InfoHub Logo

Mergen Saqa, Oıynshyl Dop, Ushqysh Láńgi segiz jasar Jarastyń jan dostary edi. Oıynnan tys ýaqytta úsheýi buryshta turǵan alasa aǵash tekshede jatatyn. Úıde eshkim joqta olar bir-birimen tildesýdi unatýshy edi. Ásirese Oıynshyl Dop ázilge beıim. Bir orynda tynshyp jata almaıdy. Keıde ekeýine azdap úlkendik qylyp qoıatyny bar.

— Eı, Saqa, qalaısyń?

— Jaqsy.

— E, qaıbir jaqsymyn deısiń? Ár asyqty atqanda,  shaq ete qalasyń! Sonda shekeń aýyrmaı ma?

— E, ol ábden shynyqqan sheke emes pe? — deıdi Saqa saqyldaı kulip.  — Al óziń she? Menen góri kóp taıaq jeıtin sen shyǵarsyń.

— Men be?! Men ondaı soqqylardy shybyn shaqqan qurly kórmeımin.

Ekeýi qarqyldaı kúldi. Dop qasynda jatqan Láńgige burylyp:

— Al sen neǵyp únsiz jatyrsyń? — dedi.

— Men senderge qaraǵanda baqyttymyn ǵoı, — dedi ol jumsaq jymıyp.

— Páý, degeniń! Sonda baqytyń nede? — dedi Dop tańdana.

— Baqytym sol, mysaly, Saqanyń únemi shekesi isip júredi. Sen bolsań tepkiden kóz ashpaısyń. Al meni aıaqpen aıalap, aspanǵa kóteredi. Ádemilep qaqpaqyldap, áýeletedi.

Dop pen Saqa syqylyqtaı kúlip:

— Óı, maqtanshaǵym-aı! Aıtady-aq ekensiń, — dedi...

Qyzyqty kúnder birinen soń biri osylaı ótip jatty. Jaras bolsa bir kúni doppen, bir kúni asyqpen oınaıdy. Kúz, qys aılarynda láńgini serik etedi. Birde... Iá, birde, bulardyń kóńildi kúnderine kútpegen ózgeris endi. Jarastyń qalada oqıtyn aǵasy bar edi. Ol Jańa jyl aldynda Jarasqa alýan túrli oıyny kóp sý jańa kompúter ákelip berdi.

— Oho, kóp raqmet! Tamasha! Endi raqattanyp, armansyz oınaıtyn boldym! — dedi Jaras. Onyń qýanyshty úni úsheýiniń qulaǵyna jetip jatty...

Sodan kún artynan kún ótti, apta ótti, aı ótti. Mergen Saqa, Oıynshyl Dop, Ushqysh Láńgi Jarastyń esinen múlde shyqty. Ol kógildir  monıtor  aldynan shyqpaıtyn boldy. Sóıtip nebir sıqyrly oıyndardyń arbaýyna tústi. Óz-ózinen keıde saqyldap kúledi. Aıqaılap qol shapalaqtaıdy! «Oho, men jeńdim! Ýra, men óltirdim! Áp, bálem, dál tıgizdim be? Menen basyp ozyp kórshi! Oza almaısyń! Ha-ha-ha!». Osyndaıda ár jaqtan anasynyń úreıli daýysy estildi.

— Ne boldy, balam-aý?

— Eshnárse emes, anashym!

Jarastyń anasynyń kóńiline qatty ýaıym kire bastady.

— Jaras, tamaǵyńdy ish!

— Qazir...

— Áı, balam-aý, sabaǵyńdy oqymaısyń ba?

— Oqımyn ǵoı qazir.

— Áı, ana gúlderge sý quısańshy.

— Qazir, qazir!...

— Óziń taza aýaǵa shyǵýdy da qoıdyń ǵoı.

— Shyǵamyn ǵoı...

Bir kúni anasy Jarastyń bólmesine keldi. Ózi qatty renjýli.

— Ne isteımin endi? Saǵan aıtqan sózdiń bári dalaǵa ketip jatyr. Til alýdy qoıdyń. Bet-júzińde qan-sól joq! Túrińe qarashy! Bop-bozsyń. Seniń jalǵyz otyryp aıqaılaýyńnan qorqaıyn dedim. Áı, bir mezgil dalaǵa shyǵyp oınasańshy, — dep qatty ashýlandy. Ol anasyna burylyp qaramastan:

— Nemenege ashýlanasyz? — dep dúńk ete qaldy.

— Nege ashýlanbaımyn? Muǵalimiń «Jaras sabaqty múlde qoıdy» deıdi. Masqara bolǵanda, sabaq ústinde uıyqtaıtynda shyǵarypsyń.

Yzaǵa býlyqqan anasy jylap jiberdi. Sóıtti de bólmeden shyǵyp ketti...

Ýaqyt óte berdi. Jaras oıyn kompúteriniń tutqynyna aınaldy. Aınaladaǵy bar dúnıe umytyldy. Túnimen otyrýdan jalyqpady.

Bir kúni tosyn oqıǵa boldy. Kenet Jarastyń basy aınalyp, sanasy tumandana bastady. Kóz aldynda myń san túrli kóbelek kólbeńdep ushyp júrgen tárizdendi. Sol sátte monıtordan kózi alarǵan, azý tisi aqsıǵan qubyjyq shyǵa kelip, Jarasqa shanshyla qarady. Ol kózin tars jumyp aldy. Boıy qalshyldap, dirildeı jóneldi. Erkinen aıyrylǵan dene teńsele bastady. Endi sál qozǵalsa, oryndyqtan qulap túsetindeı. Muny kórip jatqan Saqanyń záresi ketti. Sasqanynan Dopty búıirinen túrtti.

— Ne isteımiz?

— Báse, ne isteımiz? — Láńgi de sergek ún qatty.

Oıynshyl Dop oılanyp turǵan joq. Sekirip bardy da, Jarasty shekesinen soǵyp ótti.  Sol bette keri serpilip, monıtorǵa uryldy. Azý tisi aqsıǵan qubyjyq joq boldy. Al Mergen Saqa shıyrshyq atyp, shyr aınalyp, áýeleı ushty. Sóıtip monıtordyń aldyna dik etip, alshysynan tústi. Jaras kózin ashyp aldy. Qatty úreılengen. Kózi uıasynan shyǵýǵa  sál-aq tur.

— S-s-e-nder kimsińder?  — dedi kekeshtenip. — Dop qatty tańdanǵan únmen:

— Sen ózińniń jan dostaryńdy  shynymen tanymaı tursyń ba? — dedi

— Mine, qyzyq! Sen bizdi rasymen umytyp qaldyń ba?! — dep qatty daýystap jiberdi Ushqysh Láńgi.

— Esimde joq! Jo- jo- joq, tanymaımyn! — dedi Jaras basyn qushaqtap.

Sol sátte Mergen Saqa:
Keshke deıin asyqty,
Oınap júrmin, láı-láı!
Qyzyǵyna oıynnyń,
Toımaı júrmin, láı-láı!
Ulttyq oıyny qazaqtyń
Asyq oınaý, láı-láı!
Onyń syryn meńgergen,
Jaras balań, láı-láı! — deıtin kim edi? Óz qurbylaryńdy sypyra utqanda, atam úıretti dep aıtatyn jyryń esińnen shyǵyp ketken be?! — Jaras kózin syǵyraıtyp, Saqaǵa jasqanshaqtaı qarady. Osy mezette Láńgi tik kóterile zý etip, Jarastyń aldyna qalqyp tura qaldy.

Láńgim meniń, ushqyshym,
Jan serigim, láı-láı!
Kókke ushar qusymsyń,
Samǵar bıik, láı-láı!
Bar denemdi bulqyntar,
Sıqyryń bar, láı-láı!
Qos aıaǵym — qanatym,

Tynym tappas, láı-láı! — deıtin de sen emes pe eń!? Osy óleńdi ákem marqum úıretken deýshi eń ǵoı. Meni myń qubylta oınaıtyn ónerińdi nege umytasyń!? Osy sátte Dop monıtordyń aldynda dik ete qaldy da:

— Dobym, dobym, dobym, dep,
Erkeletem, láı-láı!
Boı sergiter dosym, dep,
Aıalaımyn, láı-láı!
Qaqpaǵa dál kirgende,
Shyn qýanam, láı-láı!
Sendeı dostar turǵanda,
Myqty bolam, láı-láı! — dep talaı ándetkensiń. Osy óleńdi seniń ózińniń shyǵarǵanyńa maqtanatynbyz. Qýanyshymyzda shek bolmaıtyn. Barlyǵyn oıyńnan shyǵaryp jibergenińe qaıranbyz! — dedi qabaǵyn shytyp.

Jaras boıyn tez jınap aldy. Janary jarq etti. Ornynan atyp turyp:

— Kiná mende, keshir, dostarym! — dep, úsheýin qushaǵyna qushyrlana qysty. Osy sátte esikti aqyryn ashyp, anasy ishke endi. Jaras júgirip baryp, anasynyń qushaǵyna qoıyp ketti.

— Keshir, anashym! Keshirshi meni! Keshirshi barlyǵyn! — dep jylap jiberdi.

---