Jeti qaıqy
Jeti qaıqy
Maqsaty: Jas urpaqqa estetıkalyq tárbıe berý. Mańǵystaý ólkesiniń óner sheberlerimen, týyndylarymen tanystyrý.
KÓRNEKİLİGİ: slaıd (Jeti qaıqynyń sýretteri, Mańǵystaý ólkesiniń kórinisteri), magnıtofon.
Alǵy sóz: Qazaq halqy án shyǵarýda qandaı sheber bolsa, naqyshty oryndaýda sondaı sheberlikke jetken. «Aqylyń bolsa jyr tyńda», «Jigitke óner de óner, óleń de óner» degen qazaq halqynda nebir maıtalman kúmis kómeı ánshiler, sabyrly da salmaqty jyrshylar, aqyn - jyraýlar ótken. Jáne ár aımaqtyń qaıtalanbas ánshilik, kúıshilik dástúrin qalyptastyryp, saqtap otyrǵan. Olardyń ózine tán dara qasıetteri - sazy, naqyshy, maqamy, dombyra tartýdaǵy qaǵys aıyrmashylyqtary bolǵan. Halyq súıikti ánshilerine «Jez tańdaı», «kúmis kómeı», «qaz daýys», «qońyr daýys» dep at qoıǵan. Al Mańǵystaý ólkesinde naǵyz ánshilerden de ilgeri - birtýar óner sheberlerine «Qaıqy» degen ataq bergen.
Qazaqtyń kúıshilik óneri birneshe mektepterge bólinetini ónersúıer qaýymǵa belgili. Solardyń ishinde Mańǵystaý kúıshilik óneri óziniń qyzyqty ańyz - kúılerimen erekshelenedi. HİH ǵasyrda Mańǵystaý jerinde serilik quryp, el aralap, án aıtyp, kúı tartqan, jyr jyrlaǵan jeti ónerpaz bolǵany belgili. Olardy halyq «jeti qaıqy» dep atap ketken.
Batys óńirinde sol kezeńde «qaıqy» degen sóz «sal, seri» degen maǵynany bildiredi eken. Sol ónerpazdardyń biri - jyrshy, ánshi ári kúıshi Óskenbaı Qalmambetuly bolǵan eken.
Oqýshy: Óskenbaı 1860 jyly Mańǵystaý oblysynyń Jetibaı degen jerinde dúnıege kelgen. Ol sol kezdegi Mańǵystaý túbeginiń dańqty kúıshisi, ańyz boıynsha qazaqtyń myń kúıin jatqa tartqan naǵyz qas dombyrashynyń ózi bolǵan. Segiz jasynan bastap qolyna dombyra ustap, eldegi áıgili kúıshiler Esir, Jolaman, Leker, Jylqaıdar sıaqty dombyrashylardan óner úırenip, on jasynda dombyrashy bala atanady.
Oqýshy: Adaı eli men Túrikmen eli ejelden kórshiles bolyp, sazger, kúıshileri arasynda jıi - jıi óner saıysy bolyp turady. Osyndaı óner merekesiniń birinde túrikmenniń ataqty dýtarshysy Qulbaımen kezdesip, odan Óskenbaı «Qynjyl», «Soqyr qyz», «Óreli maıa» degen kúılerin taban astynda úırenip alyp, Qulbaıdyń ózine tartyp beredi. Ataqty dýtarshy Qulbaı buǵan qatty rıza bolyp: «Talabyń jansyn, shyraǵym!» dep bata beredi. Óskenbaı dombyrasyn arqalap, sol kezdegi dástúr boıynsha, el jadynda saqtalǵan kóne sazdy kúılerdi úırenedi. Olardyń ishinde «Shar naýaıy», «Qaqpaly naýaıy», «Baspa Aqjeleń», taǵy basqa kúıler bar
Óskenbaı týraly halyq arasynda derekti áńgimeler kóp. Birde qyrdyń ústindegi túrkmen aýylyndaǵy bir toıda kúı saıysy bolady. Kúı saıysta yntaly jaq - túrkmender óz jaǵynan ataqty Qulbaı Baqshyny shyǵarady. Saıysty ótkizýshi toı ıesi túrkmen:-«Halaıyq, aldaryńda eki eldiń eki dúldili synǵa túspek. Qoıylar talap ekeýine birdeı. Shart boıynsha – bireýiniń tartqan kúıin ekinshisi buljytpaı oryndap, óz kúıin tartýy kerek. Múdirip ne qate oryndasa, jeńilgeni»- deıdi. Saıys eki kúnge sozylady. Tipti bolmaǵasyn Óskinbaı másin tastap bashpaılarymen oınaı jónelgende Qulbaı.-«Ýaı, Óskinbaı, sen jeńdiń»- dep jastyqqa qısaıa ketipti deıdi.
Maqsaty: Jas urpaqqa estetıkalyq tárbıe berý. Mańǵystaý ólkesiniń óner sheberlerimen, týyndylarymen tanystyrý.
KÓRNEKİLİGİ: slaıd (Jeti qaıqynyń sýretteri, Mańǵystaý ólkesiniń kórinisteri), magnıtofon.
Alǵy sóz: Qazaq halqy án shyǵarýda qandaı sheber bolsa, naqyshty oryndaýda sondaı sheberlikke jetken. «Aqylyń bolsa jyr tyńda», «Jigitke óner de óner, óleń de óner» degen qazaq halqynda nebir maıtalman kúmis kómeı ánshiler, sabyrly da salmaqty jyrshylar, aqyn - jyraýlar ótken. Jáne ár aımaqtyń qaıtalanbas ánshilik, kúıshilik dástúrin qalyptastyryp, saqtap otyrǵan. Olardyń ózine tán dara qasıetteri - sazy, naqyshy, maqamy, dombyra tartýdaǵy qaǵys aıyrmashylyqtary bolǵan. Halyq súıikti ánshilerine «Jez tańdaı», «kúmis kómeı», «qaz daýys», «qońyr daýys» dep at qoıǵan. Al Mańǵystaý ólkesinde naǵyz ánshilerden de ilgeri - birtýar óner sheberlerine «Qaıqy» degen ataq bergen.
Qazaqtyń kúıshilik óneri birneshe mektepterge bólinetini ónersúıer qaýymǵa belgili. Solardyń ishinde Mańǵystaý kúıshilik óneri óziniń qyzyqty ańyz - kúılerimen erekshelenedi. HİH ǵasyrda Mańǵystaý jerinde serilik quryp, el aralap, án aıtyp, kúı tartqan, jyr jyrlaǵan jeti ónerpaz bolǵany belgili. Olardy halyq «jeti qaıqy» dep atap ketken.
Batys óńirinde sol kezeńde «qaıqy» degen sóz «sal, seri» degen maǵynany bildiredi eken. Sol ónerpazdardyń biri - jyrshy, ánshi ári kúıshi Óskenbaı Qalmambetuly bolǵan eken.
Oqýshy: Óskenbaı 1860 jyly Mańǵystaý oblysynyń Jetibaı degen jerinde dúnıege kelgen. Ol sol kezdegi Mańǵystaý túbeginiń dańqty kúıshisi, ańyz boıynsha qazaqtyń myń kúıin jatqa tartqan naǵyz qas dombyrashynyń ózi bolǵan. Segiz jasynan bastap qolyna dombyra ustap, eldegi áıgili kúıshiler Esir, Jolaman, Leker, Jylqaıdar sıaqty dombyrashylardan óner úırenip, on jasynda dombyrashy bala atanady.
Oqýshy: Adaı eli men Túrikmen eli ejelden kórshiles bolyp, sazger, kúıshileri arasynda jıi - jıi óner saıysy bolyp turady. Osyndaı óner merekesiniń birinde túrikmenniń ataqty dýtarshysy Qulbaımen kezdesip, odan Óskenbaı «Qynjyl», «Soqyr qyz», «Óreli maıa» degen kúılerin taban astynda úırenip alyp, Qulbaıdyń ózine tartyp beredi. Ataqty dýtarshy Qulbaı buǵan qatty rıza bolyp: «Talabyń jansyn, shyraǵym!» dep bata beredi. Óskenbaı dombyrasyn arqalap, sol kezdegi dástúr boıynsha, el jadynda saqtalǵan kóne sazdy kúılerdi úırenedi. Olardyń ishinde «Shar naýaıy», «Qaqpaly naýaıy», «Baspa Aqjeleń», taǵy basqa kúıler bar
Óskenbaı týraly halyq arasynda derekti áńgimeler kóp. Birde qyrdyń ústindegi túrkmen aýylyndaǵy bir toıda kúı saıysy bolady. Kúı saıysta yntaly jaq - túrkmender óz jaǵynan ataqty Qulbaı Baqshyny shyǵarady. Saıysty ótkizýshi toı ıesi túrkmen:-«Halaıyq, aldaryńda eki eldiń eki dúldili synǵa túspek. Qoıylar talap ekeýine birdeı. Shart boıynsha – bireýiniń tartqan kúıin ekinshisi buljytpaı oryndap, óz kúıin tartýy kerek. Múdirip ne qate oryndasa, jeńilgeni»- deıdi. Saıys eki kúnge sozylady. Tipti bolmaǵasyn Óskinbaı másin tastap bashpaılarymen oınaı jónelgende Qulbaı.-«Ýaı, Óskinbaı, sen jeńdiń»- dep jastyqqa qısaıa ketipti deıdi.
Nazar aýdaryńyz! Jasyryn mátindi kórý úshin sizge saıtqa tirkelý qajet.
You Might Also Like
