InfoHub Logo

Jáńgir han bir zaman súndet toı jasaıtyn bolyp, Ybyraı buryn óziniń qoıan qoltyq adamdaryna poveske taratady «palýanyn, atyn jaratsyn» dep. «Aldymyzdaǵy ıýldiń basynda kelińiz», — deıdi. Toı basqarýshy úsh adam saılaıdy. Birinshisi — Bekbenbet bı, ekinshisi — Balqy bı, úshinshisi — Shombal bı. Ekige bólip, úı tigedi. Kópshelengen arnaýly shaqyrǵan adamdaryna, azshalaǵan shaqyrýsyz kelýshilerge arasy alshaq tigiledi. Baılar atyn kúni buryn jarata bastaıdy.

Bir sherkesh Beıimbet ata násilinen Táji degen kedeı adam tóreler aýylynda kúpshek tigetin ónermenen kásip etip, qatyn-balasyn napqalandyryp júredi. Bunyń da astynda aıaq artar júırik aty bar eken. Sony Táji báıgege qospaq bolady. Sóıtip, atyn jarata beredi, toı bolady, qyzyq tamasha bir-eki kúnge sozylady. Úsh kún úıden júrisip, toıdy basqarýshylar báıgi attardy qatar turǵyzyp baıqaıdy. Baıaǵy bólek tigilgen úıge barmapty. Olar da at bolar dep te oılamapty.

Táji bir janynan kóp atqa barysyp qosyla ketedi, jazýǵa kirgizý degendi bilmeıdi. Bir-eki adam bas bolyp Saıqynǵa jaqyndap baryp, attaryn qatar qoıyp qosyp jiberedi.

Jáńgir de óziniń Kókmoınaǵyn qosady. Qaraqshyǵa baıaǵy Tájiniń qara qasqa aty keledi, artynan jalǵasa qashyǵyraq hannyń Kókmoınaǵy keledi. Táji atyn qydyrtyp aınalyp qalady. Tájiniń anyq tanıtyny Bekmenbet bı.

— Aqkóke atymnyń báıgesi qaıda, kim beredi? — deıdi. Bekmembet:

— Óı-óı, shyraǵym-aı, saǵan báıgi tımeı qaldy, tizimde joqsyn, seni kótermeshi bolar dep, komısıalar báıgini hanǵa berip jiberdi. «Báıgini han alyp ata ulyna úlestirip jiberedi, — deıdi. Táji:

— Endi qaıttim? — dep jylap jiberedi.

Bekmembet:

— Anaý shette turǵan Isataı, Mahambet solarǵa bar da, jylap qoıa ber, alsa, solar alady, endi meniń qolymnan kelmeıdi, — dep, jumsap jiberedi.

Táji Isataı men Mahambetke baryp jylap qoıa beredi.

— Ia, kimsiń? — dep suraıdy Isataı.

— Sherkesh, atym — Táji, atymnyń báıgesin ala almaı sizge keldim. Jańaǵy ozyp kelgen meniń atym edi, toıbasshylar meni kótermeshige sanap, at báıgesin hanǵa berip, han báıgeni úlestirip jiberipti, soǵan sizge keldim, bir marhabat jasaı ma, — dep. «ıá seni maǵan jumsaǵan qaqbasyń-aý, qaıda?» — dep bále qylady.

Isataı: «Anaý qos kúreń at jegip úıine qaraı ketip baratqan Jáńgir, shaýyp bar da, aldyna tura qal, men de sózim aıaqtap bararmyn», — deıdi. Isataı Mahambetke: «Sen aıdaýshyny tap jáne toı basqarýshylardy jıystyr», — dep jumsap jiberip, ózi jortyp hanǵa kelip aqyryp qoıa beredi.

— Jáńgir, kóziń kórdi ǵoı, atyń bir shaqyrym qalyq keldi, óz toıyńnyń báıgesin óziń alyp, sonymenen ataǵyńdy shyǵarǵyń kele me? Nege bermeısiń myna paqyrdyń atynyń báıgesin? — dep ashý aıtady. Jáńgir:

— Apyr-aı, Isataı, sen ne bolsa soǵan kirise beresiń-aý! Men qaıdan bileıin, komısıalar uıǵarǵasyn aldym, alyp úlestirip jiberdim. Maqsatyń báıge alý bolsa, ana jelide alpys nar taılaq bar, sonyń ishinen on taılaqty aıdap alshy, — deıdi. Isataı:

— Atasyna nálet, ol taılaǵyńnyń! Atalǵan báıgeni alamyn. Atyńnyń basyn bur, júr ortaǵa! — deıdi. Shara joq, ortaǵa baryp tekserip, tarap ketken báıge qaıta jıylady. Táji bárin qolyna alady. Baıaǵy báıgeni bólisip alǵan bıler, baılar qaıtadan saýǵalap Isataıǵa keledi.
Isataı aqyrady:

— Osy paqyrdyń ómirinde bir alǵan báıgesine qarap tur ma senderdiń sharýalaryń! — dep, Isataı Tájige aqyrady:

— Áket qatyn-balańa! — deıdi. Táji jóneledi. Sarqyt suraýshylar aýzyn ashyp qalady.

Bul oqıǵa da Jáńgirdiń qaterinde qala beredi. Sóıtip, jyrtyqqa jamaý bolady.

Oqýǵa keńes beremiz:

Jylqynyń torysy kóp pe, tóbeli kóp pe? (İ nusqa)

Syrymnyń Nuraly handy shabýy (İİ nusqa)

Baımaǵambet sultan men Syrym batyr

---