis tásilderi: suraq - jaýap, baıandaý, mıǵa shabýyl, izdenis.
Kórnekilik quraldary: Interaktıvti taqta, úntaspa

Sabaqtyń ótý barysy: İ:¥ıymdastyrý kezeńi Synyp oqýshylary eki topqa bólinedi
I top - Birlik
II top - Aqıqat
ár top berilgen tapsyrmalarǵa joǵarǵy bal 5, tómengi bal 3 balmen baǵalanady
Úı tapsyrmasyn suraý: Qańly qoǵamy, sharýashylyǵy jáne turmysy

İ. tapsyrma - Ár topqa suraqtar berý arqyly oqýshylardyń bilimderin tekserý
Birlik tobyna:
1. Qańly memleketi qaı ǵasyrda quryldy? (b. z. b. III ǵasyr)
2. Qańly taıpalarynda bılik qandaı joldarmen qaldyryldy? (Ákeden balaǵa mura retinde)
3. Qańlylardyń astanasy qalaı ataldy? (Bıtán)
4. Múlik teńsizdiginiń shyǵý sebebi nede? (áleýmettik jiktelý)

Aqıqat tobyna:
1. Qańlylardyń halqynyń sany qanshaǵa jetti? (600 myń adam ne 420 myń úı)
2. Qańlylar qandaı eldermen baılanys jasady? (Qytaı, Parfıa, Rım, Kavkaz)
3. Qańlylar men Úısinder arasyndaǵy soǵys qaı ǵasyrda boldy? (b. z. b I ǵas. ort)
4. Qańlylar qandaı kúshterge sıyndy? (Tabıǵat kúshterine jáne ata - baba rýhyna)

İİ. Tapsyrma: Sózjumbaqtar sheshý Birlik toby.
1 Syma Sán qaı eldiń tarıhshysy?
2. Qańlylardyń arheologıalyq mádenıetteriniń biri.
3. Jetiasar mádenıeti qandaı ózen ańǵarynda ornalasqan?
4. Qańly taıpasy negizinen qandaı sharýashylyqpen aınalysqan?
5. Qańlylardyń 16 gektar jerdi alyp jatqan qala jurtyn ata
6.
Aqıqat toby
1. Tutqynǵa túsken adamdy qalaı atady?
2. Qańlylar baılanys jasaǵan elderdiń biri.
3. Olar jınaǵan syrty qatty jemis túrin ata
4. Qańlylar tabynǵan aspan deneleriniń biri
5. Ydystary neden jasalǵan?

İİİ - tapsyrma:
Sharyqtaý
I - Qańlylar týraly derekter
II - Qańlylardyń sharýashylyǵy
İİİ - Qoǵamdyq qurylys ornalasýy
IV - arheologıalyq eskertkishteri
V - Metal óndirisi, saýda qatynastary
VI - Qańlylardyń mádenıeti jáne dinı aǵymdary

IV tapsyrma:
Ár top berilgen dara sózderge uıqastyryp sóılem quraý
Birlik tobyna: Qaýynshy, Otyrar - Qarataý, Jetiasar mádenıetteri, 600 myń adam, Qytaı ókili, Bıtán, Pushyq - Mardan,
Jaýaby:
1 – Ózen boılarynda júrgizilgen qazba jumystary olardyń kóshpeli ǵana emes eginshi bolǵanynda dáleldeıdi. Ǵalymdar bul eskertkishterdi Qaýynshy, Otyrar - Qarataý, Jetiasar mádenıetterine jatqyzady.
2 - Qytaı derekteri boıynsha qańly taıpalar odaǵynyń 120 myń tútini - otbasy nemese shamamen 600 myń adamy, 120 myńǵa deıin jaýyngerleri bolǵan.
3 - Qytaı ókiliniń ımperatorǵa habarynda «Qańlylar ór kókirek, ójet keledi, bizdiń elshilerimizge basyn ımeıdi, ortalyq bılik atynan kelgen ókilderimizdi úısin elshilerinen tómen otyrǵyzady. Olardyń bıleýshilerimen aqsaqaldaryna tamaqty aldymen beredi, sodan soń baryp bizdiń elshilerge tartady delinedi»
4 - Eldiń astanasy Bıtán qalasy bolǵan
5 - Qazba jumystary kezinde Pushyq mardan qalasy mańyndaǵy Qostóbe qonystary zertteldi,

Aqıqat tobyna: Qaýynshy mádenıeti, ketpen, jabaıy ańdar, jún óńdeý, 1300, saýda jasasqan, Altyn - asar Jaýaby:
1 - Qaýynshy mádenıeti Tashkent tóńiregindegi kógaldy aımaqta ornalasqan
2 - Jerdi tas jáne metal ketpendermen óńdedi
3 - Qazba jumystary kezinde arheologtar qańlylar qonystarynan elik, taýteke, arqar, kıik, maral sıaqty jabaıy ańdardyń da súıekterin jıi kezdestirgen
4 - Qańly áıelderi arasynda qol ónerdiń jún óńdeý kásibi jaqsy damyǵan
5 - b. z III - IV ǵasyrlarda soǵylǵan salmaǵy ár - túrli 1300 deı teńge tapty
6 - qańlylar Qara teńiz jaǵalaýymen Sırıamen, Indıamen, Baltyq boıymen, Egıpetpen, Qytaımen, Iranmen saýda jasasqan
7 - Qańlylardyń Altyn - asar qala jurty 16 gektar jerdi alyp jatyr.

Jańa sabaq: Ǵundar tarıhy. Ǵun memleketiniń qalyptasýy.
«Ǵun» sózi «Gýn rýn, hýn ıý» t. b. ataýlarymen belgili
Ǵun ataýy b. z. d III ǵ Qytaı derekterinde kezdesedi.
Qazaqstan jerine b. z. d. İǵ - ń sońy men I ǵ - da kelgen.

Halqy 1, 5 mln adam, 24 rýǵa bólingen. Olardy Shanúıdiń týysqandary basqardy.
Túmenbasylaryn shanúı taǵaıyndaǵan. Olardyń árqaısysynda myńnan ásker bolǵan. Ǵundardyń memleketi áskerı júıe boıynsha qurylǵan.
Ǵundardyń bılik júıesi
Táńirquty (Shanúı) rýbasylar keńesi

Túmenbasylar (24)
Myńbasylar
Júzbasylar
Onbasylar
Halyq jıyny 3 jylda
Ǵundardyń dańqty qolbasshysy Atılla shamamen 400 - 453 jyldary ómir súrgen, qazaqtar Atıllany - Edil dep ataǵan. Atıllanyń syrt kelbetin «bir kórgen adam onyń naǵyz azıalyq ekenin birden aıtady, orta boıly, myǵym deneli, kózi ótkir, susty bolǵan. Qozǵalysy shapshań, senimdi. Ol - Eýropany, Afrıkanyń soltústik bóligin, Batys Azıany qamtyǵan, Rım ımperıasyn jeńiliske ushyratty. 453 jyly Atılla qaıtys bolyp, ımperıa ydyraı bastady.

Bekitý:
Ǵundardyń negizin qalaǵan kim jáne bıleýshisin qalaı atady?
Ǵun qansha rýǵa bólindi jáne olardy kim basqardy?
Ǵundardyń ekinshi kóshi qaı jyly bastaldy jáne tarıhta bul kósh qalaı ataldy? Eýropany Rım ústemdiginen azat etken kim?
Atıllany qazaqtar nelikten Edil dep ataǵan? Soltústik ǵundardyń ámirshisi kim boldy? Oqýshylardyń bilimin baǵalaý:
Úıge tapsyrma: Taqyrypty oqyp kelý
Erikti tapsyrma: «Edil batyr babamyz» atty oı - tolǵaý jazý