InfoHub Logo

Jaıyq ózenine saıahat
Saıahattyń maqsaty:
Bilimdiligi: Óz qalasynyń tabıǵı erekshelikteri týraly maǵulmat berý, Aqjaıyq ózeniniń ornalasýy, basty baılyǵy, adam ómirindegi mańyzy týraly bilimderin jetildirý. Jol qaýipsizdik erejeleri týraly eskertpe jasaý. Ózenge deıingi júrý kezindegi kóshemen júrý erejesin mindetti aıtyp esterine salý.
Damytýshylyq: Aınalany qabyldaýyn qalyptastyrý, kózimen kóre otyryp, óz oıyn jetkize salýǵa baǵyt berý, baılanystyryp sóıleýge úıretý, jańa sózdermen sózdik qoryn tolyqtyrý, til baılyǵyn jetildirý.
Tárbıelik: Týǵan jerdiń tabıǵatyna degen súıispenshiligin oıatý, onyń baılyǵyn qorǵaı bilýge shaqyrý, sýdy taza ustaýǵa únemdeýge úıretý. Jaıyǵymyzdy maqtan tutýǵa, patrıotızmge tárbıeleý.
Bılıngvaldy komponet:
«Aqjaıyq» ózenine arnalǵan saıahat balabaqshadan bastap qatarǵa turýmen bastalady.
Tárbıeshi:- Balalar búgin biz Jaıyq ózenine saıahatqa baramyz. Balabaqshamyzdan tike jol bolmaýyna baılanysty kóshege shyǵamyz. Kóshede avtotransportqa arnalǵan joldar bar, sondyqtan jol jıegimen shashyramaı júrýimiz kerek. Jaıyq ózenine jetkenshe deıin tárbıeshiler Jaıyq ózeni qalamyzdy búkil álemdik eki materıkke bólip aǵyp jatqan týraly aıtyldy. 1) Evropa, 2) Azıa bóligine. Jaıyq ózeni Ýral taýlarynan bastalady. Kaspıı teńizine quıady. Sýy tushshy bolǵandyqtan qatady. Jaıyq ózeninde balyqtar, sý jándikteri tirshilik etedi. Mynadaı balyq túrleri bar. Olar Qyzyl kitapqa engender: Bekire tuqymdastar, qyzyl balyq, aqmarqa. Al ýyldyryq bizdiń baılyǵymyz. Ol shetelderge eksportqa shyǵarylady. Ol úshin bizge kóp aqsha beredi. Jaı balyqtar jaıyn, kókserke, taban, sazan qarakóz balyqtary. Jaıyq ózeni bolǵandyqtan bizde balyq sharýashylyǵy damyǵan. Balyq ónimderi óńdelip dúkenderge satylady. Balyqtyń adam organızmi úshin paıdasy zor. Jeńil, quramynda kalsııi kóp.
Al, jaıyq ózenine de kelip jettik. Qandaı bolyp tur, balalar?
- Sý bolyp aǵyp jatyr.
Al, jaǵasynda kimderdi kórip tursyńdar?
- Balyq aýlap otyrǵan adamdardy kórip otyrmyz.
Al, qysta muzdy tesip ortasyna qaraı baryp balyq aýlaýǵa bolady eken.
Qazir nege sý bolyp aǵyp jatyr?
- Óıtkeni kóktem kelip kún jylynǵanda muz erı bastaıdy, sý bolyp aǵady.
Jaıyqtyń lastanýdan saqtaý kerek. Qoqys tastamaýymyz kerek. Júzip bilmeseń sýǵa túsýge bolmaıdy.
Jaıyq ózeniniń atymen qalamyzda «Aqjaıyq» qonaq úıi, tanymal «Aqjaıyq» gazeti bar. Jaıyq ózeni jaǵalaýlary bizdiń qalamyzdyń kórikti jerleri, jazda adamdar demalady, balyq aýlaýǵa shyǵady. Jaıyq ózeni týraly kóp aqyndar óleń jazǵan. Qazir sizderge oqyp bereıin.
Ǵapý Qaıyrbekov. «Aq jaıyq»
Aq jaıyq asyl ózen, darıa sýym.
Shertiler senen bólek barma sýym.
Man óstim tolqynyńdy aýnap seniń,
Jaǵańda jatyp tyńdap orman shýyn.

Kúmis ózen kúmbirlep
Syr quıasyń janyma,
Sińgendeısiń bir - birlep
Týysymdaı qanyma.

Sý týraly tıym sózder aıtý:
Sýǵa túkirme.
Sýdy laılama.
Sý shashyp oınama, araz bolarsyń.
Sýǵa dáret syndyrma.

Mine, balalar sý qasıetti eken. Sýdy qadirleý kerek. Ony únemdeý kerek. Tirshiliktiń bári sýmen ómir súredi. Al Jaıyqtyń sýyn tiri tabıǵattyń bári paıdalanady. Aýyz sýy úshin arnaıy qondyrǵylarmen tazartady. Mal sýarady. Ósimdik, baý - baqsha, egin ónimderin sýarady. Jaıyqtyń biz úshin mańyzy óte zor. Sýdy qasterleıik, bárimiz.
Tárbıeshi osylaısha saıahatty qorytyndylaıdy.

Atyraý qalasy,
№25 «Erkemaı» balabaqshasy
Ýmbetalıeva Laılım Mahanbetovna
Ortańǵy top tárbıeshisi