InfoHub Logo

Sabaqtyń taqyryby: Jerdiń pishini men ólshemi
Ortaq maqsat: Oqýshylarǵa Jer ǵalamshary jáne onyń pishini men ólshemi týraly túsindirý.
Negizgi ıdeıa: Oqýshylardyń bilimge, pánge degen qyzyǵýshylyǵyn arttyrý.
Modýlder:
Tabys krıterııi: Jerdiń pishini men ólshemin bildi
Ádister: Syn turǵysynan oılaý. Kóshbasshylyq. AKT. Oqytý úshin jáne oqý úshin baǵalaý

Sabaqtyń barysy:
Uıymdastyrý kezeńi.
a) Oqýshylardy túgeldeý
á) Oqý quraldaryn tekserý
b) Topqa bólý ( sýret qımalaryn qurastyrý arqyly)
v) Úı tapsyrmasyn suraý
g) Jańa sabaq túsindirý
Mıǵa shabýyl

Jańa sabaqqa silteme
Jer – Kún júıesindegi, Kúnnen eseptesek úshinshi ǵalashar. Shamamen 4, 5 - 4, 6 mlrd jyl buryn paıda bolǵan. Alǵashqy kezde ýly gazdarmen qaınap - janyp turǵan taý jynystarynan quralǵan aspan denesi bolatyn. Mıllıondaǵan jyldar boıy. Jer birtindep sýyna bastaıdy. Jerdiń betinde burynǵy jalyndap janyp - qyzyp jatqan massanyń ústine juqa granıti qabat paıda bolyp, qyzǵan kezdegi sý býlary nóser jańbyrlarǵa aınalyp, tolassyz Jer betine turdy. Jańbyr sýlary Jer betindegi oıystardy, tómen jatqan jerlerdi sýǵa toltyrdy. Biraq ýaqyt óte kele sý kerek qaıtyp burynǵy deńgeıinen tómen tústi. Sonyń ózinde de Jer betiniń 2/3 bóligi sýdan turady. Jer betiniń jalpy aýdany 510 mln km2, onyń 71% sý, qalǵan 29% qurlyq alyp jatyr.
Sizder Jerdiń shar tárizdi ekenin bilesizder. Ejelgi grekter sol kezdiń ózinde - aq Kúnniń tutylýyna qaraı otyryp, onyń Aıdyń betine dóńgelenip túsken kóleńkesinen anyqtaǵan. Biraq bizdiń ǵalamsharymyz dál shar sıaqty emes, búıirleri azdap shyǵyńqy bolyp keledi. Jer sharynyń kishireıtilgen modelin globýs dep ataımyz. Ol óziniń osi arqyly aınalysqa túsedi. Osy degenimiz globýstyń ortasynan joǵarydan tómen qaraı ótkizilgen sym temir Jer de óziniń ósinen aınalady, biraq globýstaǵy ós oısha, ıaǵnı sizderge túsinikti bolsyn dep alynǵan. Ostiń eki shetin polúster dep ataımyz. Jerdiń eń endi jerin ekvator syzyǵy alyp jatyr. Ekvator (lat. teńestirgish) - ol jer sharyn eki jarty sharǵa bóledi.
Jerdiń pishini men ólshemi. júkteý