Jeti ónerpaz ertegisi
Almaty qalasy, Almaly aýdany,
B. Atyhanuly atyndaǵy №36 gımnazıanyń bastaýysh synyp muǵalimi
Bısenova Nazıpa Ábdimálikqyzy
Sabaqtyń taqyryby: «Jeti ónerpaz» ertegisi
Sabaqtyń maqsaty: Erteginiń mazmunyn túsinýine jaǵdaı jasaý;
óz betimen jumys jasaý daǵdylaryn damytý, ózgeniń pikirin tyńdaýǵa, mádenıetti sóıleýge, til baılyqtaryn arttyrýǵa jaǵdaı týǵyzý, ónerli bolýǵa baýlý.
Kútiletin nátıje: erteginiń basty keıipkerleri arqyly tanym múmkindikterin anyqtaý, shyǵarmashylyqpen oılaý qabiletteriniń damýyna múmkindik týǵyzý.
Resýrstar: Ertegi jelisi, ertegi keıipkerleri, oqýshylar shyǵarmashylyǵy, slaıd, t, b..
Ádis – tásilder: « Fıshboýn», STO, AKT, «Alty oılaý qalpaǵy», «Eki juldyz – bir tilek» strategıasy, toptyq jumys, ózin - ózi baǵalaý.
Sabaqtyń barysy: İ. Uıymdastyrý kezeńi
İ. Qyzyǵýshylyqty oıatý
A) Ertegiler álemi» áni. Óleń ertegi álemindegi ǵajaıyp kórinisterge eles beredi.
Á) topqa bólý
İ - top « Qıal - ǵajaıyp» ertegileri
İİ – top «Haıýanattar» jaıly ertegileri
İİİ – top «Shynshyl» ertegileri
- Erte, erte, ertede
Eshki júni bórte de
Qyrǵaýyly qyzyl eken
Quıryq júni uzyn eken – joldary neniń bastamasy?
- Ertegi
- «Ertegi» sózin estigende qandaı oı keledi, ne esterińe túsedi, kóz aldaryńa ne elesteıdi?
Ertegi: - Ushqysh kilem, jeztyrnaq, han, hanshaıym, jalǵyz kózdi dáý, sóıleıtin janýarlar, Aıdahar t. b
(Oqýshylar shyǵarmashylyǵy)
«Ertegiler elinde» buryshyna sholý.
Bul qazaq ertegileriniń jınaqtary. Bul kitaptarda haıýanattar jaıly, turmys - salt ertegileri, shynshyl ertegileri, qıal - ǵajaıyp ertegilerdiń túrleri bar. Ózderiń aıtyp ketken aıdahar da, jeztyrnaq ta, ushqysh kilem de, han men hanshaıymdardy da osy ertegilerden taba alasyzdar.
Oı qozǵaý
«Kim kóp biledi?» aıdary
Ertegi aty men keıipkerlerdi tabý.
1. Ózi tamaq pisiretin qazan - «Ur toqpaq!»
2. Aldaıtyn taıaq - «Aldar kóse»
3. Baǵaly saqa - «Altyn saqa»
4. Ushatyn kebis –«Malenkıı Mýk»
5. Kók esek pen, eski shapan –«Qojanasyr»
6. Gaýhar aına - «Uıqydaǵy arý»
7. Óziniń sheshendigimen handardy sózden utqan. « Tazsha bala»
8. «Tyshqan óz boıyna senip «kúndi menen buryn eshkim kórmeıdi» degen túıeniń órkeshine minip alyp, kún sáýlesin buryn kórip qaldy. Al ańqaý túıe bárinen de qur qaldy.» Qandaı ertegiden alynǵan úzindi? « Jyl basyna talasqan haıýanattar»
9. «- Kókek - kókek! Qaıyrymdy kókek! Balapandarymdy jylan jeıin dep jatyr, maǵan kómek bere gór!» - deıdi jan ushyra. «Qarlyǵysh pen dáýit»
10. «Úshinshi ret salǵanda, tústi, áıteýir, bir balyq. Balyqqa til bitip: « Jiber meni, qart, eńbegindi jemeımin, qalaýyńdy aıt», - dedi. «Altyn balyq»
Kórinis:
«Jaqsylyqqa dushpanmyn.
Jamandyqqa qushtarmyn,
Tisimdi julyp, laqtyryp,
Sypyrǵyshqa minip ushqanmyn.
Jas emespin, kárimin,
Erteginiń sánimin.» / mystan kempir/
- Qańbaq shal men Mystan kempirge minezdeme berý.(aýyzsha)
Jaǵymdy keıipker - jaǵymsyz keıipker
Qańbaq shal ------ Mystan kempir
Aqyldy ----------- Usqynsyz
Aılaker ----------- Kári
Jeńil -------------- Tisteri úlken, ótkir t. s. s
Dáý qaı erteginiń keıipkeri? - Ol týraly ne aıta alasyndar, balalar?
Dáý: Men jalǵyz kózdi Dáýmin,
Balalarǵa, batyrlarǵa jaýmyn.
Taýyńdy da, tasyńdy da laqtyramyn,
Tek jamandyq jolynda shapqyladym.
Talaı jerde aqylmen aldap ketti,
Qańbak shal ma, qylǵany - aı, qap mynanyń.
(Kaqpadaǵy qańbak shaldy tura qýady).
Qanbaq shal: Men Qańbaq shalmyn, qańbaqtaımyn,
Jel soqsa aǵashtan túsken jańǵaqtaımyn.
Alyp dáýdi aldadym aqyry men,
Qý túlkiden qutyldym aqyry men.
Eshqashan jamańdyqqa jolamaımyn,
Men qańbaq shal, jel soqsa domalaıtyn.
İİ. Maǵynany taný
1. «Fıshboýn» ádisi
Balyqtyń qańqasy
Basy: Basty problema: Ertegilerdiń shyǵý sebebi:
Ertegiler aýyz ádebıetiniń eń kóne janryna jatady. Bularda kóbinese ómirde sırek kezdesetin nemese múlde kezdespeıtin, oıdan shyǵarylǵan oqıǵalar baıandalady. Ol aýyzsha aıtylyp, el esinde ǵasyrlar boıy saqtalyp, urpaqtan – urpaqqa aýysyp bizdiń dáýirimizge jetken. Ár kezeńde ertegi aıtýshylar óz jandarynan ertegi mazmunyna jańa oqıǵalar qosqan. Sóıtip ol únemi jańaryp, tolyqtyrylyp, jetildirilip otyrǵan.
Halyq erte kezde - aq árqashan zulymdyqty ádilettik jeńedi, adam tabıǵattyń asaý syrlaryn bilip, qoldana alatyn bolady dep sengen. Jaqsy ómirdi ańsaǵan qashyqtarǵa tez jetýdi, ǵajap kúshti bolýdy, kókke ushýdy, jer asatyna túsip, asyl qazynasyn alyp, paıdalanýdy armandaǵan. Sonyń bári ertegilerge arqaý bolǵan. Sondyqtan da ertegilerde halyq qıaly, armany, danalyǵy ǵasyrlar boıy jınaqtalǵan ómir tájirıbesi bar
Ertedegi adamdar aýyr eńbekti jeńildetsek, jaqsy shat ómir súrsek eken dep armandaǵan. Bul armanǵa olar ózderiniń qıaly arqyly ǵana jetken
Súıekteri: joǵarǵy súıek: suraqtardyń týý sebepteri
Tómengi súıekteri: sebep saldary
1. Haıýanattar týraly ertegiler
Haıýanattar týraly ertegidegi negizgi keıipkerler ań, qus, úı janýarlary bolady. Alaıda olar adamǵa tán qasıetter ıesi bolyp sýretteledi de, sol arqyly sum, qıanatshyl, dóreki, qý minez qulyqtar áshkerelenedi, eńbeksúıgishtikti, batyldyqty, adaldyqty súısine áńgimeleıdi.
2. Qıal – ǵajaıyp ertegiler
Al qıal – ǵajaıyp ertegilerde er júrek, batyr adamdardyń basynan keshken san alýan erlik oqıǵalar baıandalady. Olar jeti basty dáýmen, jalmaýyzben, nebir qubyjyqtarmen kúres ústinde bar asyl qasıetterimen kórinedi. Olar kókke ushady, jer astyna túsedi, teńizderden ótedi, azaby mol ǵajaıyp oqıǵalardy aqyl, aıla – tásilin asyryp, jeńip otyrady. Osy jolda olarǵa Jelaıaq, Taýsoǵar, Saqqulaq, Samruq qus, Qarlyǵash sıaqty izgi nıetti jandar bolysady, aqyldy at, alyp qustar járdemdesedi.
3. Shynshyl ertegiler
Shynshyl ertegilerdiń qaharmandary qıaldan týǵan beıneler emes, qarapaıym eńbek adamy, han, bı, ýázir t, b Onda mádenı dástúr, turmys – salt, ádet – ǵuryp, halyq turmysymen baılanysty.
Quıryǵy;
Sheshen sóıleýge, óz oılaryńdy ádemi baıandaýǵa úıretedi. Til qudireti seni nebir qupıa syrlar álemine jeteleıdi, kózińdi ashyp, keremetterdi tanytady. Halyq ertegilerin súıe bil, súısine oqy, odan til úıren, mánin, mazmunyn ańǵar! Jaqsy qasıetterin boıǵa sińir! Óıtkeni ertegi saǵan ómir boıy adal serik bola alady.
2. «Ádebı oqý» strategıasy
«Jeti ónerpaz» ertegisi
Abaı atamyzdyń óleńin eske túsireıikshi:
Ásempaz bolma árnege,
Ónerpaz bolsań arqalan.
Sende bir kirpish dúnıege,
Ketigin tap ta bar qalan.
1. Ónerpaz sózin toptastyrý
«Túrtip alý» strategıasy
Ónerpaz – qolynan ár alýan is keletin, ismer, sheber, ónerli
2. Ertegini daýystap oqytý
3. Toptyq jumys (top basshylary tańdap alady.)
1 - tapsyrma
Oqıǵanyń bastalýy
Oqıǵanyń damýy
Shıelenisýi
Sharyqtaý shegi
Oqıǵanyń aıaqtalýy
2 - tapsyrma
Erteginiń qaı túri:
Keıipkerler:
Keıipkerler ómir súrgen zaman:
Keıipkerlerdiń qınalǵan ortaq máselesi:
Ortaq máseleniń sheshimin tabý:
Keıipkerlerge qandaı baǵa berer edińder?
3 - tapsyrma
Ónerpazdar ónerlerin hanǵa qalaı jetkizedi?
— Bárimiz de istegen ónerimizdi aıtyp ótelik, qaısymyzdiki artyq bolsa, sol alsyn, — deıdi.
Han maqul kóredi. Aldymen aǵaıyndylardyń úlkeni bastaıdy
4. Bekitý suraqtary:
1. – Ertegide kimderge jandaryń ashyp, qınaldyńdar?
2. – Qaı tusynda qorqynysh paıda boldy?
3. – Qaı ónerpazdyń ónerine senimsizdik tanyttyńdar?
4 – Qaı ónerpazdyń ónerin joǵary baǵalar edińder?
5 – Han qyzyn qaı ónerpazǵa qosady dep oılaısyńdar?
Oıtolǵaý:
«Alty oılaý qalpaǵy» ádisi
Ataqty aǵartýshy - pedagog atamyz Y. Altynsarın: «Bala kezde úsh jastan on eki jasqa deıingi aralyqta ár adam óziniń rýhanı damýyna qajetti nárseniń bárin de ertegiden alady» - dep atap aıtqan. Ertegiler jaqsylyq pen jamandyq, batyrlyq pen jaýyzdyq, qorqynysh pen ádiletsizdiktiń ara jigin ajyratýǵa kómektesedi. Sondaı - aq, olardyń bir - birine qarsylyǵy, eń bastysy, nebir qıyn - qystaý jaǵdaıda qalaı jeńip shyǵý múmkindigi kórsetiledi.
Refleksıa
Baǵalaý Ózin - ózi baǵalaý paraqshasy
«Eki juldyz – bir tilek» strategıasy boıynsha toptardy bir – birine baǵalatý
Úıge tapsyrma: «Ónerli bolý ońaı ma?» esse jazý
Ózin – ózi baǵalaý paraǵy
9 - 10 bal – «5»
6 - 8 bal – «4»
4 - 5 bal – «3»
0 - 3 bal – «2»
B. Atyhanuly atyndaǵy №36 gımnazıanyń bastaýysh synyp muǵalimi
Bısenova Nazıpa Ábdimálikqyzy
Sabaqtyń taqyryby: «Jeti ónerpaz» ertegisi
Sabaqtyń maqsaty: Erteginiń mazmunyn túsinýine jaǵdaı jasaý;
óz betimen jumys jasaý daǵdylaryn damytý, ózgeniń pikirin tyńdaýǵa, mádenıetti sóıleýge, til baılyqtaryn arttyrýǵa jaǵdaı týǵyzý, ónerli bolýǵa baýlý.
Kútiletin nátıje: erteginiń basty keıipkerleri arqyly tanym múmkindikterin anyqtaý, shyǵarmashylyqpen oılaý qabiletteriniń damýyna múmkindik týǵyzý.
Resýrstar: Ertegi jelisi, ertegi keıipkerleri, oqýshylar shyǵarmashylyǵy, slaıd, t, b..
Ádis – tásilder: « Fıshboýn», STO, AKT, «Alty oılaý qalpaǵy», «Eki juldyz – bir tilek» strategıasy, toptyq jumys, ózin - ózi baǵalaý.
Sabaqtyń barysy: İ. Uıymdastyrý kezeńi
İ. Qyzyǵýshylyqty oıatý
A) Ertegiler álemi» áni. Óleń ertegi álemindegi ǵajaıyp kórinisterge eles beredi.
Á) topqa bólý
İ - top « Qıal - ǵajaıyp» ertegileri
İİ – top «Haıýanattar» jaıly ertegileri
İİİ – top «Shynshyl» ertegileri
- Erte, erte, ertede
Eshki júni bórte de
Qyrǵaýyly qyzyl eken
Quıryq júni uzyn eken – joldary neniń bastamasy?
- Ertegi
- «Ertegi» sózin estigende qandaı oı keledi, ne esterińe túsedi, kóz aldaryńa ne elesteıdi?
Ertegi: - Ushqysh kilem, jeztyrnaq, han, hanshaıym, jalǵyz kózdi dáý, sóıleıtin janýarlar, Aıdahar t. b
(Oqýshylar shyǵarmashylyǵy)
«Ertegiler elinde» buryshyna sholý.
Bul qazaq ertegileriniń jınaqtary. Bul kitaptarda haıýanattar jaıly, turmys - salt ertegileri, shynshyl ertegileri, qıal - ǵajaıyp ertegilerdiń túrleri bar. Ózderiń aıtyp ketken aıdahar da, jeztyrnaq ta, ushqysh kilem de, han men hanshaıymdardy da osy ertegilerden taba alasyzdar.
Oı qozǵaý
«Kim kóp biledi?» aıdary
Ertegi aty men keıipkerlerdi tabý.
1. Ózi tamaq pisiretin qazan - «Ur toqpaq!»
2. Aldaıtyn taıaq - «Aldar kóse»
3. Baǵaly saqa - «Altyn saqa»
4. Ushatyn kebis –«Malenkıı Mýk»
5. Kók esek pen, eski shapan –«Qojanasyr»
6. Gaýhar aına - «Uıqydaǵy arý»
7. Óziniń sheshendigimen handardy sózden utqan. « Tazsha bala»
8. «Tyshqan óz boıyna senip «kúndi menen buryn eshkim kórmeıdi» degen túıeniń órkeshine minip alyp, kún sáýlesin buryn kórip qaldy. Al ańqaý túıe bárinen de qur qaldy.» Qandaı ertegiden alynǵan úzindi? « Jyl basyna talasqan haıýanattar»
9. «- Kókek - kókek! Qaıyrymdy kókek! Balapandarymdy jylan jeıin dep jatyr, maǵan kómek bere gór!» - deıdi jan ushyra. «Qarlyǵysh pen dáýit»
10. «Úshinshi ret salǵanda, tústi, áıteýir, bir balyq. Balyqqa til bitip: « Jiber meni, qart, eńbegindi jemeımin, qalaýyńdy aıt», - dedi. «Altyn balyq»
Kórinis:
«Jaqsylyqqa dushpanmyn.
Jamandyqqa qushtarmyn,
Tisimdi julyp, laqtyryp,
Sypyrǵyshqa minip ushqanmyn.
Jas emespin, kárimin,
Erteginiń sánimin.» / mystan kempir/
- Qańbaq shal men Mystan kempirge minezdeme berý.(aýyzsha)
Jaǵymdy keıipker - jaǵymsyz keıipker
Qańbaq shal ------ Mystan kempir
Aqyldy ----------- Usqynsyz
Aılaker ----------- Kári
Jeńil -------------- Tisteri úlken, ótkir t. s. s
Dáý qaı erteginiń keıipkeri? - Ol týraly ne aıta alasyndar, balalar?
Dáý: Men jalǵyz kózdi Dáýmin,
Balalarǵa, batyrlarǵa jaýmyn.
Taýyńdy da, tasyńdy da laqtyramyn,
Tek jamandyq jolynda shapqyladym.
Talaı jerde aqylmen aldap ketti,
Qańbak shal ma, qylǵany - aı, qap mynanyń.
(Kaqpadaǵy qańbak shaldy tura qýady).
Qanbaq shal: Men Qańbaq shalmyn, qańbaqtaımyn,
Jel soqsa aǵashtan túsken jańǵaqtaımyn.
Alyp dáýdi aldadym aqyry men,
Qý túlkiden qutyldym aqyry men.
Eshqashan jamańdyqqa jolamaımyn,
Men qańbaq shal, jel soqsa domalaıtyn.
İİ. Maǵynany taný
1. «Fıshboýn» ádisi
Balyqtyń qańqasy
Basy: Basty problema: Ertegilerdiń shyǵý sebebi:
Ertegiler aýyz ádebıetiniń eń kóne janryna jatady. Bularda kóbinese ómirde sırek kezdesetin nemese múlde kezdespeıtin, oıdan shyǵarylǵan oqıǵalar baıandalady. Ol aýyzsha aıtylyp, el esinde ǵasyrlar boıy saqtalyp, urpaqtan – urpaqqa aýysyp bizdiń dáýirimizge jetken. Ár kezeńde ertegi aıtýshylar óz jandarynan ertegi mazmunyna jańa oqıǵalar qosqan. Sóıtip ol únemi jańaryp, tolyqtyrylyp, jetildirilip otyrǵan.
Halyq erte kezde - aq árqashan zulymdyqty ádilettik jeńedi, adam tabıǵattyń asaý syrlaryn bilip, qoldana alatyn bolady dep sengen. Jaqsy ómirdi ańsaǵan qashyqtarǵa tez jetýdi, ǵajap kúshti bolýdy, kókke ushýdy, jer asatyna túsip, asyl qazynasyn alyp, paıdalanýdy armandaǵan. Sonyń bári ertegilerge arqaý bolǵan. Sondyqtan da ertegilerde halyq qıaly, armany, danalyǵy ǵasyrlar boıy jınaqtalǵan ómir tájirıbesi bar
Ertedegi adamdar aýyr eńbekti jeńildetsek, jaqsy shat ómir súrsek eken dep armandaǵan. Bul armanǵa olar ózderiniń qıaly arqyly ǵana jetken
Súıekteri: joǵarǵy súıek: suraqtardyń týý sebepteri
Tómengi súıekteri: sebep saldary
1. Haıýanattar týraly ertegiler
Haıýanattar týraly ertegidegi negizgi keıipkerler ań, qus, úı janýarlary bolady. Alaıda olar adamǵa tán qasıetter ıesi bolyp sýretteledi de, sol arqyly sum, qıanatshyl, dóreki, qý minez qulyqtar áshkerelenedi, eńbeksúıgishtikti, batyldyqty, adaldyqty súısine áńgimeleıdi.
2. Qıal – ǵajaıyp ertegiler
Al qıal – ǵajaıyp ertegilerde er júrek, batyr adamdardyń basynan keshken san alýan erlik oqıǵalar baıandalady. Olar jeti basty dáýmen, jalmaýyzben, nebir qubyjyqtarmen kúres ústinde bar asyl qasıetterimen kórinedi. Olar kókke ushady, jer astyna túsedi, teńizderden ótedi, azaby mol ǵajaıyp oqıǵalardy aqyl, aıla – tásilin asyryp, jeńip otyrady. Osy jolda olarǵa Jelaıaq, Taýsoǵar, Saqqulaq, Samruq qus, Qarlyǵash sıaqty izgi nıetti jandar bolysady, aqyldy at, alyp qustar járdemdesedi.
3. Shynshyl ertegiler
Shynshyl ertegilerdiń qaharmandary qıaldan týǵan beıneler emes, qarapaıym eńbek adamy, han, bı, ýázir t, b Onda mádenı dástúr, turmys – salt, ádet – ǵuryp, halyq turmysymen baılanysty.
Quıryǵy;
Sheshen sóıleýge, óz oılaryńdy ádemi baıandaýǵa úıretedi. Til qudireti seni nebir qupıa syrlar álemine jeteleıdi, kózińdi ashyp, keremetterdi tanytady. Halyq ertegilerin súıe bil, súısine oqy, odan til úıren, mánin, mazmunyn ańǵar! Jaqsy qasıetterin boıǵa sińir! Óıtkeni ertegi saǵan ómir boıy adal serik bola alady.
2. «Ádebı oqý» strategıasy
«Jeti ónerpaz» ertegisi
Abaı atamyzdyń óleńin eske túsireıikshi:
Ásempaz bolma árnege,
Ónerpaz bolsań arqalan.
Sende bir kirpish dúnıege,
Ketigin tap ta bar qalan.
1. Ónerpaz sózin toptastyrý
«Túrtip alý» strategıasy
Ónerpaz – qolynan ár alýan is keletin, ismer, sheber, ónerli
2. Ertegini daýystap oqytý
3. Toptyq jumys (top basshylary tańdap alady.)
1 - tapsyrma
Oqıǵanyń bastalýy
Oqıǵanyń damýy
Shıelenisýi
Sharyqtaý shegi
Oqıǵanyń aıaqtalýy
2 - tapsyrma
Erteginiń qaı túri:
Keıipkerler:
Keıipkerler ómir súrgen zaman:
Keıipkerlerdiń qınalǵan ortaq máselesi:
Ortaq máseleniń sheshimin tabý:
Keıipkerlerge qandaı baǵa berer edińder?
3 - tapsyrma
Ónerpazdar ónerlerin hanǵa qalaı jetkizedi?
— Bárimiz de istegen ónerimizdi aıtyp ótelik, qaısymyzdiki artyq bolsa, sol alsyn, — deıdi.
Han maqul kóredi. Aldymen aǵaıyndylardyń úlkeni bastaıdy
4. Bekitý suraqtary:
1. – Ertegide kimderge jandaryń ashyp, qınaldyńdar?
2. – Qaı tusynda qorqynysh paıda boldy?
3. – Qaı ónerpazdyń ónerine senimsizdik tanyttyńdar?
4 – Qaı ónerpazdyń ónerin joǵary baǵalar edińder?
5 – Han qyzyn qaı ónerpazǵa qosady dep oılaısyńdar?
Oıtolǵaý:
«Alty oılaý qalpaǵy» ádisi
Ataqty aǵartýshy - pedagog atamyz Y. Altynsarın: «Bala kezde úsh jastan on eki jasqa deıingi aralyqta ár adam óziniń rýhanı damýyna qajetti nárseniń bárin de ertegiden alady» - dep atap aıtqan. Ertegiler jaqsylyq pen jamandyq, batyrlyq pen jaýyzdyq, qorqynysh pen ádiletsizdiktiń ara jigin ajyratýǵa kómektesedi. Sondaı - aq, olardyń bir - birine qarsylyǵy, eń bastysy, nebir qıyn - qystaý jaǵdaıda qalaı jeńip shyǵý múmkindigi kórsetiledi.
Refleksıa
Baǵalaý Ózin - ózi baǵalaý paraqshasy
«Eki juldyz – bir tilek» strategıasy boıynsha toptardy bir – birine baǵalatý
Úıge tapsyrma: «Ónerli bolý ońaı ma?» esse jazý
Ózin – ózi baǵalaý paraǵy
9 - 10 bal – «5»
6 - 8 bal – «4»
4 - 5 bal – «3»
0 - 3 bal – «2»
You Might Also Like
