J.Aımaýytovtyń «Ánshi» áńgimesindegi Ámirhan beınesi
Sabaqtyń taqyryby: J. Aımaýytovtyń «Ánshi» áńgimesindegi Ámirhan beınesi
Sabaqtyń maqsaty:
1) bilimdilik: J. Aımaýytulynyń ómiri men shyǵarmashylyǵy jaıly alǵan bilimderin tereńdetý, shyǵarmanyń tili men mazmunyna taldaý jasatý, Ámirqan beınesin jan - jaqty taldaý;
2) damytýshylyq: oqýshynyń oıyn, qıalyn damytý, shyǵarmashylyqpen jumys jasaı bilýge, óz kózqarasyn ádebı, júıeli tilmen jetkize bilý daǵdylaryn jetildirý;
3) tárbıelik: áńgimeniń mazmuny arqyly oqýshylardy adaldyqqa, shynaıylyqqa, ándi, ónerdi súıýge, tárbıeleý, ásemdikti sezine bilýge úıretý.
Sabaqtyń tıpi: pysyqtaý sabaǵy
Sabaqtyń túri: aralas sabaq
Sabaqtyń ádis - tásilderi. asosıasıa, taldaý, suraq - jaýap, ishinara izdený, áńgime kestesin qurý
Sabaqtyń kórnekiligi: taratpa qaǵazdar
Tehnıkalyq qural - jabdyqtar: ınterbelsendi taqta
Sabaqtyń barysy:
İ Uıymdastyrý kezeńi
İİ Úı tapsyrmasyn suraý
1. J. Aımaýytovtyń «Ánshi» áńgimesiniń mazmunyn bilý
2. «Aqtamaq hıkaıasyn» óz qıalymen aıaqtap jazý
Júsipbek - segiz qyrly, bir syrly daryn, jan - jaqty talant ıesi. Júsipbek – aqyn, jazýshy, dramatýrg, synshy, aýdarmashy, pýblısıs.
«Ánshi» áńgimesindegi Ámirqan beınesi arqyly jazýshy ómiri men óneri ańyzǵa aınalǵan ánshi Ámire Qashaýbaevtyń ádebı beınesin beredi, sol Ámireniń óneriniń bir sátin óz áńgimesine ózek etedi. Iaǵnı Ámirqannyń beınesine prototıp etip ataqty ánshi Ámire Qashaýbaevtyń ómiri alynǵan. Prototıp – ádebı shyǵarmalardaǵy belgili bir kórkem beıneniń negizi etip alynǵan adam.
Ámire Qashaýbaev Fransıa sekildi órkenıetti ónerimizdiń qudirettiligin moıyndatty. Sol úshin de qazaq halqy Ámire syndy uly tulǵasyn eshqashan umytpaıdy.
- Ámire Qashaýbaev - án asqary, qazaq óneriniń jaryq juldyzy, ulttyq maqtanyshymyz. «Buratana» sanalǵan qazaq halqynyń baı óneri men joǵary mádenıetin barsha halyqqa pash etti. Fransıa sekildi órkenıetti elge ónerimizdiń qudirettiligin moıyndatty. Sol úshin de qazaq halqy Ámire syndy uly tulǵasyn eshqashan umytpaıdy.
Shyǵarmadaǵy keıipkerler beınesi
1 Basty keıipker Ámirhan
2 Lırıkalyq keıipker Júsipbek
3 Ámirhannyń súıiktisi Aqtamaq
4 Qymyzshy qyz Sháket
5 Naýryz toıda táttiler satqan áıel Rázıa
6 Skrıpkaǵa án qosýshy bala Márjim
7 Qus atýǵa shyqqan úshinshi adam Dáýletjan
8 Naýryz toıdaǵy oıyndy basqarýshy Ábijan
Ámirqan beınesin ashýǵa minezdemelik jospar
Ámirqannyń minezdemelik sıpaty Áńgimeden alynǵan úzindiler arqyly dáleldeý
1. Túr – túsi, syrtqy beınesi “Sháýli qarshyǵadaı shap eter, kıiktiń asyǵyndaı tap eter” jigit.
Ózge shyǵarýshylardan Ámirqannyń kıimi de, túri de, júris - turysy da jat edi, qazaqtyń erkindigin eske túsirýshi edi.
2. Qarapaıymdylyǵy Ámirqan qol ustasyp, sypaıy amandasyp otyrdy. Áneýgi Shákettikinde kórgen Ámirqan emes, buıyǵy, momaqan jigit.
3. Oryndaýshylyq sheberligi Ushatyn qustaı qymtanyp, qomdanyp aldy. Otyrǵandar aýzyn ashyp ańyrdy. Ánshi jiberdi. Bir - bir aýyzdan án saldy. Az da bolsa biregeı boldy.
Súmireıte, qylmıta soqty; jeldete, qutyrta soqty. Lebizi qulaqqa jaǵyp ketti, júrekti terbetti, tamyrdy jelpindirdi; boıyńdy shymyrlatty.
… Kóńil bir jadyrap, shaıdaı ashyldy.
Top kórgende Ámirqan arýaqtanyp, kóterilip ketedi eken.
Taǵy da eskektete, jelpindire, jeliktire, yshqyndyra, qulshyndyra soǵyp, tyńdaýshynyń aıyzyn ábden qandyrdy.
4. Ónerge súıispenshiligi Án salsa, ol ózin - ózi umytady, ánniń áýenine tóńkeriledi, onyń daýysy kómeıinen shyqpaıdy, júreginen shyǵady. Ol ánniń ár naqysyn uǵady, ándi ǵana súıedi. Ol tátti únge, topqa bola jaralǵan adam. Án salsa, raqattanyp, gúl - gúl jaınaıdy. Kózi de, aýzy da, denesi de, qoly da birge salady. Ámirqan kisi emes, ánge aınalady. Onyń án salǵandaǵy túrine qarap otyrsań, toıasyń.
5. Án men ánshige degen kózqarasy
Ánshilerdiń kóbi túr shyǵaram dep, áýre bolady. Jaqsy ándi buzyp jiberedi. Qıqyldaı ma, shıqyldaı ma, aýpyldaı ma mazarat… Esil ándi beı - bereke qylady. Bet - aýzyn tyrjıtyp, zorlanyp, kúshenip otyryp salǵan soń án bola ma? Ándi erkine jiberip, qysylmaı salǵan ǵoı qyzyǵy. Ánshilerdiń kóbi ne maqtan úshin, ne mal tabý úshin aıtady. Zorlanyp aıtqan án durys shyǵa ma? Án salý kóńilden ǵoı… Men ózim kóńildenbesem, jaqsy aıta almaımyn, aıtqym kelmeıdi.
6. Adamǵa úıirsektigi Ámirqan kisige tez úıir bolatyn, joldasqa janyn qıatyn jigit. Naýryzdan keıin bizben dos bolyp ketti. Ber jaqqa shyqsa, bizge soqpaı ketpeıdi.
7. Qonaqjaılylyǵy - Meniń qujyramdy da bir kórińder,- dep qaıta - qaıta shaqyryp, úıine qonaqqa apardy.
Qymyz, et alyp, tyrashtanyp, shabylyp qalypty.
8. Mahabbatqa adaldyǵy Sóıtken Aqtamaqpen bir - aq jumadaı dáýren súrdim. Oı, dúnıe - aı!- dep, Ámirqan aýyr kúrsindi de, dybyssyz qaldy. Betine qarasam, kóziniń jasy parlap tur eken. Jubataıyn dep:
• Oı, saǵan ne boldy?!- dedim.
• Ánsheıin… Kóńilim buzylyp…
• Bala boldyń ba? Ótken iske ókine me eken…
• Aqtamaqtyń qylyǵy beter edi…- dep solqyldap kelip jylady.
9. Azamattyq tulǵasy
(márttigi)
Ol “bardy balamaıdy, joqty sanamaıdy”, óziniń birdemesin surasań, bere salady, kisiniń nársesin, kıimin ózi de kıip júre beredi. Uıat eken - aý demeıdi. Ol kisi aldaýdy, aryn satýdy bilmeıdi. Kim kóringenge senedi. Ózin árkim talaı aldap ketse de, senýin qoımaıdy.
Oqýlyqty paıdalana otyryp, shyǵarma tilimen Ámirhanǵa sıpattama berý.
1. Arsyn - gúrsin
2. Bardy balamaıdy, momyn
3. Joqty sanamaıdy
3. Sypaıy, buıyǵy
4. Ánnen basqaǵa olaq
5. Erkin
6. Sengish
7. Adal dos
8. Ándi júregimen oryndaıdy.
Test suraqtary:
1. Júsipbek Aımaýytov óleńdi kimge eliktep shyǵara bastaǵan?
A) Ahmet V) Abaı S) Ybyraı D) Maǵjan
2. Júsipbektiń poemasyn ata
A) “Ánshi” V) “Kúnikeıdiń jazyǵy” S) “Nur kúıi” D) “Aqbilek”
3. “Jetishatyr” qalasynyń ekinshi aty
A) Semeı V) Pavlodar S) Óskemen D) Qyzyljar
4. “Bir sherik qymyz” degen qansha?
A) bir bótelke V) bir shelek S) bir kese D) bir tegene
5. Shákettikine kirip kelgen jigit qaıda otyrdy?
A) jerge V) oryndyqqa S) kerýetke D) sandyqqa
6. – Ámirqandy úıden ustaı almaısyńdar. Ol – bir ….
A) kóleńke V) saǵym S) eles D) tuman
7. Ámirqandy: “Erbeń qulaq, edirek, taltıǵan tápek asyq” dep kim sýretter edi?
A) Júsipbek V) Bek S) Narmambet D) Dáýletjan
8. Naýryz saýyǵyn “basqarýshy” kim?
A) Ábijan V) Jálel S) Rahymbek D) Júsipbek
9. Sahnada án salǵanda “ásem - ásem naqysy” qandaı boldy?
A) sybyzǵynyń únindeı V) aıdynnyń sulý qýyndaı
S) tas bulaqtyń sýyndaı D) Arqanyń qońyr jelindeı
10. Ánshi qujyrasyndaǵy eń asyl buıymy ne?
A) qyzyl qońyr dombyra V) úlken aq syrnaı
S) saz sybyzǵy D) úkili sary dombyra
11. Áıelin qalaı tanystyrady?
A) jampoz V) tulpar S) sulý D) bastyq
12. “Qorlan” ánin shyǵarýshy kim?
A) Jaıaý Musa V) Balýan Sholaq S) Estaı D) Mádı
13. Úsheýi qaı jerge qus atýǵa barady?
A) Kenjekól V) Kerýenkól S) Qurkól D) Alakól
14. Urylar úshin án salǵanda arasynda kimniń áni bolǵan joq?
A) Imanjúsip V) Balýan Sholaq S) Isaq - Ermek D) Jaıaý Musa
15. Aqtamaqpen jaqyndasýyna qandaı oıyn sebep boldy?
A) oramal tastaý V) aqsúıek S) altybaqan D) saqına salý
Jaýaptary:
1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 13 14 15
V S A A D V S A V D A S V D A
1. Áńgimeden qandaı áser aldyńdar?
2. Tárbıelik máni qandaı?
Júsipbek Aımaýytov – qazaqtyń án ónerin joǵary baǵalaı biletin talǵampaz jan. Ámirqan obrazy arqyly áıgili ánshi Ámireniń jeke dara bıik ánshilik ónerin, azamattyq tulǵasyn tamasha beınelegen, shynaıy ónerge tabyndyrǵan. Uly ánshige bir tamasha eskertkish ornatyp ketkendeı.
Úİİ Úıge tapsyrma:
1. Án týraly aıtylǵan aqyn - jazýshylardyń danalyq oılaryn jazý.
2. Túsinikteme kúndeligin toltyrý ( Mátinnen qatty áser etken tustardy, úzindilerdi jazyp, oǵan pikir jazý)
Úİİİ Oqýshylar bilimin baǵalaý
Sabaqtyń maqsaty:
1) bilimdilik: J. Aımaýytulynyń ómiri men shyǵarmashylyǵy jaıly alǵan bilimderin tereńdetý, shyǵarmanyń tili men mazmunyna taldaý jasatý, Ámirqan beınesin jan - jaqty taldaý;
2) damytýshylyq: oqýshynyń oıyn, qıalyn damytý, shyǵarmashylyqpen jumys jasaı bilýge, óz kózqarasyn ádebı, júıeli tilmen jetkize bilý daǵdylaryn jetildirý;
3) tárbıelik: áńgimeniń mazmuny arqyly oqýshylardy adaldyqqa, shynaıylyqqa, ándi, ónerdi súıýge, tárbıeleý, ásemdikti sezine bilýge úıretý.
Sabaqtyń tıpi: pysyqtaý sabaǵy
Sabaqtyń túri: aralas sabaq
Sabaqtyń ádis - tásilderi. asosıasıa, taldaý, suraq - jaýap, ishinara izdený, áńgime kestesin qurý
Sabaqtyń kórnekiligi: taratpa qaǵazdar
Tehnıkalyq qural - jabdyqtar: ınterbelsendi taqta
Sabaqtyń barysy:
İ Uıymdastyrý kezeńi
İİ Úı tapsyrmasyn suraý
1. J. Aımaýytovtyń «Ánshi» áńgimesiniń mazmunyn bilý
2. «Aqtamaq hıkaıasyn» óz qıalymen aıaqtap jazý
Júsipbek - segiz qyrly, bir syrly daryn, jan - jaqty talant ıesi. Júsipbek – aqyn, jazýshy, dramatýrg, synshy, aýdarmashy, pýblısıs.
«Ánshi» áńgimesindegi Ámirqan beınesi arqyly jazýshy ómiri men óneri ańyzǵa aınalǵan ánshi Ámire Qashaýbaevtyń ádebı beınesin beredi, sol Ámireniń óneriniń bir sátin óz áńgimesine ózek etedi. Iaǵnı Ámirqannyń beınesine prototıp etip ataqty ánshi Ámire Qashaýbaevtyń ómiri alynǵan. Prototıp – ádebı shyǵarmalardaǵy belgili bir kórkem beıneniń negizi etip alynǵan adam.
Ámire Qashaýbaev Fransıa sekildi órkenıetti ónerimizdiń qudirettiligin moıyndatty. Sol úshin de qazaq halqy Ámire syndy uly tulǵasyn eshqashan umytpaıdy.
- Ámire Qashaýbaev - án asqary, qazaq óneriniń jaryq juldyzy, ulttyq maqtanyshymyz. «Buratana» sanalǵan qazaq halqynyń baı óneri men joǵary mádenıetin barsha halyqqa pash etti. Fransıa sekildi órkenıetti elge ónerimizdiń qudirettiligin moıyndatty. Sol úshin de qazaq halqy Ámire syndy uly tulǵasyn eshqashan umytpaıdy.
Shyǵarmadaǵy keıipkerler beınesi
1 Basty keıipker Ámirhan
2 Lırıkalyq keıipker Júsipbek
3 Ámirhannyń súıiktisi Aqtamaq
4 Qymyzshy qyz Sháket
5 Naýryz toıda táttiler satqan áıel Rázıa
6 Skrıpkaǵa án qosýshy bala Márjim
7 Qus atýǵa shyqqan úshinshi adam Dáýletjan
8 Naýryz toıdaǵy oıyndy basqarýshy Ábijan
Ámirqan beınesin ashýǵa minezdemelik jospar
Ámirqannyń minezdemelik sıpaty Áńgimeden alynǵan úzindiler arqyly dáleldeý
1. Túr – túsi, syrtqy beınesi “Sháýli qarshyǵadaı shap eter, kıiktiń asyǵyndaı tap eter” jigit.
Ózge shyǵarýshylardan Ámirqannyń kıimi de, túri de, júris - turysy da jat edi, qazaqtyń erkindigin eske túsirýshi edi.
2. Qarapaıymdylyǵy Ámirqan qol ustasyp, sypaıy amandasyp otyrdy. Áneýgi Shákettikinde kórgen Ámirqan emes, buıyǵy, momaqan jigit.
3. Oryndaýshylyq sheberligi Ushatyn qustaı qymtanyp, qomdanyp aldy. Otyrǵandar aýzyn ashyp ańyrdy. Ánshi jiberdi. Bir - bir aýyzdan án saldy. Az da bolsa biregeı boldy.
Súmireıte, qylmıta soqty; jeldete, qutyrta soqty. Lebizi qulaqqa jaǵyp ketti, júrekti terbetti, tamyrdy jelpindirdi; boıyńdy shymyrlatty.
… Kóńil bir jadyrap, shaıdaı ashyldy.
Top kórgende Ámirqan arýaqtanyp, kóterilip ketedi eken.
Taǵy da eskektete, jelpindire, jeliktire, yshqyndyra, qulshyndyra soǵyp, tyńdaýshynyń aıyzyn ábden qandyrdy.
4. Ónerge súıispenshiligi Án salsa, ol ózin - ózi umytady, ánniń áýenine tóńkeriledi, onyń daýysy kómeıinen shyqpaıdy, júreginen shyǵady. Ol ánniń ár naqysyn uǵady, ándi ǵana súıedi. Ol tátti únge, topqa bola jaralǵan adam. Án salsa, raqattanyp, gúl - gúl jaınaıdy. Kózi de, aýzy da, denesi de, qoly da birge salady. Ámirqan kisi emes, ánge aınalady. Onyń án salǵandaǵy túrine qarap otyrsań, toıasyń.
5. Án men ánshige degen kózqarasy
Ánshilerdiń kóbi túr shyǵaram dep, áýre bolady. Jaqsy ándi buzyp jiberedi. Qıqyldaı ma, shıqyldaı ma, aýpyldaı ma mazarat… Esil ándi beı - bereke qylady. Bet - aýzyn tyrjıtyp, zorlanyp, kúshenip otyryp salǵan soń án bola ma? Ándi erkine jiberip, qysylmaı salǵan ǵoı qyzyǵy. Ánshilerdiń kóbi ne maqtan úshin, ne mal tabý úshin aıtady. Zorlanyp aıtqan án durys shyǵa ma? Án salý kóńilden ǵoı… Men ózim kóńildenbesem, jaqsy aıta almaımyn, aıtqym kelmeıdi.
6. Adamǵa úıirsektigi Ámirqan kisige tez úıir bolatyn, joldasqa janyn qıatyn jigit. Naýryzdan keıin bizben dos bolyp ketti. Ber jaqqa shyqsa, bizge soqpaı ketpeıdi.
7. Qonaqjaılylyǵy - Meniń qujyramdy da bir kórińder,- dep qaıta - qaıta shaqyryp, úıine qonaqqa apardy.
Qymyz, et alyp, tyrashtanyp, shabylyp qalypty.
8. Mahabbatqa adaldyǵy Sóıtken Aqtamaqpen bir - aq jumadaı dáýren súrdim. Oı, dúnıe - aı!- dep, Ámirqan aýyr kúrsindi de, dybyssyz qaldy. Betine qarasam, kóziniń jasy parlap tur eken. Jubataıyn dep:
• Oı, saǵan ne boldy?!- dedim.
• Ánsheıin… Kóńilim buzylyp…
• Bala boldyń ba? Ótken iske ókine me eken…
• Aqtamaqtyń qylyǵy beter edi…- dep solqyldap kelip jylady.
9. Azamattyq tulǵasy
(márttigi)
Ol “bardy balamaıdy, joqty sanamaıdy”, óziniń birdemesin surasań, bere salady, kisiniń nársesin, kıimin ózi de kıip júre beredi. Uıat eken - aý demeıdi. Ol kisi aldaýdy, aryn satýdy bilmeıdi. Kim kóringenge senedi. Ózin árkim talaı aldap ketse de, senýin qoımaıdy.
Oqýlyqty paıdalana otyryp, shyǵarma tilimen Ámirhanǵa sıpattama berý.
1. Arsyn - gúrsin
2. Bardy balamaıdy, momyn
3. Joqty sanamaıdy
3. Sypaıy, buıyǵy
4. Ánnen basqaǵa olaq
5. Erkin
6. Sengish
7. Adal dos
8. Ándi júregimen oryndaıdy.
Test suraqtary:
1. Júsipbek Aımaýytov óleńdi kimge eliktep shyǵara bastaǵan?
A) Ahmet V) Abaı S) Ybyraı D) Maǵjan
2. Júsipbektiń poemasyn ata
A) “Ánshi” V) “Kúnikeıdiń jazyǵy” S) “Nur kúıi” D) “Aqbilek”
3. “Jetishatyr” qalasynyń ekinshi aty
A) Semeı V) Pavlodar S) Óskemen D) Qyzyljar
4. “Bir sherik qymyz” degen qansha?
A) bir bótelke V) bir shelek S) bir kese D) bir tegene
5. Shákettikine kirip kelgen jigit qaıda otyrdy?
A) jerge V) oryndyqqa S) kerýetke D) sandyqqa
6. – Ámirqandy úıden ustaı almaısyńdar. Ol – bir ….
A) kóleńke V) saǵym S) eles D) tuman
7. Ámirqandy: “Erbeń qulaq, edirek, taltıǵan tápek asyq” dep kim sýretter edi?
A) Júsipbek V) Bek S) Narmambet D) Dáýletjan
8. Naýryz saýyǵyn “basqarýshy” kim?
A) Ábijan V) Jálel S) Rahymbek D) Júsipbek
9. Sahnada án salǵanda “ásem - ásem naqysy” qandaı boldy?
A) sybyzǵynyń únindeı V) aıdynnyń sulý qýyndaı
S) tas bulaqtyń sýyndaı D) Arqanyń qońyr jelindeı
10. Ánshi qujyrasyndaǵy eń asyl buıymy ne?
A) qyzyl qońyr dombyra V) úlken aq syrnaı
S) saz sybyzǵy D) úkili sary dombyra
11. Áıelin qalaı tanystyrady?
A) jampoz V) tulpar S) sulý D) bastyq
12. “Qorlan” ánin shyǵarýshy kim?
A) Jaıaý Musa V) Balýan Sholaq S) Estaı D) Mádı
13. Úsheýi qaı jerge qus atýǵa barady?
A) Kenjekól V) Kerýenkól S) Qurkól D) Alakól
14. Urylar úshin án salǵanda arasynda kimniń áni bolǵan joq?
A) Imanjúsip V) Balýan Sholaq S) Isaq - Ermek D) Jaıaý Musa
15. Aqtamaqpen jaqyndasýyna qandaı oıyn sebep boldy?
A) oramal tastaý V) aqsúıek S) altybaqan D) saqına salý
Jaýaptary:
1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 13 14 15
V S A A D V S A V D A S V D A
1. Áńgimeden qandaı áser aldyńdar?
2. Tárbıelik máni qandaı?
Júsipbek Aımaýytov – qazaqtyń án ónerin joǵary baǵalaı biletin talǵampaz jan. Ámirqan obrazy arqyly áıgili ánshi Ámireniń jeke dara bıik ánshilik ónerin, azamattyq tulǵasyn tamasha beınelegen, shynaıy ónerge tabyndyrǵan. Uly ánshige bir tamasha eskertkish ornatyp ketkendeı.
Úİİ Úıge tapsyrma:
1. Án týraly aıtylǵan aqyn - jazýshylardyń danalyq oılaryn jazý.
2. Túsinikteme kúndeligin toltyrý ( Mátinnen qatty áser etken tustardy, úzindilerdi jazyp, oǵan pikir jazý)
Úİİİ Oqýshylar bilimin baǵalaý
You Might Also Like
