InfoHub Logo

İshtegi qatparlar symbatyńyzdy buzyp qana qoımaı, qant dıabeti men júrek aýrýlaryna da sep bolýy múmkin. Sondyqtan olardan tez arada qutylǵan jón.

İshińizde artyq maıdyń baryn anyqtaý úshin, belińizdi santımetrlik lentamen ólsheńiz. Eger siz er adam bolsańyz, nátıje 102 sm-den, al áıelderdiń beli 88 sm-den aspaýy kerek. Eger nátıje qalypty kórsetkishten asyp jatsa, tómendegi tásilderdiń birin qajetińizge jarata alasyz:

1. Qantty tutynbańyz jáne tátti sýsyndardan aýlaq bolyńyz  

Rafınatalǵan qanttyń metabolızmge teris áseri bar. Saharoza organızmde glúkoza men frýktozaǵa ydyraıdy. Eger siz kóp qant jegen bolsańyz, baýyrǵa frýktoza artyq mólsherde túsedi de, aǵza ony maıǵa aınaldyrady. Sonymen qatar zertteýge sáıkes maı bel aýmaǵyna jınalady.

Bul turǵyda qanttan da zıandysy tek suıytylǵan qant bolýy múmkin. Tátti sýsyndar bálish nemese kámpıt sıaqty mımen rettelmeıdi, sondyqtan adam olardy sheksiz mólsherde ishe alady. Alaıda olar rasıonnyń jalpy kalorıalyǵyna eleýli áserin tıgizedi. Táttilendirilgen sýsyndar balalardaǵy semizdik qaýpin 60%-ǵa arttyrady.

Sondyqtan symbatty dene qalyptastyrýdaǵy alǵashqy qadam — rasıondy ózgertýden bastalady. Odan gazdalǵan, paketterdegi shyryndy, tátti sporttyq sýsyndardy alyp tastańyz. Biraq jemisterdi rasıonyńyzda qaldyryńyz: olardyń artyqshylyqtary frýktozanyń kemshilikteriniń ornyn toltyra alady. Sondaı-aq, zattańbalardy oqyńyz, óıtkeni siz kútpegen ónimderde qanttyń kezigýi ábden múmkin. 

2. Aqýyzdy kóp tutynyńyz

Aqýyz — salmaqtan arylýǵa kómektesetin mańyzdy makroelement. Ol tamaqqa degen tábetti azaıtady, kúnine 80-100 kılokalorıaǵa metabolızmdi jyldamdatyp, 441 kılokalorıaǵa deıin tamaqtanýdy azaıtýǵa kómektesedi. Aqýyz tek salmaqty túsirip qana qoımaı, úırenshikti rasıonǵa oralǵannan keıin de ony keri jınap almaýǵa kómektesedi.

Zertteýlerge súıensek, aqýyzdy kóp tutynatyn adamdar ishke maıdy áldeqaıda az jınaıtynyn kórýge bolady. Sondaı-aq tájirıbeler aqýyz taıaýdaǵy bes jyl ishinde ishtiń ulǵaıý qaýpin azaıtatynyn rastaıdy.

Qajetti kórsetkishke qol jetkizý úshin rasıondaǵy aqýyzdyń mólsherin 25-30%-ǵa deıin ulǵaıtyńyz. Muny jumyrtqa, balyq, teńiz ónimderi, burshaq, jańǵaq, et, sút ónimderinen alýǵa bolady. Qosymsha bonýs retinde taǵamdy kokos maıyna pisirińiz, ol da óz kezeginde ishtegi maımen kúresýge kómektesedi. Usynylatyn doza — kúnine 2 as qasyq.

3. Rasıonda kómirsýlardy azaıtyńyz

Tómen kómirtekti dıetalar maıy tómen rasıonmen salystyrǵanda tıimdirek ekeni anyqtaldy. Tipti, tómen kómirtekti tamaqtaný rejımin ustanǵan eksperıment qatysýshylaryna ózderi qalaǵandaı mólsherde tamaqtanýǵa ruqsat etilip, maılylyǵy tómen dıetadaǵy topqa kalorıalardy shektegenniń ózinde de nátıje birdeı.

Tómen kómirtekti rasıonnyń qosymsha áseri — deneden sýdy tez shyǵarady. Sondyqtan eki kúnnen keıin-aq tarazyda nátıjeni kórýge bolady. Sondaı-aq, zertteýler vıseraldy maılardan qutylý úshin rasıonda kómirsýlardy azaıtýdyń tıimdiligin dáleldeıdi.
 
Salmaqty azaıtý úshin tazartylǵan kómirsýdan bas tartý jetkilikti. Eger tez aryqtaǵyńyz kelse, kómirsýlardyń kúndik normasyn kúnine 50 gramǵa deıin azaıtyńyz. Bul deneniń energıa retinde maılardy paıdalanýyna, ıaǵnı ketoz jaǵdaıyna ákeledi.

4. Jasunyq (klechatka) baı ónimderdi tutynyńyz

Jasunyq artyq salmaqtan arylýǵa kómektesedi, ásirese, bul erıtin talshyqtarǵa qatysty, olar sýdy sińiredi de, ishekte tyǵyz gel qalyptastyrady. Nátıjesinde as qorytý joldary boıynsha tamaq qozǵalysy baıaýlaıdy, bul uzaq ýaqyt boıy adamǵa toqtyq sezimin beredi jáne tábetti tómendetedi.
 
Bir zertteý jasunyqtyń 14 gramy kúndelikti tutynatyn kalorıany 10%-ǵa tómendetetinin jáne tórt aı ishinde 2 kg tastaýǵa kómektesetinin kórsetti. Basqa eksperımentte kúnine 10 gram erıtin talshyqtardy qoldaný ish qýysyndaǵy maıdyń 3,7%-ǵa azaıýyna ákelgenin ańǵartty.
 
Sondyqtan kókónisterdi, jemisterdi, burshaqty, sondaı-aq, keıbir dándi daqyldardy, mysaly sulyny jeýge keńes beremiz. Qosymsha    konjak ósimdiginiń tamyrynan jasalǵan zat — glúkomannandy qoldanýǵa bolady. Bul aryqtaý úshin tıimdiligi ǵylymı dáleldengen eń tutqyr dıetalyq talshyqtardyń biri.

5. Jattyǵý jasańyz

Jattyǵýlar salmaǵyn baqylaý úshin ǵana emes, jalpy densaýlyq úshin de mańyzdy. Eger siz ishtegi maıdan qutylǵyńyz kelse, ish bulshyqetiniń jattyǵýyna ǵana nazar aýdarmaý kerek. Zertteýler belgili bir múshedegi maıdy ketirý múmkin emestigin rastaıdy, beldi aınaldyrý ishtiń kólemine eshqandaı áser etpeıtinin.

Biraq júrý, júgirý, júzý jáne basqa da aerobtyq jattyǵýlar bel aımaǵyndaǵy maımen tıimdi kúresýge kómekteseri anyq. Olar sondaı-aq bolashaqta salmaqtyń qaıta jınalýyn boldyrmaýǵa kómektesedi. Onyń ústine jattyǵýlar qabynýdy azaıtady, qandaǵy qant deńgeıin tómendetedi jáne metabolıkalyq buzylýlarǵa jol bermeıdi.

6. Jeıtin taǵamdaryńyzdy qadaǵalańyz

Kóp adamdar nemen qorektenetinin, qansha jeıtinin qadaǵalamaıdy, sondaı-aq rasıonnyń jalpy kalorıalyǵyn jáne ondaǵy makroelementterdiń quramyn jete baǵalamaýǵa nemese asyra baǵalaýǵa beıim keledi. Bul jaǵdaıdy ózgertý úshin barlyq ónimderdi ólsheýge týra keledi. Árıne ómir boıy emes, anda-sanda osylaı jasap turǵan artyq etpeıdi.

Eger porsıalardy ólshemeseńiz jáne kalorıa, aqýyz, maılar, kómirsýlardyń sanyn jazyp otyrmasańyz, onda siz aqýyzdy tutynýdy jalpy kalorıanyń  25-30% deıin arttyra almaısyz. Rasıondy baqylaý úshin bar-joǵy — as tarazysy, nátıjelerdi bekitýge arnalǵan qosymsha jáne kúrdeli taǵamdardaǵy kalorıalyqty esepteýge arnalǵan qarapaıym formýla.

Oqýǵa keńes beremiz:

Artyq salmaqqa qarsy 15 azyq

Dıeta kezinde jeıtin azyqtar

Salmaq qosýyńyzǵa sebepshi, kúndelikti 5 ádet

Dıetalardyń qandaı qaýpi bar: bas tartýdyń 7 sebebi

---