«Jańartylǵan baǵdarlama negizinde matematıka sabaqtarynda oqýshylardyń fýnksıonaldyq saýattylyqtaryn damytý»
Taqyryby: «Jańartylǵan baǵdarlama negizinde matematıka sabaqtarynda oqýshylardyń fýnksıonaldyq saýattylyqtaryn damytý»
Búgingi tańda jańartylǵan bilimmen, ásirese jaratylystaný - ǵylymı baǵyty boıynsha, onyń ishinde matematıka salasynda ózindik ádis - tásilderimen, jańa zamanda esep - qısap jaǵynan saýatty bolý qoǵam músheleriniń qaı salasyna bolsa da asa qajetti ekendigi belgili.
Matematıkalyq saýattylyq naqty túrde usynylmaıdy tikeleı oqýshyny qorshaǵan ortamen baılanystyrady, demek olardyń tanymdyq qyzyǵýshylyǵyn týdyrady, ǵylymı kózqarasyn qalyptastyrady.
Ǵylym men tehnıkanyń zamanynda mektep erteńgi balanyń negizin qalap, oqýshylardyń ózdiginen bilim alyp, ózdiginen izdenip, óziniń shyǵarmashylyǵyn damytýyna kóp múmkindikter týǵyzyp otyr. Mektepte oqý pánderiniń ishinde eń kúrdeli ári qıyn pánderdiń biri – matematıka. Matematıka pánin oqytý - aldymen esep shyǵarýdy úıretý, óıtkeni oıdy damytý men matematıkaǵa qabilettilikti damytý óz betimen esep shyǵarý kezinde ǵana júzege asyrylady.
«Ómir boıy bilim alý» árbir qazaqstandyqtardyń jeke kredosyna aınalýy tıis» dep Elbasy Nursultan Nazarbaev aıtqandaı, biz – muǵalimder qaýymy úzdiksiz bilim alǵanda ǵana zaman talabyna saı shákirtter tárbıeleı alamyz. Sonymen qatar, egemen elimizde júzege asyrylyp jatqan ilgerileý saıasaty qoǵam ómiriniń barlyq salasyna túbegeıli ózgerister engizýde. Qazirgi tańda qoıylyp otyrǵan kúrdeli máselelerdiń ishinde, jas urpaqqa bilim berýdi álemdik deńgeıge jetkizý eń basty oryndy alady. Sondyqtan, bilim mazmunyn jańartý 2017 jyldan bastap engizilip otyr. Bilim mazmunyn jańartý degenimiz jańartylǵan bilim mazmunyna kóshý aıasynda ázirlengen negizgi bilim berý deńgeıindegi oqý baǵdarlamalary.
«Muǵalim kóp ádisti bilýge tyrysýy kerek. Ony ózine súıenish, qolǵabys nárse esebinde qoldanýy kerek»,- dep Ahmet Baıtursynov aıtqandaı, qazirgi zaman talabyna saı bilim berý máselesi sol qoǵam múddesine saı bolýy kerek. Óz isiniń sheberi ǵana joǵary jetistikterge jetedi.
Bilim berý baǵdarlamasynyń negizgi maqsaty - bilim mazmunynyń jańarýymen qatar, krıterıaldy baǵalaý júıesin engizý jáne oqytýdyń ádis - tásilderi men ártúrli quraldaryn qoldanýdyń tıimdiligin arttyrýdy talap etedi.
Endi sabaqqa toqtalsaq, sabaq – bul kúrdeli proses. Ol muǵalimniń sheberligin kórsetetin etalon desek te bolady. Óıtkeni, sabaqtyń ár bóliminde ádis - tásilderdi oqý maqsatyna jetý úshin úılesimdi paıdalaný kerek. Osy tusta bilim mazmunyn jańartý boıynsha sabaq josparlaýda eń negizi nárselerdi de atap ótýimiz kerek. Olar:
baǵalaý krıterıleri,
tildik maqsat,
«Máńgili El» baǵdarlamasy boıynsha ulttyq qundylyqtardy dáripteý,
Saralaý.
Baǵalaý
Jańartylǵan bilim berýdiń mańyzdylyǵy – oqýshy tulǵasynyń úılesimdi qolaıly bilim berý ortasyn qura otyryp syn turǵysynan oılaý, zertteý jumystaryn júrgizý, tájirıbe jasaý, AQT – ny qoldaný, kommýnıkatıvti qarym - qatynasqa túsý, jeke, juppen, topta jumys jasaı bilý. Jańa bilim berý baǵdarlamasy synı turǵydan oılaýǵa, shyǵarmashylyqty qoldana bilýdi jáne ony tıimdi júzege asyrý úshin qajetti tıimdi oqytý ádis - tásilderdi (birlesken oqý, modeldeý, baǵalaý júıesi, baǵalaýdyń tıimdi strategıalary) úıretedi. Jańartylǵan bilim berý baǵdarlamasynyń ereksheligi spıraldi qaǵıdatpen berilýi.
Baǵalaý júıesi de túbegeıli ózgeriske ushyrap, krıterıalyq baǵalaý júıesine ótedi. Krıterıaldy baǵalaý kezinde oqýshylardyń úlgerimi aldyn ala belgilengen krıterıılerdiń naqty jıyntyǵymen ólshenedi. Oqýshylardyń pán boıynsha úlgerimi eki tásilmen baǵalanady: qalyptastyrýshy baǵalaý jáne jıyntyq baǵalaý. Bul baǵalaý túrleri balanyń jańa taqyrypty meńgerýine, jan - jaqty izdenýine, jaýapkershilikti sezinýine, óziniń bilim deńgeıin anyqtaı alýyna, ǵylymmen aınalysýyna jol ashady. Qalyptastyrýshy baǵalaý ár sabaq saıyn júre otyryp, oqýshy men muǵalim arasyndaǵy keri baılanysty qamtamasyz etedi jáne baǵa qoımastan oqý úderisin túzetýge mol múmkindikter beredi. Al, jıyndyq baǵalaý ár bólim sońynda nemese toqsan aıaqtalǵanda alynady. Oqýshynyń úlgerimin anyqtaý úshin ball jáne baǵa qoıylady. Qalyptastyrýshy baǵalaý jáne jıyntyq baǵalaý barlyq pánder boıynsha qoldanylady.
Balanyń fýnksıonaldyq saýattylyǵyn qalyptastyrý. Fýnksıonaldyq saýattylyqtyń negizgi mindeti – muǵalim oqýshyny oqyta otyryp, onyń erkindigin, belsendiligin, shyǵarmashylyq turǵyda oılaýyn qalyptastyryp jáne de balanyń óz betinshe sheshim qabyldaýyna daǵdylandyrý. Osy oraıda matematıka sabaqtarynda ár oqýshy sabaq ústinde ózin erkin ustaýǵa, oıyn ashyq jetkize bilýge úıretý ustaz meniń basty mindetterimniń biri. Oqýshylardyń fýnksıonaldyq saýattylyqtaryn damytý úshin matematıka sabaǵynda oqýshylardyń sapaly esepterdi óz betinshe shyǵarýyna kóp kóńil bólýimiz kerek. Sapaly esepter oqýshynyń logıkalyq oılaý qasıetin shyńdaıdy jáne pánge degen qyzyǵýshylyǵyn arttyrady.
Fýnksıonaldyq saýattylyqty qalyptastyrý – oqýshynyń logıkalyq oılaý qabiletterin damytýdyń úılesimdi joly. Ár bir qurastyrylǵan esepter oqýshynyń oılanýyna, sanasýyna yqpal etetindeı bolý kerek dep sanaımyn. Ár sabaq saıyn jańa taqyrypqa saı sapaly esepterdi oqýshylardyń deńgeıine qaraı shyǵarta otyryp, olardyń jaýabyn óz oıymen ashyq aıtýyna, bilimimen bólisýine múmkindik beremin jáne de tapsyrmanyń durys jaýabyn oqýshylarmen birge anyqtaýǵa daǵdylandyryp otyramyn. 5 - synyp bastaýyshtan orta býynǵa qalyptasýyna kóptegen eńbekti qajet etedi. Oqýshylardyń jas ereksheligi, minez qulyqtarynan bastap kóptegen kedergiler bolady. Tórt jyl bir muǵalimge úırengen oqýshylar ár pánnen ártúrli muǵalimderge birden túsinisip ketpeıdi. Ár sabaqty qyzyqty etip, erteńgi sabaǵyna asyǵa kelýine yqpal etetindeı etip sabaqty túrlendirip ótkiziýge tyrysamyn. Ár tapsyrma oryndalǵan saıyn olardyń bir - birine, toptardyń bir - birine, muǵalimniń túrli ádistermen baǵalaýy oqýshylardyń jańa taqyrypty meńgerýge degen qulshynysyn arttyra túsedi. Ol úshin sabaqta ártúrli ádis – tásilderdi qoldana otyryp, oqýshylardyń oı – órisin damytýǵa, esepter shyǵarý kezinde qyzyǵýshylyǵyn arttyrýǵa, teorıalyq bilimderin praktıkada qoldana bilýge úıretý kerek. Osyndaı maqsattarǵa jetý úshin óz sabaǵymda mynandaı mindetter qoıamyn:
1. Oqýshynyń alǵan teorıalyq bilimderin praktıkamen ushtastyra bilý.
2. Oqýshylardyń alǵan sapaly bilimderin ómirde qoldana bilýge úıretý.
3. Kez kelgen jaǵdaıattyń sheshimin taba bilýge úıretý.
4. Oqýshylardy izdeniske baýlyp, óz betinshe jumys isteýge úıretý.
Bul mindetter sabaq barysynda júzege asady. Sondyqtan kúndelikti sabaqta beriletin tapsyrmalarǵa asa mán berýimiz kerek. Mundaı tapsyrmalardy oqýshylar topta, jupta taldaı otyryp júzege asyratyn bolsa, tez túsinip alýyna, ortaq sheshimge kele bilýine, ózine degen senimniń artýyna yqpal etedi.
Oqýshylardyń fýnksıonaldyq saýattylyǵyn damytý – búgingi zaman talaby. Osy rette, matematıka pánin tereń bilýdiń mańyzy zor.
Qazirgi tez qubylmaly álemde fýnksıonaldyq saýattylyq adamdardyń áleýmettik, mádenı, saıası jáne ekonomıkalyq qyzmetterge belsendi qatysýyna, sondaı - aq ómir boıy bilim alýyna yqpal etetin bazalyq faktorlardyń birine aınalýda. Saýattylyq tulǵanyń turaqty qasıeti bolyp tabylatyndyqtan, fýnksıonaldyq saýattylyq sol tulǵa meńgergen belgili bir bilim - bilikterden kórinis tabady. Óıtkeni fýnksıonaldyq saýattylyqqa adam naqty bilim alý kezeńderinen ótkennen keıin qol jetkizedi. Sondyqtan bilim belgili bir saýattylyq deńgeıin qamtamasyz etetin qural jáne naqty is - áreketterdiń nátıjesi retinde qarastyrylady. Osy oraıda ustaz retinde osyndaı is - áreketterdi qoldaný meniń basty mindetim dep oılaımyn.
Oqýshy óziniń mektep qabyrǵasynda alǵan bilimin ómirinde paıdalana bilýi kerek. Jaryqty kerek emes kezinde sóndirip júrý, búlinetin azyq - túlikerdi jyly jerge qoımaý jáne de kóldegi nemese shalshyqtaǵy sýlar bý bolyp ushyp qaıtadan jańbyr bolyp jerge túsetinin ata - analar balanyń boıyna uǵyndyrýy kerek. Jaqsy men jamandy aıyrýdy úırete otyryp ata - ana balasynyń boıyna fýnksıonaldy saýattylyqty qalyptastyrady. Ony sezinip ósken balanyń oılaý qabileti de, ǵylymǵa degen qyzyǵýshylyǵy da erekshe bolady.
Balanyń fýnksıonaldyq saýattylyǵyn arttyrý boıynsha ekinshi orynda mektep turady. Muǵalim oqýshy sanasyn ǵylymǵa, izdeniske, eńbekke baýlı otyryp onyń qabiletin anyqtaýyna, óz betimen shynyǵýyna jol ashady.
Muǵalim sabaqty túrlendirip, ómirmen baılanystyryp ótýinde, pándik bilimderine, eptilikterine jáne saýattylyǵyna súıene otyryp, oqý pánderi arqyly, oqýshylardyń fýnksıonaldyq saýattylyǵyn qalyptastyrý negizinde júzege asady.
Qoryta aıtsaq, fýnksıonaldyq saýattylyqty júzege asyrýdyń basty mindeti — oqýshylardyń teorıalyq bilimderin praktıkalyq turǵyda qoldana oytyryp táýelsiz elimizdiń keleshegine úlken jaýapkershilikpen qaraýǵa úlesterin qosý bolyp tabylady. Fýnksıonaldyq saýattylyqtyń negizgi mindeti — muǵalim balany oqyta otyryp, onyń erkindigin, belsendiligin, shyǵarmashylyq turǵyda oılaýyn qalyptastyryp jáne de balanyń óz betinshe sheshim qabyldaýǵa daǵdylandyrý. Óser eldiń áýelgi oılaıtyny óz urpaǵynyń jaı – kúıi bolma. Jan - jaqty bilim alǵan parasatty, sanaly azamatty tárbıeleý ata - anadan keıingi muǵalimniń basty mindeti. Qaryshtap damyǵan zamanda árbir shákirtimizdiń ómirden óz ornyn tabýyna, ǵylymnyń ár salasynan habardar bolýyna, óz mamandyǵyn jeksiz súıetin maman bolýyna, «Sen de bir kirpish dúnıege, ketigin tap ta, bar qalan..» dep uly Abaı aıtqandaı Qazaqstan Respýblıkasynyń, bolashaǵymyzdyń jarqyn bolýy úshin óz úlesimdi qosamyn deıtin azamat bolýyna tárbıelea baýlý - ustaz aldyndaǵy úlken jaýapkershilik. Ustazdan ozatyn shákirtterdi tárbıelep shyǵarý úshin jańa ádis - tásilderdi meńgerip, óz mamandyǵymyz boıynsha bilimimizdi tereńdete otyryp tynymsyz eńbektenýimiz kerek. Jańartylǵan bilim – bolashaqtyń kepili.
«SQO Mamlút aýdany Mamlút qazaq mektep – ınternaty» KMM
Matematıka páni muǵalimi
Áshirbaeva Gúlaına Qanybekqyzy
Búgingi tańda jańartylǵan bilimmen, ásirese jaratylystaný - ǵylymı baǵyty boıynsha, onyń ishinde matematıka salasynda ózindik ádis - tásilderimen, jańa zamanda esep - qısap jaǵynan saýatty bolý qoǵam músheleriniń qaı salasyna bolsa da asa qajetti ekendigi belgili.
Matematıkalyq saýattylyq naqty túrde usynylmaıdy tikeleı oqýshyny qorshaǵan ortamen baılanystyrady, demek olardyń tanymdyq qyzyǵýshylyǵyn týdyrady, ǵylymı kózqarasyn qalyptastyrady.
Ǵylym men tehnıkanyń zamanynda mektep erteńgi balanyń negizin qalap, oqýshylardyń ózdiginen bilim alyp, ózdiginen izdenip, óziniń shyǵarmashylyǵyn damytýyna kóp múmkindikter týǵyzyp otyr. Mektepte oqý pánderiniń ishinde eń kúrdeli ári qıyn pánderdiń biri – matematıka. Matematıka pánin oqytý - aldymen esep shyǵarýdy úıretý, óıtkeni oıdy damytý men matematıkaǵa qabilettilikti damytý óz betimen esep shyǵarý kezinde ǵana júzege asyrylady.
«Ómir boıy bilim alý» árbir qazaqstandyqtardyń jeke kredosyna aınalýy tıis» dep Elbasy Nursultan Nazarbaev aıtqandaı, biz – muǵalimder qaýymy úzdiksiz bilim alǵanda ǵana zaman talabyna saı shákirtter tárbıeleı alamyz. Sonymen qatar, egemen elimizde júzege asyrylyp jatqan ilgerileý saıasaty qoǵam ómiriniń barlyq salasyna túbegeıli ózgerister engizýde. Qazirgi tańda qoıylyp otyrǵan kúrdeli máselelerdiń ishinde, jas urpaqqa bilim berýdi álemdik deńgeıge jetkizý eń basty oryndy alady. Sondyqtan, bilim mazmunyn jańartý 2017 jyldan bastap engizilip otyr. Bilim mazmunyn jańartý degenimiz jańartylǵan bilim mazmunyna kóshý aıasynda ázirlengen negizgi bilim berý deńgeıindegi oqý baǵdarlamalary.
«Muǵalim kóp ádisti bilýge tyrysýy kerek. Ony ózine súıenish, qolǵabys nárse esebinde qoldanýy kerek»,- dep Ahmet Baıtursynov aıtqandaı, qazirgi zaman talabyna saı bilim berý máselesi sol qoǵam múddesine saı bolýy kerek. Óz isiniń sheberi ǵana joǵary jetistikterge jetedi.
Bilim berý baǵdarlamasynyń negizgi maqsaty - bilim mazmunynyń jańarýymen qatar, krıterıaldy baǵalaý júıesin engizý jáne oqytýdyń ádis - tásilderi men ártúrli quraldaryn qoldanýdyń tıimdiligin arttyrýdy talap etedi.
Endi sabaqqa toqtalsaq, sabaq – bul kúrdeli proses. Ol muǵalimniń sheberligin kórsetetin etalon desek te bolady. Óıtkeni, sabaqtyń ár bóliminde ádis - tásilderdi oqý maqsatyna jetý úshin úılesimdi paıdalaný kerek. Osy tusta bilim mazmunyn jańartý boıynsha sabaq josparlaýda eń negizi nárselerdi de atap ótýimiz kerek. Olar:
baǵalaý krıterıleri,
tildik maqsat,
«Máńgili El» baǵdarlamasy boıynsha ulttyq qundylyqtardy dáripteý,
Saralaý.
Baǵalaý
Jańartylǵan bilim berýdiń mańyzdylyǵy – oqýshy tulǵasynyń úılesimdi qolaıly bilim berý ortasyn qura otyryp syn turǵysynan oılaý, zertteý jumystaryn júrgizý, tájirıbe jasaý, AQT – ny qoldaný, kommýnıkatıvti qarym - qatynasqa túsý, jeke, juppen, topta jumys jasaı bilý. Jańa bilim berý baǵdarlamasy synı turǵydan oılaýǵa, shyǵarmashylyqty qoldana bilýdi jáne ony tıimdi júzege asyrý úshin qajetti tıimdi oqytý ádis - tásilderdi (birlesken oqý, modeldeý, baǵalaý júıesi, baǵalaýdyń tıimdi strategıalary) úıretedi. Jańartylǵan bilim berý baǵdarlamasynyń ereksheligi spıraldi qaǵıdatpen berilýi.
Baǵalaý júıesi de túbegeıli ózgeriske ushyrap, krıterıalyq baǵalaý júıesine ótedi. Krıterıaldy baǵalaý kezinde oqýshylardyń úlgerimi aldyn ala belgilengen krıterıılerdiń naqty jıyntyǵymen ólshenedi. Oqýshylardyń pán boıynsha úlgerimi eki tásilmen baǵalanady: qalyptastyrýshy baǵalaý jáne jıyntyq baǵalaý. Bul baǵalaý túrleri balanyń jańa taqyrypty meńgerýine, jan - jaqty izdenýine, jaýapkershilikti sezinýine, óziniń bilim deńgeıin anyqtaı alýyna, ǵylymmen aınalysýyna jol ashady. Qalyptastyrýshy baǵalaý ár sabaq saıyn júre otyryp, oqýshy men muǵalim arasyndaǵy keri baılanysty qamtamasyz etedi jáne baǵa qoımastan oqý úderisin túzetýge mol múmkindikter beredi. Al, jıyndyq baǵalaý ár bólim sońynda nemese toqsan aıaqtalǵanda alynady. Oqýshynyń úlgerimin anyqtaý úshin ball jáne baǵa qoıylady. Qalyptastyrýshy baǵalaý jáne jıyntyq baǵalaý barlyq pánder boıynsha qoldanylady.
Balanyń fýnksıonaldyq saýattylyǵyn qalyptastyrý. Fýnksıonaldyq saýattylyqtyń negizgi mindeti – muǵalim oqýshyny oqyta otyryp, onyń erkindigin, belsendiligin, shyǵarmashylyq turǵyda oılaýyn qalyptastyryp jáne de balanyń óz betinshe sheshim qabyldaýyna daǵdylandyrý. Osy oraıda matematıka sabaqtarynda ár oqýshy sabaq ústinde ózin erkin ustaýǵa, oıyn ashyq jetkize bilýge úıretý ustaz meniń basty mindetterimniń biri. Oqýshylardyń fýnksıonaldyq saýattylyqtaryn damytý úshin matematıka sabaǵynda oqýshylardyń sapaly esepterdi óz betinshe shyǵarýyna kóp kóńil bólýimiz kerek. Sapaly esepter oqýshynyń logıkalyq oılaý qasıetin shyńdaıdy jáne pánge degen qyzyǵýshylyǵyn arttyrady.
Fýnksıonaldyq saýattylyqty qalyptastyrý – oqýshynyń logıkalyq oılaý qabiletterin damytýdyń úılesimdi joly. Ár bir qurastyrylǵan esepter oqýshynyń oılanýyna, sanasýyna yqpal etetindeı bolý kerek dep sanaımyn. Ár sabaq saıyn jańa taqyrypqa saı sapaly esepterdi oqýshylardyń deńgeıine qaraı shyǵarta otyryp, olardyń jaýabyn óz oıymen ashyq aıtýyna, bilimimen bólisýine múmkindik beremin jáne de tapsyrmanyń durys jaýabyn oqýshylarmen birge anyqtaýǵa daǵdylandyryp otyramyn. 5 - synyp bastaýyshtan orta býynǵa qalyptasýyna kóptegen eńbekti qajet etedi. Oqýshylardyń jas ereksheligi, minez qulyqtarynan bastap kóptegen kedergiler bolady. Tórt jyl bir muǵalimge úırengen oqýshylar ár pánnen ártúrli muǵalimderge birden túsinisip ketpeıdi. Ár sabaqty qyzyqty etip, erteńgi sabaǵyna asyǵa kelýine yqpal etetindeı etip sabaqty túrlendirip ótkiziýge tyrysamyn. Ár tapsyrma oryndalǵan saıyn olardyń bir - birine, toptardyń bir - birine, muǵalimniń túrli ádistermen baǵalaýy oqýshylardyń jańa taqyrypty meńgerýge degen qulshynysyn arttyra túsedi. Ol úshin sabaqta ártúrli ádis – tásilderdi qoldana otyryp, oqýshylardyń oı – órisin damytýǵa, esepter shyǵarý kezinde qyzyǵýshylyǵyn arttyrýǵa, teorıalyq bilimderin praktıkada qoldana bilýge úıretý kerek. Osyndaı maqsattarǵa jetý úshin óz sabaǵymda mynandaı mindetter qoıamyn:
1. Oqýshynyń alǵan teorıalyq bilimderin praktıkamen ushtastyra bilý.
2. Oqýshylardyń alǵan sapaly bilimderin ómirde qoldana bilýge úıretý.
3. Kez kelgen jaǵdaıattyń sheshimin taba bilýge úıretý.
4. Oqýshylardy izdeniske baýlyp, óz betinshe jumys isteýge úıretý.
Bul mindetter sabaq barysynda júzege asady. Sondyqtan kúndelikti sabaqta beriletin tapsyrmalarǵa asa mán berýimiz kerek. Mundaı tapsyrmalardy oqýshylar topta, jupta taldaı otyryp júzege asyratyn bolsa, tez túsinip alýyna, ortaq sheshimge kele bilýine, ózine degen senimniń artýyna yqpal etedi.
Oqýshylardyń fýnksıonaldyq saýattylyǵyn damytý – búgingi zaman talaby. Osy rette, matematıka pánin tereń bilýdiń mańyzy zor.
Qazirgi tez qubylmaly álemde fýnksıonaldyq saýattylyq adamdardyń áleýmettik, mádenı, saıası jáne ekonomıkalyq qyzmetterge belsendi qatysýyna, sondaı - aq ómir boıy bilim alýyna yqpal etetin bazalyq faktorlardyń birine aınalýda. Saýattylyq tulǵanyń turaqty qasıeti bolyp tabylatyndyqtan, fýnksıonaldyq saýattylyq sol tulǵa meńgergen belgili bir bilim - bilikterden kórinis tabady. Óıtkeni fýnksıonaldyq saýattylyqqa adam naqty bilim alý kezeńderinen ótkennen keıin qol jetkizedi. Sondyqtan bilim belgili bir saýattylyq deńgeıin qamtamasyz etetin qural jáne naqty is - áreketterdiń nátıjesi retinde qarastyrylady. Osy oraıda ustaz retinde osyndaı is - áreketterdi qoldaný meniń basty mindetim dep oılaımyn.
Oqýshy óziniń mektep qabyrǵasynda alǵan bilimin ómirinde paıdalana bilýi kerek. Jaryqty kerek emes kezinde sóndirip júrý, búlinetin azyq - túlikerdi jyly jerge qoımaý jáne de kóldegi nemese shalshyqtaǵy sýlar bý bolyp ushyp qaıtadan jańbyr bolyp jerge túsetinin ata - analar balanyń boıyna uǵyndyrýy kerek. Jaqsy men jamandy aıyrýdy úırete otyryp ata - ana balasynyń boıyna fýnksıonaldy saýattylyqty qalyptastyrady. Ony sezinip ósken balanyń oılaý qabileti de, ǵylymǵa degen qyzyǵýshylyǵy da erekshe bolady.
Balanyń fýnksıonaldyq saýattylyǵyn arttyrý boıynsha ekinshi orynda mektep turady. Muǵalim oqýshy sanasyn ǵylymǵa, izdeniske, eńbekke baýlı otyryp onyń qabiletin anyqtaýyna, óz betimen shynyǵýyna jol ashady.
Muǵalim sabaqty túrlendirip, ómirmen baılanystyryp ótýinde, pándik bilimderine, eptilikterine jáne saýattylyǵyna súıene otyryp, oqý pánderi arqyly, oqýshylardyń fýnksıonaldyq saýattylyǵyn qalyptastyrý negizinde júzege asady.
Qoryta aıtsaq, fýnksıonaldyq saýattylyqty júzege asyrýdyń basty mindeti — oqýshylardyń teorıalyq bilimderin praktıkalyq turǵyda qoldana oytyryp táýelsiz elimizdiń keleshegine úlken jaýapkershilikpen qaraýǵa úlesterin qosý bolyp tabylady. Fýnksıonaldyq saýattylyqtyń negizgi mindeti — muǵalim balany oqyta otyryp, onyń erkindigin, belsendiligin, shyǵarmashylyq turǵyda oılaýyn qalyptastyryp jáne de balanyń óz betinshe sheshim qabyldaýǵa daǵdylandyrý. Óser eldiń áýelgi oılaıtyny óz urpaǵynyń jaı – kúıi bolma. Jan - jaqty bilim alǵan parasatty, sanaly azamatty tárbıeleý ata - anadan keıingi muǵalimniń basty mindeti. Qaryshtap damyǵan zamanda árbir shákirtimizdiń ómirden óz ornyn tabýyna, ǵylymnyń ár salasynan habardar bolýyna, óz mamandyǵyn jeksiz súıetin maman bolýyna, «Sen de bir kirpish dúnıege, ketigin tap ta, bar qalan..» dep uly Abaı aıtqandaı Qazaqstan Respýblıkasynyń, bolashaǵymyzdyń jarqyn bolýy úshin óz úlesimdi qosamyn deıtin azamat bolýyna tárbıelea baýlý - ustaz aldyndaǵy úlken jaýapkershilik. Ustazdan ozatyn shákirtterdi tárbıelep shyǵarý úshin jańa ádis - tásilderdi meńgerip, óz mamandyǵymyz boıynsha bilimimizdi tereńdete otyryp tynymsyz eńbektenýimiz kerek. Jańartylǵan bilim – bolashaqtyń kepili.
«SQO Mamlút aýdany Mamlút qazaq mektep – ınternaty» KMM
Matematıka páni muǵalimi
Áshirbaeva Gúlaına Qanybekqyzy
You Might Also Like
-
Qazaqtyń ulttyq kıimin kıgen búldirshinder jáne Jumagúl ájeı «Kóńil ashar»kúıiniń súıemeldeýimen, merekelik baǵdarlama ótetin jerge oryndaryna kelip jaıǵasady.
